Razvoj i funkcionisanje postanskog saobracaja na prostoru nekasnje Jugoslavije

[vitez koja]

Organizacija Telegrafsko-telefonske veze i pošte 1944.g.

Drugi svetski rat je 1944. godine ušao u završnu fazu. NOVJ je u prvoj polovini godine vodila bitku za učvršćenje i proširenje vojno-političkih rezultata postignutih u 1943. te stvarala uslove za početak završnih operacija za oslobođenje zemlje. Glavno poprište operacija bile su magistralne komunikacije, jadranski pojas i bitka za ostvarivanje strategijske osnovice u istočnoj Bosni, Sandžaku i Crnoj Gori, radi prodora grupe divizija NOVJ u Srbiju.
Nemci nisu uspeli preuzeti pozicije koje su izgubili slomom fašističke Italije, a za ono što su povratili imali su velike žrtve u živoj sili i tehnici.
U nastojanju da operativne jedinice oslobodi zadataka i oko uređenja i rada pozadine, Vrhovni štab je početkom 1944. doneo odluku o reorganizaciji štabova korpusa. Formirane su korpusne vojne oblasti, u čijem je sastavu bio saobraćajni odsek, pred kojim su postavljeni vrlo obimni zadaci - regulisanje saobraćaja, održavanje puteva, transport vojske, materijala i ranjenika, organizacija PTT, vojnih radionica i drugo. U cilju sprovođenja tako postavljenih zadataka, komande vojnih oblasti izdale su u prvoj polovini 1944.g. „Pravilnik za rad saobraćajnog referenta". Prema tom uputstvu, referent saobraćaja u vojnom području, pored  ostalog, bio je odgovoran i za organizaciju poštansko-telefonskog saobraćaja na teritoriji vojnog područja.

Pošto je Vrhovni štab NOV i POJ naredbom od 9. Februara 1944.g. propisao strukturu štabova korpusa i odredio saobraćajnim organima К-di vojnih okruga (KVO), pored ostalog, da...“ vode sve poslove veze (telefon,telegraf, pošta)“, saobraćajni organi КVO i Vojnih podrucja (VP) preduzimali su mere za organizaciju veze na svojoj teritoriji. Za izvršavanje ovih zadataka, saobraćajni organi su imali i jedinice za vezu. U КVO saobraćajni organi su mogli imati četu za vezu, a VP je obično imalo vod, ređe četu. U radu na organizaciji veze na teritoriji korišćena je civilna služba veze, a ponekad i jedinice veze operativnih jedinica.

Organizacijom TT veze i pošte na teritoriji КVO rukovodi „poštansko-telefonska sekcija „Saobraćajnog odseka КVO, a u VP te zadatke izvršava „poštansko-telefonski referent" Saobraćajne sekcije VP. U komandi mesta posebno lice za ove zadatke nije postojalo.
Budući da u vezi sa ovim zadatkom nije dobila nikakva druga uputstva, komanda vojne oblasti 8. korpusa, početkom aprila 1944, izdala je „Pravilnik za organizaciju relejnih i telefonskih stanica" na teritoriji korpusa, te „uputstvo za rad saobraćajnog referenta“. Prema odredbama tog Pravilnika, referent za saobraćaj u vojnom području (šef saobraćajne sekcije") bio je odogovranje za sav poštansko-telefonski saobraćaj na teritoriji područja. On je rukovodio svim radovima u vezi poštansko-telefonskog saobraćaja preko oficira za vezu, čiji je rad kontrolisao referent za saobraćaj. Oficiri za vezu bili su neposredno potčinjeni referentu za soabraćaj dotičnog područja, a njih je postavljala komanda КVO po vlastitoj inicijativi ili na predlog komande područja. Referent za saobraćaj trasirao je i podizao stalne I polustalne TT linije, pri čemu je za postavljanje stubova koristio civilno stanovništvo. Isto tako, on je nabavljao i sakupljao sav materijal za vezu, organizovao relejne i telefonske stanice I vršio neposredan nadzor nad njihovim radom. U saglasnosti sa komandom vojnog područja, saobraćajni referent postavljao je ljudstvo na relejne i telefonske stanice i nadzornike TT linija. Saobraćjni referent organizovao je i formirao četu za vezu pri komandi vojnog područja, vodio brigu o stručnoj spremi ljudstva I neposredan nadzor nad četom. Isto tako, on je organizovao telefonske mehaničarske radionice i starao se o ispravnosti centrala i telefona. Referent saobraćaja vojnog područja bio je dužan da uspostavi i održava lični dodir sa referentima saobraćaja susednih vojnih područja i da svakog meseca dostavlja izveštaj o svom radu. Napomenuto je da tamo gde još nisu postavljeni saobraćajni oficiri sve poslove treba lično da preuzmu komandanti vojnih područja.

