duje
kapetan bojnog broda
 Offline
Gender: 
Posts: 17 876
|
 |
« on: July 28, 2012, 05:41:59 am » |
|
Iako manje slavan od drugog teškog bombardera iste kategorije, Boeing B-17 Flying Fortres, Consolidated B-24 Liberator bio je po mnogo čemu bolji avion. Nije mogao nositi teret bombi “leteće tvrđave”, ali je imao sasvim određene aerodinamičke prednosti: stajni trap na tri kotača i razmjerno vrlo velika krila. Stajni trap je uveliko olakšavao poljetanje i sljetanje, a krila su stvarala veliki uzgom uz minimalni otpor, što je avionu davalo dobre opće performance. Liberator je bi opremljen i automatskom pilotom, pa iako se ovaj ponekad ponapao nestašno, omogućio je da se do kraja iskotiste prednosti velikog akcionog radijusa Liberatora u ulozi pomordkog izviđača-bombardera.
Noseče površine koje su bile osnove nacrta Liberatora pojavile su se najprije kod hirdoaviona Consolidated P4Y, a kako je Zrakoplovni korpus SAD zainteresiran za teške bombardere velikog akcijonog radijusa i odličnim performansama na velikim visinama, inžinjeri firme Consolidatet mogli su do januara 1939. atrapu i projekte za bombarderski avion s visokim performansama, kombinirajuči krila i repne površine modela P4Y s novim trupom. Tokom februara zahtjevao je USAAC nekoliko izmjena, ali je već u martu bio naručen prvi prototip modela koji će postati B-24.
Konstrukcija prototipa napredovala je brzi i glatko, pa je XB-24 prvi put poletio u decembru 1939. Mogao je nositi do 3.629kg bombi u svom prostranom trupu i imao naoružanje od šest ručno upravljanih mitraljeza Browning 7,62mm. Dok je konstrukcija prototipa još bila u toku, USAAC je naručio sedam pretproizvodnih aviona YB-24 radi ispitivanja u uvjetima operativne službe i ti su avioni bili isporučeni u toku 1941. godine. Jedina veća razlika između ta dva modela bila je veća težina u polijetanju i oprema za odleđivanje krila i repnih površina kod YB-24.
U toku 1940. godine naručio je USAAC i svoje Liberatore serijske proizvodnje s oznakom B-24A. Samo devet aviona tog modela bilo je isporučeno, jer se pripremao poboljšani model. Ovaj je imao teže naoružanje i bolje motore. Motori su bili ispitani na XB-24, koji je dobio novu oznaku XB-24B kad su prijašnji Pratt & Whitney R-1830-33 Twin Wasp motori s kompresorom na mehanički pogon zamijenjeni motorima R-1830-41 s turbokompresorom pokretanim ispušnim plinovima. Istovremeno su i hladnjaci za ulje premješteni s prijašnjeg položaja ispod motora na obje strana motora, što je kučištima Libratorovih motora dalo, gledano sprijeda, njihov karakterističan eliptični oblik. S tim se modifikacijama pojavilo 1941. godine svega devet aviona serijske proizvodnje kao Liberator B-24C.
Sljedeća je u opreativnu uoptrebu ušla prva verzija koja je serijski proizvedena u velikom broju B-24D. Njegova težina u polijetanju je povećana na 25.401kg, a motori R-1830-43 davali su tom avionu maksimalnu brzinu od 487km/h na visini od 7.620m, prema 469km/h na 4.572m visine kod modela B-24A. Dolet je bio također povećan na 4.856km, dakle za 1.046km. Proizvodnja B-24D započela je krajem 1940. i do kraja je bilo izgrađeno 2.738 aviona.
Liberator je trebao upravo postati operativnim kad je Japan u decembru 1941. izvršio napad na Pearl Harbor. SAD su odmah zaustavile isporuku Liberatora koje je naručila Velika Britanija i što je brže bilo moguće ukljućila taj tip u operativnu službu. Prvi borbeni let B-24 izvršen je u januaru 1942. s Jave, međutim, britanski Liberatori su već ranije, u 1941. godini, vršili operativne letove. Sredinom 1942. bio je B-24 već korišten u operacijama USAAF-a na Pacifiku, Aljasci u Indiji i na Srednjem istoku. Te je godine bilo odlučeno da se djelovanje Liberatora koncentrira na Pacifik, gdje će se njegov veliki dolet, mogućnost upravljanja automatskim pilotom pouzdanost pokazati od neprocjenjive vrijednosti. Međutim, taj tip je i dalje nastavio vršiti službu i drugdje, osobito u Evropi.
