Sto se grčiš nisi ti kriv za Nedičeve rabote kao sto nisam ja za NDH. Ako je to Srbija proglasila 1942. kakve veze sa tim ima Tuđman ili bilo ko drugi poslije toga.
Sta ces istina boli, ne treba osobno dozivljavati. Ko zna sta bi sve bilo da u NDH nije bilo zidovskih generala i da supruga od Eugena Kavaternika nije bila Zidovka i da zena od samog poglavnika A. Pavelica nije imala zidovsko porijeklo.
Medjunarodni znanstveni skup
"JUGOISTOCNA EUROPA 1918.-1995."
Nakladnik: Hrvatska matica iseljenika i Hrvatski informativni centar
Za nakladnika: Ante Beljo
Strucni voditelj skupa: Dr. sc. Dragutin Pavlicevic
Urednik: Aleksander Ravlic
Graficki urednik: Gorana Benic - Hudin
Tisak: TARGA
Naklada:2000 komada
ISBN 953-6525-05-4
IMPRESUM
SADRZAJ
ANTISEMITIZAM U SRBIJI ZA VRIJEME DRUGOG SVJETSKOG RATA
Ljubica Stefan
Neke vazne povijesne cinjenice o Srbiji uoci i u vrijeme Drugog svjetskog rata, pa sve do danas, jos uvijek se namjerno presucuju i cak tendenciozno iskrivljuju, ne samo u toj zemlji nego i u inozemstvu, gdje je to najcesce, vjerujemo, ipak samo posljedica nepoznavanja istine, zbog vise od pedesetgodisnje bjesomucne jugoslavenske i srpske promidzbe, nazalost i vrlo uspjesne. Zato na te cinjenice treba ukazivati - krace ili opsirnije - uvijek kad se govori o tom mracnom periodu, koji je u stvari samo jedan iz vjekovnog niza slicnih u srpskoj povijesti.
Srbija do danas nosi aureolu herojske, iako male, zemlje-mucenice koja je u Drugom svjetskom ratu dala navodno veliki doprinos borbi i pobjedi antihitlerovske koalicije kao jedna od njenih clanica. To je potpuna neistina. Srbija nije bila nesretna okupirana zemlja izlozena njemackom teroru. Ona je bila cijelo vrijeme rata najvjernija saveznica Treceg Reicha na teritoriju Europe pod njegovom dominacijom. Za razliku od svih ostalih zemalja bivse Jugoslavije u Srbiji nije bilo organiziranog, jos manje masovnog, oruzanog antihitlerovskog pokreta. Cak je i Radio London, kad je Engleska na koncu prestala podrzavati i velicati Drazu Mihajlovica, uputio preko, kako navodi ondasnji srpski tisak, mistera Harrisona ovu opomenu: “Na Srbima je da u posljednjem momentu osvetlaju svoj obraz i da speru ljagu sa sebe. Upamtite Srbi! Nece se vise vratiti veliko-srpska hegemonija! Dosta su drugi narodi u Jugoslaviji bili iskoriscavani od Srba. Vama se pruza jos jedna sansa da se spasete. Dosta je bilo plandovanja i uzivanja od strane sprskog naroda, dok su se drugi narodi borili”.
Srbija je u Drugom svjetskom ratu bila prava drzava. Imala je vladu, organizirana ministarstva, samostalnu vlast u gradovima i selima, svoju vojsku naoruzanu od Nijemaca i to: Nedicevu Srpsku drzavnu strazu i Srpsku gardu, elitni Ljoticev Srpski dobrovoljacki korpus, Srpsku granicnu strazu, Srpsku poljsku (seosku) strazu, kao i mnogobrojne cetnicke postrojbe. U okviru Ministarstva unutarnjih dela bila je brojna po sastavu i vrlo dobro organizirana i osposobljena srpska policija, sa svojim mnogobrojnim zatvorima, kao i carinska sluzba pa i specijalne policijske skole. U selima i gradovima radile su sve osnovne i srednje skole, tiskale se mnoge novine i casopisi, kao i mnogo knjiga, otvarala se cak i nova kazalista i kina, radili su svi muzeji, priredjivale se izlozbe slika i koncerti, a “Sluzbene novine” objavljivale su nove zakone i uredbe srpske vlade. Srpska narodna banka, sa Srbinom guvernerom na celu, tiskala je novi srpski novac koji je imao svoj tecaj u odnosu ne samo na njemacku mraku, nego i druge vaznije europske valute, ukljucujuci i kunu, a sto se moglo saznati iz tiska. Svuda su se vijorile stare srpske zastave, isticao grb, slavilo i oplakivalo Kosovo i nebeski knez Lazar, velicao sv. Sava i Karadjordjevici, itd. itd... I vjerovalo se sve do zadnjeg casa da ce nagrada biti stvaranje Velike Srbije poslije Hitlerove pobjede!
