Print Page - Oklopna krstarica „Georgios Averof“, Grčka

Od tri grčka broda-muzeja svakako je najpoznatiji bivši zastavni brod Kraljevske grčke mornarice – oklopna krstarica (mada ga pojedinci svrstavaju u bojne brodove) „Georgios Averof“

[attachment=1]

Cela priča počinje početkom dvadesetog veka kada je, usled ubrzanog razvoja pomorskog naoružanja, Grčka shvatila da joj je flota zastarela. Tada odlučuje da pojača svoju flotu i nabavlja 4 razarača i, nama ovde bitnog, Averofa. Brod je gradjen u italijanskom brodogradilištu Orlando u Livornu, kao druga krstarica u klasi „Pisa“, kada su vlasti stopirale izgradnju usled prekoračenja budžeta. Grci kupuju nezavršen brod avansom od nekih 300 000 funti sterlinga dok je ostatak uplaćen nešto kasnije. Veliku pomoć u isplati imao je imućan Grk Georgios Averof, po kome brod dobija ime.

Brod je porinut 12. marta 1910. godine. Za prvog komandanta broda postavljaju Joanisa Damianosa, koji preuzima brod 16. maja 1911. godine. Brod isplovljava za Veliku Britaniju, kako bi učestvovao u svečanostima povodom krunisanja britanskog kralja Džordža Petog, a i da bi ukrcao municiju na brod. Boravak u Britaniji bio je mučan i za brod i za posadu: brod je kod Spitheda nasukan zbog čega je morao na dok, posada se pobunila zbog hrane itd... Tada dolazi do smene na komandnom mostu. Za komandanta broda se postavlja Pavlos Kountoriotis, koji ubrzo dovodi posadu u red i isplovljava za Grčku. U toku plovidbe komandant broda je iskoristio vreme za uvežbavanje broda, s tim što artiljerijska gadjanja nisu izvršavana zbog ograničenja municije. 1. septembra 1911. godine Averof uplovljava u zaliv Faliron, blizu Atine. U to vreme, Averof je bio najmoderniji i najmoćniji brod medju mornaricama kako Balkanske Lige tako i u Otomansko Imperiji.

Sa izbijanjem Balkanskog rata, Kountouriotisa imenuju kontraadmiralom i postaje komandant kraljevske grčke mornarice. Krstarica Averof, sada pod komandom Sofoklisa Dousmanisa plovi kao zastavni brod flote. Učestvuje u oslobadjanju ostrva u vodama severnog i istočnog Egejskog mora.
Tokom bitke kod Dardanela 3. decembra 1912. godine otomanska mornarica biva tučena na samom izlazu iz Dardanela. Komandant Averofa, izneviran malom brzinom koju su postizali bojni brodovi Hydra, Spetsai i Psara, diže na jarbol signal „Z“ koji je značio samostalnu akciju i samostalno plovi ka turskoj floti brzinom od 20 čv. Zahvaljujući svom oklopu, naoružanju i brzini uspeva da preseče „T“ turske flote i da skoncentriše vatru na turski zastavni brod. Ubrzo turski brodovi počinju da se povlače u neredu. Ostatak grčke flote se kasnije pridružio u gonjenju pojedinačnih turskih brodova. Pobeda grčke flote nije se ogledala sao u tome što su imali svega 2 poginula mornara, već što su Turci napustili Egejsko more i time dopustili Grcima da osvoje ostrva Lesbos, Chios, Lemnos i Samos. Kasnije jedna krstarica grčke RM dobija naziv po ovoj bici, Elle.

Kako se Turci nisu mirili sa gubitkom ostrva u Egejskom moru i saterivanjem u Dardanele, razvijani su planovi za uništenje grčke flote, a iz čega bi kasnije proizašli povratak izgubljenih teritorija i osvajanje novih. Cilj napada trebali su da budu grčki brodovi u luci Mudros na Lemnosu. Turci su se odmah suočili sa problemom zvanim krstarica Averof. Stoga su zamislili da ubace brzu krstaricu u Egejsko more koja će poslužiti kao mamac u odvlačenju nekih grčkih brodova, možda i samog Averofa. 1. januara 1913. godine Turci ubacuju krstaricu Hamidiye, koja već narednog dana potapa grčki transportni brod i bombarduje lučke instalacije na obali ostrva Sirosu. Napad je izazvao paniku u Atini, tako da grčka flota uskoro dobija zadatak da organizuje i uputi poteru za turskim rejderom. Na sreću Grka, admiral Kountouriotis odbija da izvrši naredjenje, sumnjajući da je u pitanju turska zamka. Umesto toga, organizuje se za neminovan izlazak turske flote iz Dardanela.

Na turskoj strani su se svim silama upirali da poprave moral svojih posada, uključujući i vijanje originalne piratske zastave Hajrudina Barbarose na zastavnom brodu turske flote, bojnom brodu „Barbaros Hayreddin“.

Turska flota, koja se sastojala od preddrednotskih bojnih brodova „Barbaros Hayreddin“, „Turgut Reis“ i „Mesudiye“, krstarice „Medjidiye“ i pet razarača, imala je za protivnika flotni sastav sastavljen od oklopne krstarice „Averof“, tri stara bojna broda „Spetsai“, „Hydra“ i „Psara“ i sedam razarača. Turski bojni brod „Assar-i-Tevfik“ ostao je u Dardanelima i nije učestvovao u bici.

