Patrolni čamac je vrsta malog ratnog broda, deplasmana do 200 t, namenjenog za patroliranje i izviđanje u obalnom moru, kao i za zaštitu brodova i drugih objekata.
Pojavom malih brodova naoružanih torpedima pojavila se potreba zaštite kapitalnih brodova na spoljnim sidrištima i lukama od iznenadnih napada. Prvi patrolni čamci su se pojavili krajem 19 veka pod nazivom vedete. Posle prvih uspeha nemačkih podmornica u prvom svetskom ratu velika britanija je proširila zadatke patrolnih čamaca i na protivpodmorničku borbu, i počela serrijsku gradnju patrolnih čamaca za zaštitu trgovačkih i ratnih brodova u obalnim vodama, kao i za zaštitu trgovačkih i ratnih luka. Ti patrolni čamci su bili deplasmana 42-75 t, brzine 17-19 čv i naoružani sa 1-2 topa 20-37 mm, nekoliko mitraljeza i sa, najčešće, dva klizača dubinskih bombi.
Po završetku rata većina patrolnih čamaca je rashodovana, dok je deo upotrebljen za sigurnosne i carinske službe. Tih godina su građeni samo prototipovi i rađene studije projekata, kao i organizacija brodogradilišta za građenje tih brodova u velikim serijama. Došlo se do zaključka da gradnja ovih brodova treba da bude jednostavna i brza, kao i da pomoračka svojhstva moraju da osiguraju dejstvo i pri lošijim vremenskim uslovima uprkos ograničenom deplasmanu.
Početkom drugog svetskog rata velika britanija i SAD su organizovale masovnu gradnju patrolnih čamaca po već razrađenim projektima, tako što je graadnja brodova rađena u sekcijama u fabrikama, a sama montaža u brodogradilištima. Sama konstrukcija čamaca je bila drvena, pogon je u početku bio benzinski da bi u kasnijem periodu počela ugradnja dizel motora što je dovelo do povećanja sigurnosti. Naoružanje se uglavnom sastojalo od topova kalibra 20-57 mm, kilzača i bacača dubinskih bombi. Na većim brodovima su ugrađivani radari i sonari.
Posle drugog svetskog rata je nastavljeno usavršavanje partolnih čamaca ugradnjom raznovrsne elektronske opreme i različitih vrsta pogona. Novi bum u izgradnji patrolnih čamaca se desio početkom rata u vijetnamu, kada su korišćeni ne samo za patrolnu službu u obalnim vodama već i na rekama. U peroidu od 1965 do 1971 za potrebe svojih snaga u vijetnamu SAD je izgradila oko 650 patrolnih čamaca u tri osnovna tipa PTF, Swift i rečni patrolni čamci od 8 t. Svi su bili naoružani automatskom topovima, mitraljezima i minobacačima kalibra 60-81 mm.
Danas se u konstrukciji patronih čamaca sve više koriste kompozitni materijali, dok se za pogon koriste dizel motori i gasne turbine. Naoružanje se uglavnom sastoji od topova kalibra 20-76 mm, i raznih protivpodmorničkih sistema. Posebnu klasu pretstavljaju mali brzi patrolni čamci koji služe za sprečavanje šverca, kao i za traženje i spasavanje na moru.