Antisemitizam je, pokraj militantnog osvajackog genocidnog svetosavskog pravoslavlja, takodjer jedna od konstanti ideologije i politike Srpske pravoslavne crkve (SPC) i prije Drugog svjetskog rata i u tom ratu i sve do danas. Naime, SPC je zapravo svojevrsna politicka stranka, velikosrpska i cak rasisticka, a pastoralni rad, dusebriznistvo su u njoj potpuno zanemareni.
Uoci Drugog svjetskog rata u Srbiji je bujao i razbuktavao se antisemitizam, pri cemu su glavni generator bili fasisticka stranka “Zbor” Dimitrija Ljotica i visoki crkveni velikodostojnici, kao i crkveni tisak. Ljotic je huskao srpsko pucanstvo ovakvim izjavama i pisanjem: “Eksploziv u srcu svome Jevreji upotrebljavaju za hriscanska drustva da ih razore i u propast bace. U svim domenima ljudskog zivota oseca se razorna delatnost jevrejskog duha”. Pa onda ovo: “Jevrejstvo pojavljuje se kao jedna drustvena i nacionalna opasnost, koje se treba sto pre oslobadjati”. Uzor i ideal za Ljotica bio je vodja Treceg Reicha i velicao ga je ovako: “Hitler je orudje promisla Bozjeg. Ali orudje koje se vise zaustaviti ne moze do potpunog ispunjenja postavljenog mu zadatka”. Veliki broj pravoslavnih svecenika bili su vrlo aktivni clanovi “Zbora”. Najistaknutiji medju njima bio je glavni ideolog pravoslavlja i antisemitizma u srpskoj crkvi episkop Nikolaj Velimirovic, koji je vec 1934. godine dobio od Hitlera odlicje. Vjerojatno u znak zahvalnosti on je 1935. u svojoj knjizici o sv. Savi pisao: “Mora se odati postovanje sadasnjem nemackom Vodji, koji je u XX. veku dosao na ideju Svetog Save i kao laik poduzeo u svom narodu posao koji prilici jedino svetitelju, geniju i heroju”. Nekoliko godina kasnije - 1939. - on javno propovijeda rasizam: “Mi smo ljudi arijevske rase, kojoj je sudba dodelila pocasnu ulogu... da plemena slabije rase i nize vere ne bi...”. U “Glasniku Srpske pravoslavne Patrijarsije” nisu bili rijetki slucajevi ovakvog pisanja o Zidovima: “Jevereji su neprijatlej lukav kao zmija i opasan”. U tom listu objavljene su i ove izjave ondasnjeg patrijarha Varnave, dane njemackim novinama 1937. godine: “Fuhrer vodi borbu koja sluzi na korist celom covecanstvu”, “Bog je poslao nemackom narodu jednog dalekovidnog ”Führera. Mi verujemo njegovoj iskrenoj reci". Nesto prije toga Varnava je nazvao sovjetsku vlast “zidovskom varalickom bandom”.
Njemacka je napala Jugoslaviju 6. travnja 1941. godine, a vec 12. travnja njena je vojska bez ikakve borbe usla u Beograd, napusten od jugoslavenske vojske i svih vlasti jos prvog dana rata. Bezuvjetnu kapitulaciju generali kraljevske vojske potpisali su 17. travnja.
