PALUBA

Posle 10. godina razvoja kako navode indijski zvaničnici, ponos Indije - napredni multirole avion 4. generacije ulazi u upotrebu. Nakon mnogobrojnih letnih ispotivanja biroa HAL poleteo je i navy-Tejas. Origirinalan avio dizajn, moderna elektronika zapadnog porekla i velika delta krila sa odlično izvedenim strejkovima u korenu krila stopljeni sa trupom daju mu odlične letne perfomanse. Više tehničkih detalja o ovom avionu vidi se u
video prilogu mada ću vremenom dostupne tt. karakteristike istog izneti opširnije kasnije.
Izvor-sajt indijske armije.

http://www.youtube.com/watch?v=tVbvlupjWPk

Planirana je proizvodnja oko osamdeset aviona za indijsko vazduhoplovstvo kao neuporedivo modernija zamena za vremešni Mig-21. Dvadeset primeraka je namenjeno indijskom mornaričkom vazduhoplovstvu kao dopuna odličnim palubnim Mig-29K. Na prvom video klipu odlično se vide, putem slideshow-a, najbitnije TT karakteristike aviona, a interesentan je i video klip sa ispaljivaljem rakete V-V AA-11 Archer (jako usporen snimak).

http://www.youtube.com/watch?v=lxMLpDoQ9y8
http://www.youtube.com/watch?v=W9ZMuisk4I8
http://www.youtube.com/watch?v=0waY4oFGKdE

Evo nesto iz 1977 god-kako je sve ovo pocelo:

Indijski mediji javljaju da će indijski motor biti spreman za ugranju u LCA tek 2018. godine, do tada će koristiti GE-404.


Izvor: Thaindian News

Uistinu-to je LCA od glave do pete:
duzina                  13,2 m
raspon                   8,2 m
tezina-prazan       5450  kg
prosecna poletna   9530 kg
nosivost korisnog tereta cca 4000 kg
V/max                  M 1,8(dosada je dogurao do M 1,4) cekaju se ojacani GE404
 Indijci su svojevremeno bili odusevjeni sa lakim lovcima Gnatt,pa izgleda odtad idu tim putem Advanced LCA,ali ma koliko bio dobar Tejas moxe biti samo dopuna u strukturi IAR.
   

Za sada je potpisan ugovor za 40 aviona. To je ustvari drugi ugovor, za 20 aviona. Prvi je bio za isto toliko.

DRDO je objavio da je izabrao F414-GE-INS6 da pogoni LCA Tejas Mk-II. U konkurenciji je jš bio i Eurojetov EJ200 koji pogoni i Eurofightera. Odlučeno je da se kupi 99 motora i sada će uslediti pregovori oko detalja ugovora, a postoji mogućnost i licencne proizvodnje, što je Eurojet i sam nudio od početka naglašavajući da je spreman da ustupi i najmodernije tehnologije za proizvodnju monokristalnih lopatica turbine.
Ova odluka je zanimljiva i iz perspektive tendera za nabavku novih borbenih aviona indije poznatiji pod nazivom MMRCA, iz razloga što varijanta ovog motora F414 pogoni i dva učesnika tendera - F/A-18E/F i SAAB-ov JAS-39 Gripen. Nagađa se da bi postojanje proizvodne linije ovog motora u Indiji moglo da natera indijske vlasti da se odluče za jedan od ova dva aviona i smatraju da poslednja odluka vezana za motore daje prednost ovim avionima na tenderu.

[attachment=1]

[attachment=2]

Preturam ovih dana po arhivi (navodno sređujem   :D) i nađem ovo. Kako li je ovo završilo na kalenić pijaci, Bog sveti zna.

Fotografija sa kraja 80-tih.

[attachment=1]

Evo jos dva tri nacrta HAL Tejasa ...

- Mišljenja sam da  LCA-TEJAS zaslužuje više pažnje.
- Aerodininamički Tejas ima unikatno rešenje "sečenih strejkova" napadnih ivica krila u korenu pod uglom od 45.stepeni, koja avionu omogućavaju manevarbilnost i sigurno opstrujavanje vazduha duž ose aviona pri velikim napadnim uglovima.

- U startu osmiššljen da ga putem kooperacije sa SNESMOM-Larzac  pogoni - HAL-ov - KAVERI - GTX-35VS, prve varijante dobijaju  GE- F404, kasnije se ulazi u ragovore o F-414  koji pogoni JAS-39 Gripen kao i F-18 Super Hornet.

- Novo svetlo na konačnu pogonsku grupu daje tender MMRCA, gde su u najužem izboru i jedini preostali od slilnih ponuđaća Eurofighter i Dassault Rafal. Indija očigledno ima "višak novca " kada je u pitanju investiranje u naoružanje i avijaciju, te me nebi čudilo da u budućnosti kao pogonsku grupu LCA-TEJAS vidimo EJ-200 koji pogoni i Eurofighter radi unificiranosti, mada Indija navodi da ne odustaje od daljeg razvoja motora KAVERI.

- Moderna avionika, aerodizajn, svestreano naoružanje ...daju više nego solidnu sliku o LCA-TEJAS. Na salonu - Aero-Indija 2011 imao je više nego odličan nastup.

- Prilično zbunjuje tolika šarolikost modernih svetskih aviona kako sa zapada , tako i sa istoka. ( Od Miraža 2000 i aktelne modernizacije, MIG-29K Navy, MIG-29-UPG  namenski razvijanog za Indiju, SU-30MKI, Sea-Hariera, Sepecat Jaguar, Hawk ... , da neširim dalje). Koliko  svestranost  ima pozitivnih strana, istovremeno zahteva i snažnu HI-TECH - Know-How zemalljsku potporu. Kada se u zaista dugi indijski tender MMRCA za 126 novih multirola doda i naruđbina LCA-TEJAS dobija se verovatno najšarolikija avio  flota na svetu.

- Indija očigledno ide rezonom: "ima se, može se" !

- Kada je u pitanju LCA - TEJAS još je u situaciji da bira modernu pogonsku grupu.

-  Neke od slika modernog glaskokpita i odlične aerodinamike aviona :

    

- U prethodnim postovima naveo sam R-60 na krajevima krila LCA-TEJAS i dužan sam da se korigujem. U pitanju je još modernija R-73 .
- Istorijat i tt. karasteristike LCA-TEJAS :

 - The Tejas single-seat, single-engine, lightweight, high-agility supersonic fighter aircraft has been undergoing flight trials in preparation for operational clearance, and by mid 2005 had flown over 400 flights up to speeds of Mach 1.4. The Tejas light combat aircraft design and development programme is being led by the Aeronautical Development Agency (ADA) of the Indian Department of Defence with Hindustan Aeronautics Limited (HAL) as the prime industrial contractor.

- Tejas, the smallest lightweight, multirole, single-engined tactical fighter aircraft in the world, is being developed as a single seat fighter aircraft for the Indian Air Force and also as a two-seat training aircraft. In November 2008, the Indian Air Force confirmed a requirement for 140 Tejas aircraft to equip seven squadrons.