U jutro 5. januara, u 0820 časova, grčka patrola javlja o pojavljivanju turske flote. U 0945 grčka flota isplovljava iz zaliva Mudros. Na nekih 12 milja jugoistočno od ostrva Lemnos dolazi do sudara dveju flota. Razmena artiljerijske vatre započela je u 1134 časova na daljini od oko 8400 m. Istovremeno sa otvaranjem vatre, plovni sastav grčke flote koji je plovio u koloni skreće u levo, smanjujući rastojanje od Turaka. Ubrzo potom, turska krstarica „Medjidiye“ praćena sa pet turskih razarača skreće u severoistočni kurs ka Dardanelima. U istom pravcu se upućuje u 1150 i bojni brod „Mesudiye“, a nakon teških oštećenja izazvanih vatrom sa bojnih brodova „Hydra“ i „Psara“. U 1154 precizna vatra sa Averofa pogadja bojni brod „Barbarosa“, uništavajući mu srednji jarbol i primoravajući ga da skrene ka Dardanelima, zajedno sa bojnim brodom „Turgut Reis“.
Slično kao u prošlom okršaju, Averof naredjuje samostalnu akciju i kreće u gonjenje Turaka, koje je trajalo sve do 1430 časova kada je prekinuto jer su Turci već bili nadomak Dardanela.

Tokom bitke, turski brodovi su ispalili dosta projektila (oko 800 granata) ali sa iznenadjujuće malom preciznošću. Samo dva projektila su pogodili Averof, pri čemu su izazvali ranjavanje jednog člana posade i minorna oštećenja broda. Ostali grčki brodovi prošli su neogrebani. Turski brodovi su prošli dosta gore... Barbarosu je pogodilo više od 20 projektila, koji su naneli znatna oštećenja na brodskoj artiljeriji i ubili 75, a ranili 130 članova posade; Turgut Reis je imao velika propuštanja vode i 47 članova posade izbačena iz stroja; Mesudija je imala 68 članova posade van stroja i veliko oštećenje na artiljeriji.

Ovaj poraz je naterao Turke da flotu zatvore u dardanelima i da se do kraja rata ne upuštaju u slične avanture... dok je pobeda Averofa i njenog komandanta uzdigla do nivoa legende. Grci su ga nazvali „srećni ujka George“ dok su ga Turci nazvali „Djavoljim brodom“ (sheitán papór). Trebalo bi naglasiti i da je u svojoj prvoj bici protiv Turaka Averof ujedno izveo i svoje prvo artiljerijsko gadjanje...

Tokom Prvog svetskog rata, ili Velikog rata, krstarica Averof nije imala neke podvige, pošto je Grčka bila neutralna do jula 1917. godine. Tokom Grčko-turskog rata učestvovala je u akcijama bombardovanja crnomorske obale, pomagala evakuaciju Grka... Period izmedju 1925. i 1927. godine provodi u francuskom brodogradilištu, gde se sprovodi rekonstrukcija broda, kada dobija modernije artiljerijsko naoružanje, novi most i unapredjeni sistem kontrole vatre, dok su demontirane torpedne cevi.

[attachment=2]
_{Averof u Velikom ratu}

Nakon Nemačkog napda na Grčku 1941. godine i kolapsa fronta, posada krstarice Averof odbija naredjenje da potopi brod i isplovljava za Sauda zaliv na Kritu. Sa Krita, krstarica plovi za Aleksandriju. U Aleksandriji dobija zadatak zaštite konvoja i patrolne zadatke u Indijskom okeanu, koje obavlja do kraja 1942. godine. Za vreme patroliranja u Indijskom okeanu, brod bazira u Bombaju. Nakon 1942. godine Averof bazira u Port Saidu. 17. oktobra 1944. godine, ponovo kao zastavni brod grčke mornarice, pod komandom Teodorosa Koundouriotisa (sina čuvenog admirala Koundouriotisa), a sa grčkom Vladom kao putnicima, uplovljava u oslobodjenu Atinu.

[attachment=3]
_{U Indijskom okeanu, sa adekvatnom šemom bojenja...}

Sve od 1952. godine kada je izbačen iz operative, krstarica je služila kao komandni brod. Nakon izlaska iz operative, biva vezan u luci Salamis, odakle se 1956. godine tegli za luku Poros. Tamo ostaje do 1983. godine. Naredne godine mornarica odlučuje da brod sačuva kao muzej, u luci Faliron. Časnu starinu rubnim pozdravom pozdravlja svaki brod grčke mornarice koji uplovljava ili isplovljava iz Falirona.

TT podaci broda

Deplasman: 10 200 t (puni), 9 956 t (standardni)
Dužina: 140.13 m
Širina: 21 m
Gaz: 7.18 m
Pogonska grupa: 22 Belleville kotlova, 2 parne mašine, 2 osovinska voda, 19 000 KS
Brzina: 23.5 čv (maksimalna); 20 čv (operativna)
Daljina plovljenja: 2 480 milja brzinom od 17.5 čv
Posada: 670 članova (maksimalno 1200)
Naoružanja:
- iz novogradnje:
4×234mm
8×190mm
16×76mm
4×47 mm
3 torpedne cevi 430mm
- nakon remonta:
4×234mm
8×190mm
8×76mm
4×76 mm
6×36mm
Oklop:
pojas: 200 mm (sredina trupa), 80 mm (pramac i krma)
paluba: do 40 mm

kupole: 200 mm na kupolama topova 234mm, 175 mm na kupolama topova 190mm
barbete: do 180 mm
komandni most: do 180 mm

PALUBA

Vojna istorija => Brodovi => Topic started by: Rade on September 07, 2008, 02:32:09 pm