Upravnik grada Beograda Milicevic na sam dan ulaska Nijemaca obavijestio je plakatom gradjane da je vec organizirana i naoruzana srpska policija. Nekoliko dana kasnije upravnik Beograda postao je (i ostao do kraja rata) Dragi Jovanovic, istovremeno i sef srpske policije, kasnije i sef srpske sigurnosti. Kakvu je neogranicenu vlast imala srpska policija dokazuje izjava esesovca generala Haralda Turnera samo mjesec dana nakon ulaska u Beograd: “Trudio sam se da narocitom brzinom uspostavim rad policiskog aparata. Danas izvrsnu vlast u srpskoj zemlji vrsi srpska policija i zandarmerija, kojoj je dato oruzje... unutrasnji odnosi regulisu se preko domacih organa, bez nemackog mesanja”. Sam Dragi Jovanovic u jednom izvjescu Gestapou kaze: “Na beogradsku policiju okupacione vlasti su se mogle uvek osloniti. Svoje zadatke Specijalna policija je obavljala s velikim elanom i uspehom kao nijedna druga policija u gradovima okupirane Evrope”. A 1946. godine, na sudjenju u Beogradu, dodao je i ovo: “Ti rezultati su bili bolji i veci nego rezultati i samog Gestapoa u Beogradu”.
Prva cetiri mjeseca na celu Srbije bio je Milan Acimovic sa svojim Savetom komesara, a onda je vlast preuzela srpska vlada generala Milana Nedica, bivseg ministra jugoslavenske vojske, pronjemacki i antisemitski orijentiranog. Zahvaljujuci zdusnoj suradnji svih srpskih vlasti i policije s Nijemcima, esesovac Harald Turner vec je sredinom 1942. godine izvijestio: “Srbija (je) zemlja u kojoj je pitanje Zidova i Cigana rijeseno”. Franz Rademacher iz nacistickog Ministarstva vanjskih poslova javio je: “Zidovsko pitanje u Srbiji nije vise akutno, sada samo preostaje da se rijese zakonska pitanja koja se ticu imovine”. Sef njemacke sluzbe sigurnosti u Srbiji A. Schafer pohvalio se: “Beograd - jedini veci grad Europe ociscen od Zidova, postao je ‘Judenfrei’. Podsjetimo na povijesnu cinjenicu: neslavno prvo mjesto u Europi u genocidu nad Zidovima Srbija je zauzela samo tri mjeseca poslije sastanka Reinharda Heydricha, sefa njemacke sluzbe sigurnosti, Heinricha Mullera, sefa Gestapoa i Adolfa Eichmanna, sefa specijalnog odjela za Zidove, odrzanog 20. sijecnja 1942. godine na jezeru Wansee kraj Berlina, kada je donijeta odluka da se (tek!) pristupi ”konacnom rjesenju zidovskog pitanja". Naime, posljednji Zidovi u logoru Sajmiste ubijeni su vec koncem travnja-pocetkom svibnja te godine...
Holokaust u Srbiji je do danas skoro neobradjena tema, cak i tabu. I zidovski i srpski izvori daju relativno malo podataka, vecinom fragmentarnih, ali ipak se moze sagledati prava slika. Tako je zabiljezeno: “Samo sedam dana po ulasku u Beograd Nemci su objavili da svi Jevreji moraju da se registruju na Tasmajdanu (sjediste srpske policije). Pre toga vec su uz pomoc policije, odnosno Uprave grada Beograda formirali policiju za Jevreje. Svaki Jevrejin je dobio zutu traku”. Drugi izvor kaze da su te, izgleda prve, vrpce nosile natpis “Jude” i “pecat upravnika grada Beograda”. Na jednoj sacuvanoj originalnoj vrpci (izgleda iz kasnijeg vremena) pise na njemackom “Jude” i cirilicom “Jevrejin”. Ostali su i ovi podaci: “Pitanjem Jevreja bavilo se i (srpsko) Ministarstvo unutrasnjih dela, koje se trudilo da uvek i na vreme odgovori svojim obavezama”. Pa dalje: “Od domacih izdajnika Gestapo je obrazovao ‘Specijalnu policiju’ za suzbijanje jevrejsko-komunistickih akcija! Ona je tesno saradjivala sa Gestapom i bila cesto i inicijator za