- The design of a carrier-borne Tejas in single-seat and two-seat versions with a modified nose, strengthened landing gear and an arrestor hook was granted approval in 1999. The carrier variant has retractable canards and adjustable vortex control.

- The development programme for the carrier-borne versions was agreed by the Indian government in 2002 and the first flights of two prototype aircraft are scheduled for late 2009. The carrier variant may replace the fleet of Sea Harriers.

- The Indian Aeronautical Development Agency (ADA) is carrying out a conceptual design study of the ADA medium combat aircraft, which will be an advanced, stealthy version of the Tejas, to replace the Indian Air Force Jaguar and Mirage 2000 fleet. The medium combat aircraft has two engines with fully vectoring nozzles and no vertical or horizontal tail.

- Delta planform design:

The aircraft is of delta planform design with shoulder-mounted delta wings. The aircraft has a fin but no horizontal tail. Lightweight materials including aluminium and lithium alloys, titanium alloys and carbon composites have been used in the construction. The wing structure includes composite spares and ribs with a carbon fibre-reinforced plastic skin.

- The National Aerospace Laboratories (NAL), based in Bangalore, has designed and is responsible for the manufacture of the fin and the rudder and the construction of the aircraft fuselage.

-   Tejas cockpit:

- The aircraft is fitted with a night vision compatible glass cockpit with Martin Baker (UK) zero-zero ejection seats.

The cockpit has two 76mm×76mm colour liquid crystal multi-function displays developed by Bharat Electronics, a head up display developed by the Indian government-owned Central Scientific Instruments Organisation (CSIO) in Chandigarh, a liquid crystal return-to-home-base panel and keyboard. The pilot also has a helmet-mounted display.


- The aircraft has a quadruplex fly-by-wire digital automatic flight control. The navigation suite includes Sagem SIGMA 95N ring laser gyroscope inertial navigation system with an integrated global positioning system.

- The communications suite includes VHF to UHF radio communications with built-in counter-countermeasures, air-to-air and air-to-ground data links and a HAL information friend-or-foe interrogator. The cockpit is fitted with an environmental control system developed by Spectrum Infotech of Bangalore. The avionics suite has an integrated utility health-monitoring system.

- Fighter weapons:

The aircraft has eight external hardpoints to carry stores, with three under each wing, one on the centre fuselage and one installed under the air intake on the port side. A 23mm twin barrelled GSh-23 gun with a burst firing rate of 50. rounds a second and muzzle velocity of 715m a second is installed in a blister fairing under the starboard air intake.

- The aircraft can be armed with air-to-air, air-to-ground and anti-ship missiles, precision-guided munitions, rockets and bombs. Electronic warfare, targeting, surveillance, reconnaissance or training pods can be carried on the hardpoints. Drop tanks can also be carried.

- In October 2007, the Tejas successfully test-fired the R-73 air-to-air missile. The Vympel R-73 (Nato codename AA-11 Archer ) missile is an all-aspect short-range missile with cooled infrared homing. The missile can intercept targets at altitudes between 0.02km and 20km, g-load to 12g, and with target speeds of up to 2,500km/h.

- Countermeasures:

The aircraft's electronic warfare suite, developed by the Advanced Systems Integration and Evaluation Organisation (ASIEO) of Bangalore, includes a radar warning receiver and jammer, laser warner, missile approach warner, and chaff and flare dispenser.

- Sensors:

The Electronics Research and Development Establishment and HAL have jointly developed the aircraft's multi-mode radar. The radar has multiple target search and track-while-scan and ground-mapping modes of operation. The radar incorporates pulse Doppler radar with Doppler beam shaping, moving target indication and look-up / look-down capability. The radar is mounted in a Kevlar radome.

- Turbofan engines:

- The prototype development aircraft are fitted with General Electric F404-GE-F2J3 turbofan engines with afterburn. Production aircraft will be fitted with one General Electric 85kN F404-GE-IN20 turbofan engine with full authority digital engine control. HAL placed an order for 24 F404-GE-IN20 engines in February 2007.

LSP-2 (limited series production 2) will be the first aircraft to be fitted with the engine. Flight trials with the production engine began in June 2008.

- It was planned that a new turbofan engine, the GTX-35VS Kaveri, under development by Gas Turbine Research Establishment (GTRE), would be fitted to the production aircraft, but delays in development led to the purchase of the General Electric engines. Snecma-Larzac has been chosen as the industrial partner in the engine development.

- The Kaveri engine develops 52kN dry power and 80.5kN with afterburn. The aircraft will use multi-axis thrust vectoring nozzles. The engine has Y-duct air intakes.

- The aircraft has wing and fuselage tanks and an in-flight refuelling probe on the front starboard side. Drop tanks with a capacity up to 4,000l, can be carried on the inner and mid-board wing and fuselage centreline hardpoints.

     - Nabitnije TT karateristike aviona, mada je pitanje definitibne pogonske grupe i dalje otvoreno :

-    Crew: 1.
•   Length: 13.20 m (43 ft 4 in),
•   Wingspan: 8.20 m (26 ft 11 in),
•   Height: 4.40 m (14 ft 9 in).
•   Wing area: 38.4 m² (413 ft²),
•   Empty weight: 6,560 kg (14,460 lb),
•   Loaded weight: 10,500 kg (23,100 lb),
•   Max takeoff weight: 13,300 kg (29,540 lb),
•   Powerplant: 1 × General Electric F404-GE-IN20 turbofan,
-   Dry thrust: 53.9 kN (11,250 lbf),
-   Thrust with afterburner: 85 kN (19,000 lbf),
•   Internal fuel capacity: 2,458 kg,
•   External fuel capacity: 2x 1,200 litre drop tank at inboard, 1x 725 litre drop tank under fuselage.

   - Performance:

•   Maximum speed: Mach 1.8[86] (2,376+ km/h) at high altitude (15,000 m),
•   Range: 3,000 km (1,840 mi) without refueling,
•   Service ceiling: 15,250 m (50,000 ft (engine re-igniter safely capable),
•   Wing loading: 221.4 kg/m² (45.35 lb/ft²),
•   Thrust/weight: 0.91,
•   g-limits: +9/−3.5 g[87],

- The aircraft is fitted with a HAL gas turbine starter unit model GTSU-110.

- Tokom evolulicije, od  maksimalno postignutih 1,4 maha, danas je 1,8 maha proverena maksimalna brzina aviona.

- Interesantantan je i veliki dijapazon naouražanja koji LCA-TEJAS nosi u raznim konfiguracijama :

    - Armament :

•   Guns: 1× mounted 23 mm twin-barrel GSh-23 cannon with 220 rounds of ammunition.
•   Hardpoints: 8 total: 1× beneath the port-side intake trunk for targeting pods, 6× under-wing, and 1× under-fuselage with a capacity of 4000 kg external fuel and ordnance.

   - Missiles:

  - HAL Tejas carrying R-73 missile and Drop Tank.

