Oklopni krstaš

[MOTORISTA]

Oklopni krstaš je ratni brod nastao razvojem krstarica u 19 veku.Sličan je krstaricama,ali ima jači oklop i jače artiljerijsko naoruzanje.Razvoj brodske artiljerije doveo je do potrebe da se osetljivi bokovi krstarica zaštite oklopom.U početku su bili namenjeni krstaričkom ratu i zaštiti sopstvenih pomorskih komunikacija od krstaričkog rata,dok krajem 19 veka ulaze u sastave flota gde su sluzili za nasilno izviđanje i obuhvat  neprijateljskih flotnih sastava,kao i za gonjenje.Osnovno oruzje je bila artiljerija kalibra 150 do 254 mm i torpedne cevi ,koje su uglavnom bile podvodne.Glavna artiljerija je bila raspoređena u jednocevnim i dvocevnim kulama na pramcu i krmi,pomoćna (130-150mm) u kazamatama po boku,dok je protivtorpedna (37-76mm) bila nezaštićena na palubi i nadgrađu.Oklopna zaštita se sastojala od oklopnog pojasa debljine 100-252mm koji se protezao po celoj duzini broda i oklopne palube debljine 50-152 mm.Francuski i neki Britanski oklopni krstaši su imali i ugljenarke iznad oklopne palube i duz bokova.U različitim literaturama se nalaze različiti podatci o tome ko je prvi napravio oklopne krstaše.Neko smatra da su to uradili Rusi sa brodovima General-Admiral i Gercog Edinburskij iz 1875 godine,to su bili brodovi deplasmana 5600 t,sa mašinama od 6300KS i brzine 14čv.Imali su oklopni pojas od 132mm,dok se naoruzanje nalazilo u četvorougaonoj barbeti kojoj su strane virile van bokova.Bili su naoruzani sa 4 topa 203mm i 2 topa 152mm.U engleskoj se za prve oklopne krstaše smatraju brodovi Shanon,Nelson i Northampton iz 1876 godine deplasmana 5700 t,brzine 12čv i naoruzani sa 2 topa 254mm i 8 topova od 228mm.Imali su oklopni pojas na 5/8 duzine koji je bio debeo 150-230mm.Francuzi navode da je brod Dupuy de Lome iz 1890 godine prvi oklopni krstaš.Ovaj brod je dugo sluzio kao uzor za mnoge druge oklopne krstaše.Bio je deplasmana 6780 t,brzine 19čv,oklopnog pojasa od 100mm koji se protezao čitavim trupom i oklopnom palubom od 20mm.Veliki ispit za oklopne krstaše je bio Rusko-Japanski rat 1904-1905 godine,gde se došlo do saznanja da im je za upotrebu u flotnim sastavima potrebno povećati brzinu,pojačati artiljeriju i oklopnu zaštitu.Na osnovu ovih iskustava su izgrađeni novi tipovi krstaša,u Britaniji Defence,u Francuskoj Edgar Quinet,u Japanu Ibuki,a u Nemačkoj Gneisenau i Blucher.Deplasman im je dostigao 15800t(Blucher),brzina 25čv(Blucher) a artiljerija 305mm(Ibuki).Pojavom bojnih krstaša,oklopni krstaši su izgubili svoju namenu i sve mornarice su prestale da ih grade.Ispravnost te odluke i zastarelost oklopnih krstaša,u odnosu na bojne krstaše,se dokazala u bitkama kod Foklandskih ostrva,kada su potopljeni oklopni krstaši Gneisenau i Scharnhorst,i u boju kod Dogger banka,kada je potpljen Blucher.