zajednicke akcije. Plate za osoblje te policije isplacivane su iz fonda u koji su beogradski Jevreji morali uplatiti 1,400.000 dinara. Iz tog fonda su isplacivane i nagrade za uhvacene ili ubijene...” Vec svibnja 1941. njemacke vlasti objavile su naredbu po kojoj se “Jevreji imaju prijaviti srpskim policijskim vlastima”, “ne mogu biti javni sluzbenici, njihovo uklanjanje moraju odmah da izvrse srpske vlasti”, pa im se dalje zabranjuje vrsenje niza slobodnih profesija, posecivanje kazalista i kina itd., a srpske vlasti su tom uredbom postale “odgovorne za izvrsenje naredjenja”, sto su one odmah savjesno i izvrsile, uz likovanje odnasnjeg tiska: “Jevreji nikad vise nece biti lekari, apotekari, advokati, sudije u Srbiji. Srbima su se, najzad, otvorile oci”. Svojim naredbama odmah su se oglasili Dragi Jovanovic, pa srpsko Ministarstvo pravde, cak i Savez muzicara i dr. zahtijevajuci od Zidova, naprimjer, predaju radioaparata i hladnjaka, prijeteci gradjanima koji kriju imovinu svojih prijatelja Zidova ili im daju neprijavljeno skloniste; sprovodeci likvidaciju zidovskih odvjetnickih kancelarija i postavljajuci Srbe “preuzimatelje”, zabranjujuci Zidovima voznju beogradskim tramvajima, odbijajuci izdavanje dozvola za rad Zidovima muzicarima i sl. Dosljedno provodeci borbu za cistocu arijevske rase, u novinama su se poceli pojavljivati natjecaji za primanje u razne sluzbe u kojima je kao jedan od prvih uvjeta bilo “da su ciste arijevske rase, da nemaju jevrejske ili ciganske krvi”. A potvrde o toj rasnoj cistoci, bilo je naznaceno, izdaju lokalne srpske vlasti. Nedicev “Ministarski savet” jednom svojom uredbom je objavio: “Imovina Jevreja koji su 15. aprila 1941. bili drzavljani bivse Kraljevine Jugoslavije, ako se nalazi na srpskom podrucju, pripada Srbiji bez ikakve naknade”. Tu imovinu je zatim Odbor za upravu imovine Srbije pri Drzavnoj hipotekarnoj banci izlagao javnoj prodaji putem oglasa u dnevnom tisku, pa se na popisu tih objekata nasla i sinagoga u Nisu, u kojoj je i danas jedan odjel gradskog muzeja. Zidovi su takodjer na racun Uprave grada Beograda morali uplatiti 4,834.231 dinar, a beogradskoj opcini milijun dinara. Prema zidovskom izvoru medju kupcima zidovske imovine bilo je cak 33% Srba! I neki “zasluzni” Srbi dobili su kao nagradu dio opljackanog zidovskog novca. U naredjenju gestapovca, majora Karla Krausa stoji da se “pocevsi od 1. jula 1941. svakog meseca do daljeg isplacuje od novca prikupljenog od Jevreja u Beogradu, bez priznanice, upravniku policije grada Beograda mesecno po 10.000 din., pomocniku upravnika 6.000.” Gestapo je osim toga nagradio i oko 30 pripadnika Specijalne policije sa po 10-20.000 dinara.
Fizicka likvidacija srpskih Zidova pocela je odmah u proljece 1941. Do jeseni ubijeni su skoro svi muskarci, a zene i djeca, kao i preostali muskarci, likvidirani su koncem travnja - pocetkom svibnja 1942. godine. Tocan broj ubijenih ne daju ni zidovski izvori. Ipak, po nekim podacima povjesnicar Jasa Romano dosao je do spoznaje kako je od ukupnog broja srpskih Zidova stradalo njih 88%. Medjutim, srpski povjesnicar Sretenije Zrokic kaze da je od 11.870 beogradskih Zidova rat prezivjelo svega 1.115, sto cini samo nesto vise od 9%. Zidove u Srbiji nisu hvatali i ubijali samo Nijemci, nego i srpska policija, Nedicevi dobrovoljci i cetnici. Vecina srpskih Zidova ubijena je u logorima Banjica i Sajmiste. Nijedan Zidov nikada nije uspio pobjeci iz logora.