  -    Air-to-air missiles and guided bombs as shown on Aero India 2011: 

-   Python 5,
-   Derby,
-   Astra BVRAAM,
-   Vympel R-77 (further upgrated),
-    Vympel R-73,
 
   - Air-to-surface missiles:

-   Kh-59ME (TV guided standoff Missile),
-   Kh-59MK (Laser guided standoff Missile),

    -   Anti-ship missiles ( further uprated) :

   -Kh-35,
   -Kh-31,
   
      -Bombs:

   -KAB-1500L laser guided bombs,
   -GBU-16 Paveway II,
   -FAB-250,
   -ODAB-500PM fuel-air explosives,
   -ZAB-250/350 incendiary bombs,
   -BetAB-500Shp powered concrete-piercing bombs,
   -FAB-500T dumb bombs,
   -OFAB-250-270 dumb bombs,
   -OFAB-100-120 dumb bombs,
   -RBK-500 cluster bombs.

    -  Others:

   -S-8 rocket pods,
   -Bofors 135 mm rocket,
   -Drop tanks for ferry flight/extended range/loitering time,
   -LITENING targeting pod

    - Avionics  :

  - Hybrid MMR radar (Israeli EL/M-2032 back end processor with Indian inputs.
 
  -  I dalje tri moćne pogonske grupe u igri :GE- F-404, F-414 i zadnja veoma aktelna EJ-200 sa Eurofightera.

   

 

- Odličan nastup LCA-TEJAS na salonu Aero-Indija 2011 :

  http://www.youtube.com/watch?v=UkM0ZHMv7Gk

  http://www.youtube.com/watch?v=erZmCu34crM


       

LCA nema velikih sansi jer je i kao koncept prakticno zamena za mig 21 i stoga su mu performanse ogranicene. Zamena mig-a 21 sa istim takvim avionom je promasaj. Iako se pokusava napraviti od njega kakav takav visenamenski avion jeste cedjenje suve cerovine. Projekat NA bivse nam drzave jeste bio za ovo space shutle.

E pa sad, kolike probleme imaju (još uvek Indijci), kolike probleme imali su Šveđani;ako ne bi NA bio više-manje licencni Rafal sa jednim motorom, najverovatnije direktno isporućen iz Francuske, tada bi i mi isto zaglibili ko Indijci. Uz sve dužno poštovanje do naučnika, koji su radili u JNA i povezanim firmama, ipak moramo biti realni i osvrnuti se na razvoj Orla. Bio je to predugačak put.
A kod fotki kokpita, valjda nisam jedini zapazio kompletno različite kokpite-jel postoji neko objašnjenje? :krsta

- Koncepcijski i aerodizajnom MIG-21 i znatno napredniji LCA-Tejas mogu se porediti jedino malom veličinom. Mig-21 je stara aerodinimačka koncepcija , gde su praktično oko motora-zmaja  dodata delta krila sa velikim odnosom masa /potisak u korist potiska. MIG-21 Bison sa ugrađenom mnogo naprednijom avionikom i mogućnoću lansiranja i R-77 ( ali na istom aeroproprofilu), kao i kinesko-pakistanski J-7-F sa produženim strejkovima korena krila radi većeg uzgona i manevarbilnosti kao i kaplljastom -bubble kabinom su zadnji izdanci-derivati MIG-21 i verujem da je ovo zadnje što je  vezano za aeroprofil MG-21 i sam aparat  vidimo.

-  LCA, je aerodinimačiki dobro zagazio u 4.generaciju, sa primenjenim FBW, HOTAS, neuporedivo modernojom avionikom i svestranijom mogučmošću nošenja naoružanja o čemu sam govorio u prethodnim postovima.

-  Poštujem i uvažavam tuđa mišljenja ali lično nebih tako lako rekao da je LCA Tejas kao razvoj lakog multirola "ceđenje suve drenovine".  Kao epitet isti  bolje po meni stoji MIG-21 Bison i samom avionu MIG-21  uopšte koji broji zadnje dane na svetskom nebu.

-  Sem opcije ugradnje sopstvene pogonske grupe, svojevremeno razvijane sa Snecmom - Larrzac - ( Kaveri), kao i realne mogućnosti ugradnje G&E F-404, F-414  pa i EJ-200 koji pogoni Eurofighter, ugradnjom kompozita u zmaj aviona, opcijom biranja između istoćnog i zapadnog naoružanja ... na samom je HAL-u i Indiji je  da odluči kuda dalje!  Koliko znam, ukoliko Indija nešto nije promenila za kratko vreme, sem manjeg broja za mornaričku verziju, naručen je i solidan broj za kopneno vazduhoplovstvo.

-  LCA - Tejas odavno nije više prototip. Ima više stotina uspešnih letnih testiranja. Indija planira da sa LCA Tejas zameni veliki broj Sepecat Jaguara u svojoj floti. Velikom broju - navy Sea Hariera uskoro ističe svaki resurs. Tačno, Indija je naručila solidan broj MIG-29K navy za svoje potrebe ali je LCA Tejas potpuno koncepcijski različit u punom smislu reči moderan a mali (vezano za velićinu) multirol 4. generacije.

- Vidimo da i Pakistan u saradnji sa kinom  ubrano razvija i uvovodi JF-17 u svoju flotu (narućeno 50. aviona od kojih je gro JF-17 blok 2).

-  Takođe LCA Tejas je i stvar nacionalnog ponosa Indije i lično neverujem da će tek tako lako odustati od bilo kakve primene i proizvodnje HAL - LCA Tejas. Vreme će brzo pokazati realnost.

-  Takođe i indijsjski "decenejski" tender za novih 126. multirola ( vrlo brzo očekujemo dali je izbor pao na Eurofihhter ili Dassault Rafal) ide u prilog  daljem razvoju Tejas, jer se pruža mogućnost ugradnje još naprednije avionike.
- Na primeru Imdijskog SU-30 MKI vidimo podvešene i Damocles i Litening opto-reco-targeting podove kao i vesternizovanu avioniku i glaskokpit, tako da je danas miks zaadno-istične avionike i elektronike kao i naoružanja realna stvarnost i više nema faktora da kažem iskljućivosti ( "ili zapad ili istok" ) !

- Još jednom potenciram na unikatnom aerodinimačkom rešenju delta krila sa oštro sečenim strejkovima u samom korenu pod uglom od 45. stepeni. Isti aerodinimački princip vidimo i na napadnim ivicama PAK-FA , koji omogućuju sigurno opstrujavanje vazduha duž ose aviona i manevarbilnost kod velikih napadnih uglova. I F-18 sa motorima F-414 ima tzv. blokadu do 1,8 maha, što po meni nije neka mana niti se ista može po potrebi vezano za LCA Tejas i skloniti, mada velike nadzvučne brrzine nisu imperativ za Tejas.  U prethodnim postovima postavljen  je video link sa nastupa LCA Tejas na aero Indiji 2011. Agilnost, manevarbilnost, dovoljno snage-potiska i upravljivost kako na malim tako i velikim brzinama Tejasu je jača strana.