Model B-24E bio je u osnovi isti kao B-24D, samo što su mu bile poboljšane elise. Gradile su ga firme Consolidated, Douglas i Ford. Sljedeći model, B-24G, grdila je u početku firma North American. Prvih 25 bilo je u svakom pogledu jednako B-24D, ali je daljnjih 430 izgrađenih primjeraka imalo nosnu kupolu s dva mitraljeza od 12,7mm u prerađenom trupu. Ta se modifikacija pokazala nužnom u toku borbi nad Evropom, jer su njemački lovci otkrili da je u frontalnom napadu nos aviona najranjiviji dio Liberatora i “leteće tvrđave”.
Model B-24H bio je sličan B-24G, ali su ga gradili Douglas, Ford i Consolidated. Isporučeno je ukupno 3.100 aviona ovog modela. B-24J bio je, opet, skoro identičan B-24G i B-24H i ujedno najbrojniji tip modela B-24 – proizvedeno je 6.678 tih aviona. Umjesto nosne kupole firme Consolidated ili Emerson, kavu su imala prethodna dva modela, B-24J imao je kupolu firme Motor products, a poboljšan je bio i uređaj autmatskog pilota i bombarderska nišanska sprava. Ustavari su novu oznaku B-24J dobili i brojni ovim modifikacijama naknadno opremljeni avionii B-24G i B-24H. Avion B-24L bio je karakterističan po repnoj kupoli firme Consolidated s dva ručno upravljana mitraljeza od 12,7mm, dok je B-24M imao repnu kupolu firme Motor products s dva mitraljeza od 12,7mm. Proizvodnja tih dvaju modela iznosila je u svemu 1.667, odnosno 2.593 aviona. Bile su to zadnje varijante bombardera Liberator serijske proizvodnje, iako je bilo izgrađeno i nekoliko drugih eksperimentalnih modela.
Liberator je koristila i RM SAD, i to dva modela patrolnih bombardera i tri modela transportnih aviona. Bombarderske varijante bile su PB4Y-1, u osnovi sličan B-24D, s naoružanjem od osam mitraljeza od 12,7mm i teretom bombi od 3.628kg, te PB4Y-2 Privateer sa samo jednim vertikalnim stabilizatorom i kormilom, te pojačanim naoružanjem.
Tako ja Liberator, uprkos uprkos tome što mu je ofanzivni teret bio manji od drugih savezničkih teških bombardera, dobro služio zračnim snagama SAD u raznim verzijama, a glavne su mu prednosti bile veliki dolet, velika brzina i izvrsne performance na velikim visinama. Proizvodnja Liberatora, koji je bio obilno korišten i u službi RAF-a, premašila je brojku od 18.000, pa je to bio najbrojniji tip aviona SAD u drugom svjetskom ratu.
Consolidated B-24J Liberator
Prikazani avion je jedan od 2.792 bombardera što jih je kompanija Consolidated gradila u San Diegu od augusta 1943. do 1944. Oznake na vertikalnim repnim površinama i na krilu pokazuju da je ovaj avion iz sastava 448. bombarderske grupe 8. zrakoplovne armije SAD, koja je 1944. godine vršila operacije iz Velike Britanije. Kamuflaža je standardna, s maslinastosivim gornjim površinama, i neutralnosivim donjim površinama, a znaci nacionalne pripadnosti su standardni.
-Tip: teški bombarder sa dvanaest članova posade
-Motori: čerti zrakom hlađena zvijezdasta Pratt & Whitney R-1830-65 Twin Wasp sap o čertnaest cilindara, svaki snage 1.200KS u polijetanju
-Naoružanje : defanzivno – po dva pokretljiva mitraljeza Browning od 12,7mm u nosnoj, leđnoj, trbušnoj i repnoj kupoli; po jedan mitraljez od 12,7mm na svakom od dva bočna položaja; defanzivno – do 5.806kg bombi
-Maksimalna brzina: 483km/h
-Brzina krstarenja: 386km/h na 7.620m
-Penjanje: 6.096 za 25min
-Dolet: 3.380km pri brzini od 346km/h na 7.620m sa 2.268kg bombi
-Težine: 16.556kg prazan; 25.401kg opterećen
-Razmah krila: 33,53m
-Dužina: 20.47m
-Visina: 5,49m
-Površina krila: 97,36m²
|