Logor Banjica u Beogradu osnovan je srpnja 1941., a likvidiran koncem rujna 1944., mjesec dana prije povlacenja Nijemaca iz Beograda. Na sastanku srpskih policajaca i gestapovaca, lipnja 1941. godine, rijeseno je da se u jednoj vojarni bivse jugoslavenske vojske na periferiji grada izvrse radovi na njenom pretvaranju u koncentracijski logor. Dokument o tome potpisao je Dragi Jovanovic, a prvi zatvorenici dovedeni su vec 9. srpnja. Za upravitelja logora postavljen je Svetozar Vujkovic, u srpskom dijelu logora gdje su bili samo srpski policajci, dok su u manjem njemackom dijelu upravljali gestapovci. Zapovjednik cijelog logora i njegov pomocnik bili su Nijemci. Njemacki i srpski dijelovi logora bili su potpuno odvojeni.
Zatvorenike su cuvale jake straze: “Na kupolama su postavljeni mitraljezi i reflektori. S njih su danju i nocu osmatrale dvostruke straze - po jedan esesovac i jedan zandar Specijalne policije. Kasnije, kad je ta policija stekla vece poverenje okupatora, nemacke straze su povucene”. Isti srpski izvor nastavlja: “Aparat logorske uprave sacinjavali su i kljucari sa svojim komandirom na celu. Oni su odabirani iz redova bivsih zandara, sada pripadnika Srpske straze”.
Iz samo djelomicno sacuvane dokumentacije srpskog dijela logora vidi se da je evidentirano 23.697 osoba, a strijeljano 3.489. Njemacka i srpska policija pocele su koncem 1943. unistavati dokumentaciju, iskapati i spaljivati leseve strijeljanih, tako da se uopce ne zna koliko je stvarno bilo zrtava, niti koliko je od njih bilo Zidova, a koliko Srba i ostalih. Jedno se sigurno zna: nitko od Zidova nije izisao ziv sa Banjice... Ubijani su, kao i ostali zatocenici i u dvoristu logora, strijeljani u selu Jajinci ispod Avale, na Jevrejskom i Centralnom groblju u Beogradu. Strijeljanja su zajedno vrsili Gestapo, Specijalna policija i Srpska drzavna straza. Svi nadjeni popisi pisani su rukom, iskljucivo cirilicom. Zatvorenike su u logor upucivali esesovci, njemacka vojska, Uprava grada Beograda, predstojnistva srpskih gradskih policija, Srpska drzavna straza, Ljoticevi dobrovoljacki odredi, srpski prijeki sudovi, okruzna i sreska nacelstva iz cijele Srbije. Spiskovi za strijeljanje sastavljani su u Specijalnoj policiji. Sastavljao ih je sef logora Vujkovic, zatim gestapovski zapovjednik i njegov pomocnik. Iz rijetkih sacuvanih popisa vidi se da su strijeljana i djeca: do 7 godina - 22 djeteta, do 14 godina - 26 djece, do 17 godina - 76 djece... Strijeljane su i majke s malom djecom u narucju. Grobari beogradskih groblja sjecaju se: “Gestapovci i agenti Specijalne policije izvlacili su iz blindiranih automobila zene jednu po jednu. Dvojica bi svaku drzali za ruke, a treci, kad bi je priveli do ivice rake, pucao je u glavu i onda bi je gurnuli u nju. Zidovski izvor kaze: ”U toku 1942. do septembra 1944. u logor na Banjici dovedeni su Jevreji koji su se sklonili u neka sela Srbije, ali su ih uhvatili ljoticevci, nedicevci i cetnici i predali Nemcima, jer su za svakog Jevrejina dobijali novcanu nagradu".
Jedini prezivjeli Zidovi u Srbiji su oni, koji su ostali neotkriveni u zabacenim srpskim selima kod seljaka koji su ih sakrivali. U svojoj pismenoj izjavi poslije rata jedna od tako prezivjelih Zidovki kaze i ovo: “Cetnici Draze Mihailovica u tom kraju gonili su Jevreje bez milosti, narocito cetnicki odredi koji su dolazili sa Ravne Gore (Glavni stozer Draze) od kojih smo se morali kriti kao od Nemaca. Poznato mi je da su ti cetnici ubili na najgrozniji nacin nekoliko jevrejskih porodica u tom kraju”.