- Neke od fotografija LCA Tejas , modernom aerodinimački odličnom a jedono vrličinom malom multirolu 4. generacije :

  

-  Vezano za različite izlede kokpita LCA - Tejas, radi se o evoluciji, razvoju od prvih test varijanti viđenih karajem 80.-ih godina, do ergomomski moderne tehnološke  izvedbe u zadnjoj verziji viđenoj na Aero Indija 2011. Da uzmemo 3. parametra kao reper - ( moderna aerodinimakia sa FBW, HOTAS, ergonomski odlično urađen - pregledan glaskokpit i moćna pogonska grupa bez obzira dali se radilo o F-404 ili F-414 G&E , sa svestranim naoružanjem), apsolutno svrstavaju Tejas u multirol 4. generacije.

- Vezano za NA i eventualno  - ( kamo lepe sreće), licencnog proizvedenog Rafala sa jednim motorom (u ovom slučaju dokazanim Snecma M-88), sigurno da bi razvoj i kasnije poletanje prototipa potrajalo ali neverujem toliko dugo kao vezano za Tejas jer je NA laboratorijski - aerodinimački proverena avioplatforma u aerotunelu upravo u saradnji sa Dassault biroom, kao i dosta moderne primenjene avionike.

- Kamo lepe sreće da se krene u licencni "jednomotorni Rafal" za naše nebo, što je u današnjim ekonomskim vodama jako teško izvodljivo.  Za razliku od šveđana i JAS-39 Gripen a naročito vezano za razvoj LCA Tejas, u eventualnom "jednomotornom Rafalu" radi se isključivo o francuskoj tehnologiji što drastično ubrzava razvoj.

Moram podsetiti da je ondasnja nam drzava bila u kontaktu sa Indijom i da se razmatrala kooperacija....nesto slicno projektu JUROM. Odustalo se jer ono sto su tad indijci predstavili kao potrebne karakteristike novog aviona nisu bile nista drugo do puka zamena za jeftin lovacki avion ogranicenih performansi....prosta zamena za vremesne migove 21. NA je daleko bio ispred tih karakteristika i svaki kompromis bio bi degradacija istog. U indijski razvoj LCA svi su umesali ruke, i rusi i francuzi i ameri i evropljani.....i ko zna ko jos. Sta ce od te papazjanije ispasti....na stranu to sto je LCA nacionalni projekat i iza njega stoji drzava. Daleko ozbiljniji projekat je trebao biti logican nastavak a to je MCA, koji je kasnjenjem LCA odavno izgubio smisao. Dokaz za to je i kupovina stranih aviona prakticno klase NA i  MCA. Ukoliko neko ima neke druge informacije voleo bih da ih cujem jer nema ih puno na ovu temu.

Pa dobro. Ako krenem od straga.. , LCA jest indijski nacionalni projekat, pa se ga kao takvog i zamislilo-znaći sve indijska proizvodnja. E sad, dali su Indijci uistinu sposobni kopiranja i tehnologija-kao na primer Kinezi, a ne samo delova-to je već drugo pitanje, na kojeg Kaveri GTX-35 daje dobar odgovor.
Što se aerodinamičke platforme tiče, nekako imam dojam, da je ta kroz celo vreme ostala više-manje nepromenjena, kao što bi i kod NA. Nama, koji nismo ni blizu VOCu i Institutu, tek su fotografije ukazale na relativno napredan rad i na drugoj konfiguraciji, koja slići više na F-16 odnosno J-10. Ali pre dvadesetak godina u široj publici NA kao jednomotorni Rafal, bilo je više-manje gotova stvar (odnosno je bilo tako prikazivano, možda i željeno stanje). Kao što Rotring zapisao, očigledno Indijci nisu ni imali čiste vizije, šta zapravo hoće. Neću tvrditi, da su Amerikanci u tom pogledu dobri ali kad se nešto usvoji-na tome se istraje i razvije ajmo reći blok10. Sva unapređenja stižu s vremenom na vremešno razvijenu platformu koja se unapređuje sa manjim apgrejdovima a onaj veći izvodi se u vidu MLU-a (mid lajf apdejta). Indijci su tu evoluirali i kokpit i elektroniku, što potvrđuje i rotringove tvrdnja. Sa druge strane razvoj od 20-ak godina isto tako je "prilično" dug, pa je to isto tako shvatljivo. I sad kreću još u taj MLU sa Mk2 variantom, a avion još se nije ni poćeo proizvoditi u većim odnosno serijama, koje IAF treba.
Malo sam zbunjen, pošto se u postu piše u sadašnjem odnosno budućem vremenu... Da se razumemo, osim ako se ne dogodi  neko ćudo, a to neće na dobro :-\, proizvodnja jednomotornog Rafala je prošlost i tamo je i treba ostaviti. Bez sumnje, Rafal je vrlo moćan stroj i osobno najlepši između svih, ali dok bi se usvojila proizvodnja (od danas pa nadalje), ta bi platforma postala zastarjela. Stvar bi se uvelike ubrzala, ako bi se dobila linija-ali opet znaći i kraj razvoja, barem onog vođenog u Francuskoj-a to znaći više manje kraj projekta.
Uff, ala sam se raspisao.. ;D

Zahtevi za LCA jesu bili takvi da on jednostavno zameni MiG-21, ali tokom godina su ti zahtevi izmenjeni i on se sada vodi kao višenamenski borbeni avion sposoban i za vazdušne borbe i za dejstvo po ciljevima na tlu. Samo kašnjenje razvoja je uslovilo da se zahtevi izmene, kako bi projekat ostao održiv u smislu upotrebljivosti kada bude završen. A nikako nije smeo biti prekinut jer se očekuje da iz njega nastane samostalna indijska vazduhoplovna industrija, sposobna da sama razvije moderan borbeni avion. Najveći problemi su vezani za razvoj motora, odnosno specifičnih komponenti motora, poput turbine. To je veliki problem sa kojim se suočava i indijski rival Kina, ali se čini da su oni taj problem ipak rešili, ili barem da su veoma blizu upotrebljivog rešenja.

Razvoj MCA je transformisan u zajednički projekat aviona pete generacije pod nazivom FGFA (Fifth Generation Fighter Aircraft). Ovaj avion bi trebao da ima za osnovu postojeći ruski projekat T-50, ali uz određene izmene u dizajnu i karakteristikama. Indijci su shvatili da će im razvoj sopstvene vazduhoplovne industrije oduzeti suviše vremena i da neće moći da prate svetske trendove, te su se odlučili na ovakvu saradnju kako bi ubrzali proces učenja.

Postoje indicije da bi indijci mogli da dođu do neophodne tehnologije proizvodnje turbomlaznog motora ukoliko kupe Dassault Rafale na aktuelnom tenderu MMRCA, a u tom slučaju bi i LCA dobio pouzdanu pogonsku grupu.

- Indija je u startu za Tejas imala nameru da zameni veliku flotu MIG-21. Ono što je koncepcijski primarno promenilo ulogu, namenu i dalji razvoj LCA Tejas je prevashodno strahoviti tehnološki avio razvoj Kine i njihovo maltene potpuno osamostaljivanje u svim sferama avio industrije. Kina će se uskoro vezano i za paletu pogonskih grupa osamostaliti ( Od WS-10-13-15..., što je tražilo duži razvoj  ali čiji že se razvoj  defakto isplatiti).
- Pitanje je indijjskog ponosa da nastavi sa samostalnom proizvodnjom aviona i razvojem LCA Tejas sigurmo neće stati kao i nnjihov biro HAL koji intenzivno saradjuje sa Rusijom.
- Osim razvoja Tejasa vidimo nedavno poletanje indijskog samostalnog školskog-mlaznog aviona HJT 36, velike kapljaste kabine, solidne aerodinamike i opremljenosti, samostalni razbvoj indijskog jurišmog helikoptera ... krstareće rakete Brahmos velikoh dometa razvijane u saradnji sa Rusijom. Međutim sve je to još prilično daleko os stepena razvoja koji je dostigla Kina. Kaki Indija sama navodi nihov avion 5. generacije će aerodinamički prilično ličiti na ruski PAK-FA ( najavljuje se dvoseda izveddba) i dalji inzenuivna sarasnja sa rusijom.
- Takođe sam saglasan sa mišljenjem da će skorašnja odluka o novom indijskom mulritolu ( Eurofighter ili Rafal i povećanje vrojke naručenih sa 128 na 180. imati ulogu o opredeljenosti zadefinitivnu pogonsku grupu LCA-Tejas - EJ-200 koga Eurokonzorcijum i nudi ili Sbecma M-88 sa Dassault Rafala). U oba slučaja dve dokazane, pouzdane i moćne pogonske grupe.
- Indija se do skoro oslanjala kupovinom velikog broja aviona bilo sa istoka ili zapada ( Od MIG-29, K-palubnog, UTG namenski razvijanog za indiju sa namoderrnijom opremom, SU-30 MKI, ... do Miraža 2000-5 i skorašnje modernizacije cele flote, Sepecat Jaguara, Sea Hariera, Hawk ... itd ).
- Da Kina nije krenula u snažno i ubrzano aviio osamostaljivanje i  razvoj, verovatno bi i Tejas ostao na koncepcijskom nicou prelaska sa MIG-21 na novu avio platgormu. Tehnološki razvoj i međudržavna utakmica je učinila svoje, tako da sada vidimo LCA Tejas kao šraktićno miltirol 4. generacuje sa daljim razvojem.

- Testiranja sopstvenog motora KAVERI su prilićno odmakla. Kao test pkatforma posužio je rzski IL - 76. Potom slede uspešna noćna testiranja - gađanja sa raketama R-73, proizvodnja modrmo opremljene mornaričke varijante. Jedno je sigurno, Kina novca za dalji razvoj i kupovinu nivih tehnologija ima a dokle će ićii sa modernizacijom LCA Tejas vreme će pokazati i isključivo je odluka Indije.

-  Slike testiranja motora KAVERI na IL-76, proizvodnja i nedovršeni izgled dvosedog - mornaričkog kokpita, noćni test ... :

   

Zamislite situaciju da F16 nepostoji u tom obliku na trzistu.

Ogromna rupa u ponudi aviona bi se otvorila, jer prakticno ne postoji danas platforma tog "kalibra" u ponudi proizvodjaca bilo ruskih, francuskih, kineskih, americkih. Upravo se tu trazi razlog ekspanzije tog aviona na trzistu kako novih tako i polovnih aviona a i "novih" aviona prakticno nastalih nekom vrstom kopiranja tog aviona.
Pa i sam F16 nije nastao u startu kao visenameski avion vec je razvojem dovucen na te grane.
Nedostatak ponude u tom sektoru iznedrio je Gripen i ovakve projekte kao sto je indijski, a i za njih su koriscene komponente, motori, konfiguracije, tehnika, znanje iz F16 u nekom obliku i u toku duzeg vremenskog perioda.

Sto se tice NA, moje misljenje je da takav avion danas predstavlja u svojoj izvornoj varijanti, onako kako je zamisljen i opremljen pre fiiiju koliko godina, avion koji ne bi imao premca u tako siromasnoj ponudi i to na duze staze, jer sem samo nekih pokusaja nema aviona koji bi samom izvornom filozofijom bio ispred konkurencije.

Ne smemo smetnuti sa uma jos jedan vazan faktor, a to je politicka nezavisnost jedne zemlje koja proistice proizvodnjom sopstvene avijacije. Politicki neutralne zemlje imaju znacajnu prednost pri ponudi svojih vazduhoplovnih proizvoda jer kupovinom tih aviona se izbegava kako negativan politicki uticaj tako i ekonomski kojim su izlozene sve zemlje koje se odluce na taj korak. U danasnjem vremenu ti uticaju su veoma vidjivi cak i kod velikih saveznika, primer za to je odnos SAD-V.Britanija
Svi projekti "novih" aviona tkzv nacionalni projekti nisu nista drugo do sticanje nekih vrsta nezavisnosti.
NA bi se tu snasao izvanredno, jer bi zemlja proizvodjac, nikakav negativan uticaj imala na kupce.

Da, slažem se sa tvrdnjom, da bi eventualna proizvodnja NA u onom trenutku, kad bi do nje došlo i pod uslovom, da bi do onog trena zajednička država još egzistirala, predstavljala enormni potencial. Pored RV tu bi mogli ubrajati većinu nesvrstanih zemalja a i Indija bi se polako složila u taj koncept. S druge strane treba imati u vidu, da bi eventualno odsustvo  F-16 Falkona najverovatnije odvelo razvoj glavnine vazduhoplovstva a i taktike upotrebe aviacije u drugi pravac, pa je stoga upitno kakve zadaće bi imali jednomotorni lovci. Isto tako se mi postavlja pitanje, kakvo bi se naoružanje upotrebljavalo ako bi platforme bili veči dvomotorni avioni. Sve su to pitanja sa velikim slovom a bez odgovora-barem ga sam ne znam odgovoriti.

- Ja sam drugačijeg mišljenja uz poštovanje svakog kolege na forumu.

 Sve i da F-16 istorijski postoji od prvih blokova pa do 40-50-60-(IN), da naša zemlja OZBILJNO odluči da pokrene projekat našeg nadzvučnog aviina, aerodinamičkog naslednika NA, da je kamo lepe sreće vidi ekonomsku perspektivu i razvoj zemlje koji ovaj projekat donosi ( a nikako se nepočinj od nule ) ! Mislim da nije problem naći kooperant ( logočki nasravak - Fransuska i Dassault), već finansije i ekonomska nemaština, siguram sam da nebi po evemtualnoj odluci o proizvodnji naslednika NA u kooperaciji sa Francuzima, prošlo najduže godinu dana a već bi ugledali prva letna ispitivanja. Čak sam i siguran da bi se ubzo  našli prvi interesenti- kupci , koji finansijski sebi nemogu da priušte Rafala.

-  Izjava stručnjaka VTI da bi i danas bili u stanju da proizvedu naslednika NA nije rečena tek puko marketinški. Ključni je faktor - finansije i politička odluka zemlje dali želi ili neželi avio i ekonomski razvoj zemlje.