Najveci dio srpskih Zidova ubijen je u logoru Sajmiste. Tocnih podataka nema, dokumentacija skoro da i ne postoji, ali se pretpostavlja da je broj zrtava najmanje 11.000. Logor je formiran na lijevoj strani Save kod zeljeznickog mosta na ulazu u Beograd, gdje su se nalazili paviljoni predratnog beogradskog velesajma, pa odatle i naziv Sajmiste. To zemljiste, tada pusto, nenaseljeno i mocvarno, bilo je dio teritorija NDH - nekoliko kilometara od Zemuna, pa su Nijemci trazili da im se ustupi. Medjutim, potpuna je neistina da je to bio ustaski logor, kako srpska promidzba i do danas ponekad tvrdi, iako nijedan ustasa nikada nije ni nogom stupio u taj logor. Zapovjednik je bio esesovac Androfer, kao i njegov pomocnik, unutarnji red i disciplinu odrzavao je po odluci Gestapo-a Odbor logora, sastavljen iskljucivo od logorasa, u prvo vrijeme samo od Zidova, jer drugih jos nije bilo, bili su i neki agenti srpske policije, a “Odsek za socijalno staranje i socijalne ustanove Gradskog poglavarstva u Beogradu” trebao je logor opskrbljivati namirnicama. Pocetkom prosinca 1941 srpski zandari raznosili su po Beogradu pozive Zidovima da se moraju javiti Specijalnoj policiji i predati tamo kljuceve svojih stanova. Prebacivanje Zidova, uglavnom zena i djece, trajalo je od 8. do 12. prosinca. Uvjeti zivota u logoru bili su vrlo teski - vlaga, hladnoca, epidemije i glad. Zidovski izvor kaze: “Hrana je bila uzasna. Ali se cesto dogadjalo da Gradsko poglavarstvo nije isporucilo ni minimalne kolicine hrane. Medju Nedicevim organima bilo je ljudi nista boljih od samih Nemaca”. Zbog takvog opskrbljivanja prosvjedovalo je (a to je skoro nevjerojatno!) i njemacko zapovjednistvo logora, ali je i odgovor Gradskog poglavarstva Beograda Nijemcima bio isto tako nevjerojatan, cak drzak: “Za jevrejski logor mogu se izvrsiti isporuke tek onda kad su podmirene sve druge potrebe”.
Logorasi su umirali od gladi i hladnoce i prebacivani su preko zaledjene Save u Beograd, gdje su pokapani. Mnogi (ne zna se koliko) su odvedeni na strijeljanje isto u Beograd, a ubijani su na isti nacin, na istim mjestima i od istih kao i banjicki zatocenici. Jedan dio ugusili su Nijemci u specijalnom plinskom kamionu putem za Beograd i pokopali na Jajincima, ali ni taj broj nije poznat. Jedno srpsko poduzece “Obnova” kupovalo je odjecu ugusenih. Neki su odvedeni u logore u drugim zemljama (nepoznato koliko i kuda). Kad se poceo smanjivati broj zatocenih Zidova, poceli su stizati u logor zatocenici Srbi i drugi. Jedan od njih se sjeca: “Zlocinci su bili isti kao na Banjici. Isti su bili i gospodari - Nijemci, nedicevci i ostali srpski fasisti”. Prema nekim podacima svi su Zidovi u tom logoru likvidirani do 9. svibnja 1942. Beograd je postao “Judenfrei”...
Jedan drugi prezivjeli logoras-Srbin zapisao je u svojoj knjizi sjecanja: “Kroz Sajmiste je proslo vise hiljada Jevreja... Po zidovima paviljona bili su ispisani dugi redovi te tuzne istorije, a na mnogim mestima umetnicki izradjeni portreti. Danima smo se navracali do tih posljednjih tragova hiljada ljudi. Bilo je prezivelih Srba koji su nam pricali o raznim detaljima zivota Jevreja na Sajmistu, koji su omogucili da Jevreji po zidovima ispisu zadnje, oprostajne misli i zavete”. Ali, od svega toga na Sajmistu danas nema ni traga. Tko je od “oslobodilaca” izbrisao, unistio, zatro svaki trag toga? Isto tako na preostalim do danas paviljonima, u kojima su uredi ili skladista, nema ni najmanje plocice koja bi podsjecala da je tu bio strasni koncentracijski logor, uglavnom za Zidove. Europski parlament je 11. veljace 1993. usvoji Rezoluciju o europskoj i medjunarodnoj zastiti koncentracijskih logora kao povijesnih spomenika. Ali, to se, izgleda, ne odnosi i na logor Sajmiste. Jer, ni u Jeruzalemu, u Memorijalnom centru Jad Vasem u Dvorani sjecanja medju imenima 22 najveca logora za Zidove u Europi nema Sajmista - najveceg zidovskog gubilista u Srbiji. Od svih logora na teritoriju bivse Jugoslavije ispisano je samo ime Jasenovca! Ostaje li to namjerno za povijest da su i svi srpski Zidovi izgleda ubijeni u NDH, u Jasenovcu?
* * *
A SPC? Kako se ponasala tijekom Drugog svjetskog rata? Nikad se od nje nije cula ni rijec osude genocida, zutih vrpci, logora, rasizma. Predstavnici Svetog sinoda su odmah po dolasku Nijemaca otisli na poklonjenje njemackom vojnom zapovjedniku i izjavili, prvo pismeno u tisku, zatim usmeno u posjetu, i ovo: “Sveti Arhijerejski Sinod ce lojalno izvrsavati zakone i naredbe okupatorskih i zemaljskih vlasti i uticace preko svojih organa na potpuno odrzanje reda, mira i pokornosti”. Arhijereji su do kraja ostali vjerni tom svom obecanju, kao sto nikad nisu prekrsili ni rijec datu “ocu Srbije” generalu Milanu Nedicu da ce “Srpska pravoslavna crkva u duhu tradicija svetosavskog pravoslavlja nastaviti da se bori na njegovoj strani”. Nije uopce poznato da je itko od pravoslavnih svecenika u Srbiji spasio ma i jednog Zidova ili bar to pokusao, ali su neki od njih nerijetko u svojim propovijedima otvoreno izrazavali antisemitske stavove, huskajuci tako svoju pastvu protiv Zidova. A mitropolit Josif, kao poglavar srpske crkve, u ratno vrijeme mirno je stavio svoj potpis ispod naredbe da je Zidovima zabranjen prijelaz u pravoslavnu vjeru, iako bi to za njih bila slamka spasa. Tri episkopa prvi su stavili svoje potpise na “Apel srpskom narodu”, kojim intelektualna elita Srbije, njih preko 500, kolovoza 1941. godine javno izrazava podrsku okupatorima i kvislinzima, sto je jedinstveni slucaj u Europi u tom ratnom vihoru.
* * *
Jedna od najjasnijih manifestacija srpskog antisemitizma bila je antimasonska, tocnije antizidovska izlozba otvorena u Beogradu 22. listpada 1941. godine, a koja je trebala podrzati i opravdati genocid nad Zidovima u Srbiji i Europi uopce. Pokraj eksponata na samoj izlozbi, pripremljen je i ogroman promidzbeni materijal: vise od 200 tisuca raznih brosura, 60 tisuca plakata, 100 tisuca letaka, 108 tisuca primjeraka devet vrsta dopisnica, 176 raznih kino-reklama, cetiri vrste postanskih maraka itd. Organizatori su se hvalili: “Ovako zamisljena izlozba bice jedinstvena ne samo u Srbiji i Balkanu, ne samo u jugoistocnoj Europi i Europi, nego i u svetu”. Tisak je budio nacionalni ponos pucanstva: “Uspeh beogradske izlozbe prevazisao je daleko granice Srbije i dobio zasluzeno priznanje u stampi cele Evrope”. Glavni ponos priredjivaca bile su zaista jedinstvena pojava u Europi u tom ratu, antizidovske marke sa odvratnim rasistickim crtezima, koje su trebale, po zelji srpskih antisemita, “na celom globusu kroz sva vremena sluziti kao najubedljiviji dokaz kako se jedan narod pred opasnoscu da nestane prenuo(?).” Milan Nedic je izrazio “punu zahvalnost priredjivacima i smatra da ce izlozba imati velikog vaspitnog dejstva, jer je ocigledna nacinom sistematski prikazala rad neprijatelja drzave i naroda”.