- Zašto sam toliko siguran ! NA je laboratijski gotov projekt, sve vitalne komponente testitane. Da nje bilo nesrečnog građanskog rata 1990. odavno bi gledali NA na našem nebu. Od kokpita, aerodinamike, ergonomije ... pogonske proverene grupe Snecma M-88, aerodinamički  NA je bukvalno "mini Rafal", nikako zastareo - ( onda bi isti termin mogli "upotrebiti" i za Rafal ). Verovatno bi videli (čisto teorerišem) skromniju optoelektrniku u odnosu na Rafal ali vrhunski multirol u svakom slučaju.

- Takođe, danas u svetu, da li se radilo o Kini, Usa, Rusiji ... "politička nezavisna ili neutralna zemlja" u  današnjem bipolarnom svetu, gde je sve uzrčno-posledično povezano,  bilo da se radi o sferi ekonomije illi politike  ... - Politička nezavisnost i neutalnost nepoatoji i ista je puka fikcija !

-  Da se nakon dužeg offtopica ( izvinjavam se - nadovezao sam se na izlaganje kolega), vratim na LCA  - Tejas !

- Motor KAVERI je do sada imao više od 12 uspešniš testiranja na ruskom avionu IL-76 sa oko 20. sati rada. Mada isti motor vidim eventualno kao daleku budućnost u HAL avioindustriji i ugradnji u LCA - Tejas. Za par nedelja znaće se definitivni pobednik MMRCA ( Eurofighter ili Rafal) i Indija dobija za najkraće moguće vreme odličnu pogonsku grupu za Tejas, bilo da se radi o Snecmi M-88 ili EJ-200.

- Izgled Snecma - M- 88 motora, Kaveri motor na nosaču IL-76 , pilot Tejasa za modernim glaskokpitom i jedan od modela za duvanje u trisoničnom aerotunelu u Žarkovu - T-38 ( pri VTI) nadzbučnog aviona. I danas se vrše laboratorijska teastiranja u tuneleu kako sa bočnim usisnicima tako i jednim, centračnim ispod trupa-sličnom F-16.

  

Laboratorijski gotov projekt -> model kokpita kao primjer vrha poznate YUtehnologije iz 80tih i par modela u tunelu - znači sutra će da poleti  :klap Sve vitalne komponente testirane osim zmaja koji još nije nacrtan, motora (najbolje M88 kao što je ona jugoslavija mogla uvijek dobit željene motore, primjer Orla), radara, sistema upravljanja, veza, upravljanja naouružanjem ... kao da je neki problem sve to integrirati ...

I da se zanemari "stručnost" "stručnjaka" VTI, a pogotovo njihovo veliko iskustvo u izgradnji nadzvučnih aviona kojim mogu garantirati brz i uspješan razvoj, vrijeme potrebno za dizajn i testiranje aviona koje se mjeri u decenijama, šansa da će Francuz (koji je utopio 30 milijardi eura u rafal) dati motore i elektroniku za par eura, nepostojanje prateće industrije, ostaje samo mala ekonomska stvarčica.
Velika ekonomska perspektiva izgradnje lovačkih aviona ne postoji. Švedska, koja ima i postojeću avioindustriju i iskustvo i ime u izgradnji aviona, uz obilatu stranu kooperaciju, i najmanje troškove razvoja aviona nikada neće vratiti milijarde dolara uložene u Gripen. Da bi prodali par desetaka morali su uz ogromnu količinu mita, dati i financirati poveliki offset program. Francuzi su uspjeli dosad u 20 godina izvesti ukupno 0 Rafala. Veliki imaju svoje avione i svoje interesne sfere gdje prodaju avione, a Srbija ne može financijski izdržati sam razvoj, kamoli "prodajno financiranje" srednje bogatim državama, ne može tuđu (francusku. izraelsku, rusku, ...) tehnologiju prenijeti "razvijajućim" državama, ne može zagarantirati "slobodnu" prodaju radi stranih tehnologija u "izolirane" države, ne može cijenom konkurirati rabljenim kfirovima, f16, migovima ili novim kinezima u siromašnim državama, nema više neku političku važnost tipa vođe nesvrstanih ili slično da prodaja ide u "prijateljske" zemlje, ... Stvarno veliko tržište za vrlo isplativ projekt.

Drustvo, da ne bezimo sa teme, a tema je LCA Tejas - indijski višenamenski avion 4. generacije.
Imamo ovde posebnu temu za Yu Supersonik ili projekat Novi Avion (https://www.paluba.info/smf/index.php?topic=1158.0)

- Odličan sajt isključivo posvećen LCA - Tejas i potom slika pilota ipred LCA sa očigledno bubble-kapljastom kabinom i Tejas iz vremena početnih ispitivanja :


   1.  http://www.lca-tejas.org/ 

   

 

Samo pojasnjenja radi, nezavisnost zemlje koju ja prozivam nije iz klasicne definicije vec onaj vid nezavisnosti od stranih "dobavljaca", njihovih promenljivih odnosa prema svojim kupcima a i promena u globalnim odnosima kojih smo svi svedoci u ovom vremenu a tek ce biti jasne u narednom periodu. Politicki uticaj koji pominjem nije samo politicki ogoljena kategorija vec neimanje politickog uticaja na zemlju kupca, prosto receno, totalno suprotan odnos koji veliki dobavljaci i velike drzave imaju prema manjim a pri tom svojih kupaca proizvoda namenske industrije uopste, ne samo aviona.
Ucene tipa, na tvojim/mojim avionima mozes koristiti samo moje, tvoje skupe raketle....itd...itd. Takvih primera ima more, pa i medju velikim saveznicima. Vec sam napomenuo takav odnos izmedju SAD i V.Britanije.
 Ostatak sveta  nikako nije imun na te "poslovne" poteze dobavljaca NVO robe. Pozicioniranje dobavljaca kao pravog poslovnog partnera, bez ikakvih konotacija tipa, isporucicu ti avione ali ti samo prvo trebas da me podrzis u nekoj tamo kampanji u kojoj ja namecem nekom tamo svoju volju. Gusenje konkurecije u svakom vidu proizvodnje NVO i nametanje svojih proizvoda i cena je danas jedina aktivnost velikih.
Zato se iole sposobnije zemlje odlucuju da stvore nezavistan odnos u proizvodnji nekih namenskih sredstava kao sto je primer i indijaca sto ja licno pozdravljam.
Da ovo o cemu ja pricam nije nesto sto je od juce govori i ponasanje Francuske prema Srbiji u Prvom svetskom ratu i cuvena odluka da se srpskoj vojsci nedostave potrebne granate za artiljeriju, sto je za posledicu imalo razvijanje proizvodnje istih i razvoj sopstvene NVO.
Malo o toj ekonomskoj opravdanosti.
Da postoji ekonomska opravdanost za sve, gotovo da nicega ne bi ni bilo. Covek ne bi sleteo na Mesec niti bi tehnika i tehnologija bila na nivou danas, ne bi postojao Internet. Tito je jednom prilikom pitao majstore u nekoj mehanickoj radionici "Da li vi mozete da napravite tenk?" bez ikakve ekonomske analize i ostalih ekonomskih faktora. Rezultat je bio da su majstori napravili sest komada, kako su znali i umeli. Naime, i NA je tako nastao.
Nuzda zakon menja, a kad je stvarno nuzda onda se najvise pljuje po ekonomistima i takvim analizama vec se traze majstori, sposobni ljudi koji su tad najcesce po nekim magacinima i rade neke poslove koji nemaju veze sa njihovom zvanjem i znanjem. Da se razumemo, mora postojati ekonomska opravdanost, koja nikako nije isto sto i ekonomska isplativost!, pogotovo posto se prica vodi o proizvodnji namenske industrije.
Postoje tri vida, nivoa ekonomske isplativosti koje je skupno veoma tesko obracunati. Primarni, proizvodnja tj. prodaja sradstava. Sekundarni, jeste profit od odrzavanja i modernizacije sredstava. I na kraju tercijalni koji moze po profitu ostala dva baciti gotovo na margine ekonomske analize a to je transver tehnologija, znanja, tkz Know-how. Voleo bih da vidim tog ekonomistu koji bi mogao da obracuna takav posao.
Nemam nameru da miniram temu ali posto je voda u jednom trenutku krenula na tu vodenicu, trebalo je malo obraditi.