* * *
Prohujalo je mnogo vremena od opisanih zbivanja u Srbiji, ali antisemitizam u njoj ne umire kao ni vampir. Srpska eparhija u Zapadnoj Njemackoj tiska u toj zemlji 1985. godine, cirilicom na srpskom jeziku, knjigu vec onda pokojnog episkopa Nikolaja Velimirovica, navodno napisanu 1945. godine u logoru Dachau, a sto je potpuno neistinito predstavlja vec drugu temu. Knjiga je prepuna ovakvih propovijedi sprskom pravoslavnom narodu: “Evropa je danas glavno bojiste Zidova i oca zidovskog djavola. To Evropa ne zna i u tome je sva mracna tragedija njenih naroda. Evropejci, krsteni i miropomazani, potpuno su se predali Zidovima, zidovskom glavom misle, zidovske programe primaju, zidovske lazi kao istine primaju, po zidovskom putu hode i zidovskim ciljevima sluze”. Nikakve reakcije nije bilo ni sa koje strane. A 1991. SPC priredjuje spektakularni prijenos posmrtnih ostataka tog ideologa antisemitizma u Srbiju. Glasilo Srpske patrijarsije “Pravoslavlje” objavljuje sijecnja 1992. clanak svoje dopisnice iz Izraela “Jevreji ponovno raspinju Hrista” sa ovakvim tvrdnjama: “Mnogi Izraelci mrze hriscane gotovo bolesno. Kod obicnog naroda mrznja je otvorena. Politicari su podmukli, rade skriveno”, itd. itd... Poslije dva tjedna Sveti arhijerejski sinod izjavljuje da tekst “zvuci antisemitski, stvari se olako saopstavaju”, ali istovremeno tvrdi: “Fenomen antisemitizma i anijevrejstva potpuno je tudj tradiciji i istoriji SPC”. U veljaci 1992. beogradska “Borba” pise da je “na ulazu u jevrejsko groblje osvanuo natpis ‘Smrt Jevrejima’ i ‘Jevrejske p....’, ali je stvar zataskana”. Agencija “Tanjug” poslije nekoliko dana javlja da je “jevrejski lobi sredio diplomatsko priznanje Hrvatske i Slovenije od strane Rusije”. Jedan Seseljev vojvoda izvjavljuje u Subotici da treba oduzeti imovinu Zidovima (i Hrvatima). Kolovoza 1993. predsjednik Zidovske opcine u Beogradu, komentirajuci odnos sa pravoslavnom crkvom, kaze u razgovoru sa zagrebackim Zidovima da ona “jos uvek propoveda deicid i protkana je antisemitizmom”. Prije dva mjeseca iz jednih izraelskih novina saznajemo da je “jedan clan sprskog parlamenta optuzio Zidove da zabadaju Srbiji noz u ledja”.
Izgleda da je potpuno u pravu novinar “Borbe”, koji spomenuti svoj clanak zavrsava rijecima: “Propagandisticke floskule u nepostojanju antisemitizma u Srbiji ne podudaraju se sa stvarnoscu: u Srbiji je uvek bilo antisemitizma”.
Da, povijest se u Srbiji ne ponavlja, ona se u nikad neprekinutom nizu samo nastavlja...
Isto kao i ovakve izjave nekih srpskih intelektualaca kako je “propagandna laz da su Srbi likvidirali Jevreje za vreme Drugog svetskog rata i da je u Srbiji pre (tog) rata vladao a i sada vlada antisemitizam!” Ovo je izjava dr. Ljube Tadica, profesora Filozofskog fakulteta u Beogradu, Srbina i dr. Andrije Gamsa, profesora Pravnog fakulteta, cak nazalost - srpskog Zidova.
http://www.hic.hr/books/jugoistocna-europa/stefan.htm#antisemitizamhttps://sh.m.wikipedia.org/wiki/Propaganda_Nedi%C4%87eve_vladehttps://sh.m.wikipedia.org/wiki/Jevreji_u_Srbiji