Iako mi ostaje zal za NA, toliko da ni LCA ne bih odbacio sa svim svojim manjkavostima i vrlinama. Naime voleo bih kada bi i takav projekat se razvijao kod nas i ugledao svetlost dana jer to mnogo znaci, toliko da se recima ne moze opisati.....

-  General Electric F414-GE-400 engine !
- Osiim F-404. razvoja Kaveria, Nakon MMRCA i opcije ugradnje Snecme- 88 ili EJ-200  u uavisnosti dali ozbor padne na Rafal ili Eurofighter), Indija ima i opciju ugradnje modernog  F414-GE-400. Po zadnjim vestima Indija broj narućenih novih mulirola sa 128. diže na 180. što defakto govori da im finansije nisu problem , a sa tim i dalja ulaganja u modernizaciju LCA - Tejas.

    http://www.youtube.com/watch?v=uNyNg0Wrbgg

- Indijsko vazduhoplovstvo namerava da najkasnije do početka 2017.godine potpuno isključi MIG-21 iz svog sastava sa neuporedivo naprednijom flotom SU-30MKI, LCA-TEJAS i novim aviom 5. generacije koga razvija sa rusijom .

 1.  http://www.airforce-technology.com/news/news126692.html

 - Fotografija LCA - Tejas bočno slikana u gro planu sa otvorenim vazdušnim kočnicama i podvešenom R-73 raketom :

Poleteo novi
[attachment=1]

Vir: Defender
http://www.defender.hr/

Indijski Tejas dobiva početnu operativnu sposobnost u prosincu

Datum objave:
11.12.2013

Indijski laki borbeni avion domaće proizvodnje Tejas MkI (LCA) osigurat će svoj dugo odgađanu početnu operativnu sposobnost u Bangaloreu 20. prosinca. Biti će mu određena brzina, penjanje i napadni kut koji je LCA ostvario tijekom 2.400 pokusnih letova od siječnja 2001. Tejas je dobio privremenu operativnu sposobnost u siječnju 2011. od strane Središta za vojnu plovidbenost i certifikaciju u Bangaloreu, gotovo tri  desetljeća nakon što je pokrenut LCA program.

Bilo je očekivati da postigne punu operativnu sposobnost početkom 2012., ali to je bilo odgađano budući da Zrakoplovno razvojna agencija, odgovorna za projektiranje LCA, nije bila u mogućnosti stabilizirati avion na više od 1.000 ispitnih bodova. Problemi su bili vezani uz prekomjernu težinu, naoružanje, radar i agilnost, posebno na velikim visinama. Čak i nakon što dobije svoju početnu operativnu sposobnost, pripadnici zrakoplovstva tvrde kako LCA neće biti" dokazano borbena platforma" dok ne dobije svoju punu operativnu sposobnost (FOC) krajem 2014. To će značiti integraciju naoružanja, radara i senzora kako bi se omogućilo gađanje raketama, laserski navođenim bombama i dolijevanje gorivom u zraku.

Svih 40 LCA će biti opremljeno sa motorom General Electric F404-GE-IN20 sapotiskom 80-85 kN. Kasnije će uslijediti LCA Mk II opremljen sa General Electric GE F414 motorom i potiskom 90 do 100 kN. Proizvođač HAL treba isporučiti prvih osam aviona početkom 2015., a zatim bi proširio proizvodne linije kako bi se godišnje proizvodilo 16 platformi. IAF planira podizanje sedam LCA eskadrila ili 140 zrakoplova, uključujući 14 LCA dvosjeda za obuku koji će bazirati u bazi Sulur u državi Tamil Nadu.

Jedan video ;
http://www.youtube.com/watch?v=iQh8fSPR-RU

Primecuje se francuska skola od glave do pete, skoro pa bukvalno! Kad mi nismo znali ima ko zna!

Vir: Defender hr
http://www.defender.hr/

Posljednji prototip indijskog aviona za obuku Tejas izveo premijerni let
 
Datum objave:
14.11.2014

Indijski dvosjed za obuku prototip Tejas Mk1 obavio je premijerni probni let iz Bengalura kao posljednji prototip prije serijske proizvodnje za potrebe indijskog ratnog zrakoplovstva. Prototip - letjelica šest (PV-6) je konačni prototip prije početka serijske proizvodnje te predstavlja konfiguraciju aviona na kojem su obavljene sve izmjene i modifikacije tijekom posljednjih 2500 sati letenja na svim prototipovima do sada, priopćila je indijska Zrakoplovno razvojna agencija (ADA).

Vir: Dfender hr
http://www.defender.hr/

Prvi indijski Tejas konačno prihvaćen nakon 30 godina

Datum objave:
21.01.2015

Indijsko ratno zrakoplovstvo službeno je prihvatilo domaći laki borbeni avion Tejas, piše Hindustan Times. Prvi avion je isporučen ratnom zrakoplovstvu u Bangaloreu, više od tri desetljeća nakon pokretanja programa čija je svrha bila zamjena aviona MiG-21. Prvi avion ipak neće dostići punu operativnu sposobnost prije kraja 2015. godine.

To se očekuje nakon ispitivanja naoružanja i sustava. Konačnu konfiguraciju aviona obilježavaju dodatna oružja dugog dometa, paket opreme za elektroničko ratovanje i mogućnost nadopune gorivom u zraku. Zrakoplovstvo je naručilo 40 aviona ovog tipa do 2020. Očekuje se u bližoj budućnosti MkII verzija sa snažnijim GE F414 motorom.

A i taj se otegao, onoliko. Preko četvrt veka. Projekat pokazuje koliko bi problema i kakvih imala Jugoslavija da je opstala i  nastavila razvoj NA. Ipak, veliko je to dostignuće za indijsku industriju.

Oni su tenk razvijali 30 godina, neuspesno.

Po mome projekt Tejas otezao se I oteže se tako zbog domaćih kako I stranih razloga. Samo da se podsetimo: Indijci su ušli u project sami, Juga je išla v stvar kao 2/3 licencni proizvođjać jednomotornog Rafala. Kad je Juga već imala funkcionalan kokpit, Indijci još su se tražili. Jugoslavenska industrija bila je svesna činjenice, da neće praviti svoj motor nego ga u najboljem slučaju proizvodila (sa verovatno određjenim delom isporučenih delova). Indijci još uvek sanjaju svoj motor Kaveri GTX-35 od kojeg su barem za Tejas MkII odustali. Da je bilo I vajskih činioca, dakako. Zbog kraja Hladnog rata svi projekti, na koje bi se Indijci mogli vezati, bili usporeni za barem desetak godina (Rafal, Tajfun, Gripen). Zbog toga I odsustvo spomenutih država, da izvezu kritične tehnologije. A s druge strane navode se I stvari, kao što su korupcija na svim razinama indijskog društva pa tako I vojnih te političkih sfera. Da ima nešto I na tome najbolje demonstrira razvoj kineske tehnologije, koja je od 1989 godine naovamo usprkos embargo razvili većinu modernih oružanih sistema.

Ako bi juga pravila licenčni jednomotorni Rafale, vjerovatno bi bio projekat i uspješan (ovdje bi bio problem jedino na strani francuza). Slično bi bilo, ako bi pravili licenčni F20.
Ostalo bi bilo slično vovme Tejasu.

Ipak,jedno im se priznaje-rešenost,strpljenje i ustrajnost na projektu,a i na drugim projektima.Mic po mic,usvajaju tehnologije,važno je da idu napred,odlučno a kratke stanke su moguće i kod najnaprednijim trhnološki supersilama. :rtfm

Службени сајт Тејаса. (http://www.tejas.gov.in/)

Треба имати у виду и да је ово први домаћи индијски борбени авион, ако не рачунамо HF-24 Marut (http://en.wikipedia.org/wiki/HAL_HF-24_Marut) који опет није изворно пројектован у Индији.

Колико дуго се развија Еврофајтер? БАе-ов демонстратор ЕАП је полетео 1986. (месец дана после Рафала А), а већ на први поглед су видљиве разлике између ЕАП-а и ЕФ-а за разику од Рафала А и Рафала Ц.

Југославија је чинила поступне кораке (Бешлинови пројекти, школски авион за основну обуку, подзвучни лаки јуришник, трансонични ловац-бомбардер, па тек онда НА) и тако стицала искуство. Да ли би Г-4 био најуспешнији домаћи млазњак да се није учило на Орлу, Јастребу, Галебу и пре њих Матици, Стршљену итд.?

Indija je svoj Tejas pravila barem desetak godina predugo. Žao. Treba se potsetiti I na HAL HF-73, zajednički program MBB I HALa, koji podseća odnosno najverovatnije I ima korene u MRCA kasnije Tornadu. Time bi se verovatno Indija lakše I postepeno približavala željenom cilju. No, kao I uvek, treba znati, da je projekat jedno a ogranićenja, koja bi Zapad postavljao Indiji druga prića. Šta bi, kad bi... sve su to špekulacije, no najbitnije jest, da Indijci što pre razviju I usvoje serijsku proizvodnju Tejasa Mk2 v kolićinama, koje trebaju.

Tejas u Bahrenu 2016

https://youtu.be/YjBnKvGAfuk

PONOS HINDUSTANA
Nakon 32 godine razvoja Indija dobila domaći nadzvučni lovac

Indija je danas nakon 32 godine razvoja predstavila javnosti svoj prvi domaći višenamjenski nadzvučni avion visokih manevarskih sposobnosti nazvan Tejas, što bi se moglo prevesti kao 'onaj koji zrači', a koji bi trebao zamijeniti već zastarjele lovce tipa MIG-21.

Lovac je konstruiran i izgrađen u tvrtki Hindustan Aeronautics Ltd (HAL), a dizajneri tvrde kako se radi o najmanje višenamjenskom supersoniku na svijetu čija dva primjerka se od danas nalaze u sklopu eskadrile indijskog ratnog zrakoplovstva 'Leteći bodeži'.

Prema navodima indijskog ratnog zrakoplovstva, do kraja godine u operativnu upotrebu uvest će se još šest primjeraka, a iduće godine dodatnih osam aparata.

Lovac je naoružan raketama zrak - zrak te zrak - zemlja, a njegov razvoj kočili su učestali tehnički kvarovi na prototipu te američke sankcije uvedene 1998. godine zbog pokretanja indijskog nuklearnog programa.

Naime, umjesto predviđenih 114 milijuna, na razvoj i prototipove potrošeno je više od milijardu dolara, što se smatra posljedicom nedovoljne organiziranosti projekta, nepotrebne težnje da se gotovo svi elementi aviona moraju proizvoditi u Indiji te opterećenosti birokracijom.

Poteškoće u razvitku novog lovca dovele su do produljenja operativnog vijeka indijskih MiG-ova 21 koji su modernizirani u projektu Bison koji je ostvaren u suradnji s ruskim i europskim tvrtkama, čime je radni vijek migova produžen do 2025. godine.

U avion su ugrađene indijske komponente poput računala, integrirane komunikacije, signalizatora radarskog ozračenja te ostali dijelovi vezani za avioniku.

Najavljeno je kako će Tejasova osnovna zadaća biti zadovoljenje domaćih potrebi, no nije isključen niti izvoz za zainteresirane kupce.

Tehnološkim napretkom u indijskoj vojnoj zrakoplovnoj industriji i regionalnim vojno-političkim utjecajem i značenjem, Tejas je pandan pakistanskom lovcu JF-17.

Tejas nije prvi borbeni zrakoplov iz indijskih proizvodnih pogona. Daleke 1961. tvrtka HAL je proizvela lovac-bombarder HF-24 Marut koji je dizajniran u suradnji s njemačkim konstruktorom Kurtom Tankom koji je za potrebe Luftwaffea dizajnirao poznati lovac Focke-Wulf FW-190, visinski presretač FW-152 te FW-200, prvi njemački četveromotorni putnički avion velikog doleta, a jedan od njih posebno je preuređen za Adolfa Hitlera.

http://www.tportal.hr/

Tejas na testiranju slijetanja na nosač aviona
https://youtu.be/Zp_h6l49MOw

Obavljeno je prvo sletanje N-LCA Tejas na nosač aviona Vikramaditya.

https://youtu.be/6jyMZtXvlBc

https://twitter.com/Indosuchus33/status/1216008684188258304

https://youtu.be/Pv75wpw6luo

Dan kasnije je izvedeno i prvo uspešno poletanje sa nosača aviona.



https://youtu.be/bIgrJrbnkG4

https://youtu.be/K52JpjL6wR0

https://youtu.be/GZc85MtEwV8