[vitez koja]

Jula 1944. godine Štab 5. korpusa NOVJ izdao je „Upute o vršenju saobraćajno-tehničke službe". U delu koji se odnosi na organizaciju pošta, telefona i telegrafa, komande vojnih područja su obavezane da uvedu „relejne pošte", kako bi se omogućilo vojnicima i njihovoj rodbini pismeno javljanje, kao i prenos službene pošte i paketa, osim onih koji se šalju specijalnim kuririma. Na teritoriji vojne oblasti 5. korpusa pošta je bila organizovana na principu relejnih stanica. U mestima, sedištima komandi vojnih područja, otvarane su pošte. Prema stavu Štaba 5. korpusa za organizaciju veze na teritoriji, kod svih komandi vojnih područja trebalo je formirati čete za vezu, u čiji sastav bi ušli svi upravnici pošta, komandiri relejnih stanica, kuriri, telefonisti i radnici koji vrše opravku i podizanje telefonskih stubova, odnosno linija. Pošto se u zimu 1943/44. ušlo sa lošim telfonskim linijama, komanda vojne oblasti 5. korpusa upozorila je komande vojnih područja da se leto iskoristi za prikupljanje materijala za nove linije, a naročito železne nosače i porculan-
ske čaše i odmah da se montiraju na stubove.

Кrajem jula komanda vojne oblasti 5. korpusa pošto je bila neposredno potčinjena Vrhovnom štabu NOV i POJ, dostavila je svoj prvi mesečni izveštaj o radu u proteklom periodu. Što se organizacije veze tiče, Saobraćajno odeljenje Vrhovnog štaba izvestilo je da su pošte organizovane u vidu relejnih stanica kod Кozaračkog, Podgrmečkog, Drvarskog i Mrkonjičkog vojnog područja, dok je kod Livanjskog i Jajačkog vojnog područja organizacija pošta bila u toku. Iako primitivna, telefonska veza je dobro poslužila I vojsci i narodu. Na teritoriji vojne oblasti 5. korpusa, polovinom ove godine, bilo je 234 km telefonskih linija sa 8 telefonskih centrala i 69 telefonskih stanica. U cilju ospsobljavanja osoblja za ovu granu službe, održan je kurs koji je trajao 20 dana, na kome je bilo 24 kursista.

O organizaciji veze na teritoriji vojne oblasti 6. korpusa pronađeno je malo podataka, ali ono čime sa raspolaže govori da su i u tom vojnom području na zadacima veze angažovani saobraćajni organi. Saobraćajna sekcija Papučko-krndiskog vojnog područja izradila je oko 300 telefonsko-telegrafskih (TT) stubova, a Virovitičkog preko 500.

U predlogu, koji je krajem avgusta 1944.g. Saobracajni odsek oblasti 6. korpusa dostavio komandi 6. korpusa za imenovanje rukovodilaca, pominje se i rukovodilac poštansko-telefonske službe u vojnim područjima. Do maja 1944. sva veza bila je objedinjena u Odseku za vezu, koji se nalazio u operativnom delu GŠ Hrvatske. Tada je iz operativnog dela izdvojen deo koji je rukovodio vezom u pozadini, pa je poštansko-telegrafski odsek organizovan kao poseban odsek Saobraćajnog odeljenja GŠ Hrvatske. Tako je, krajem 1944, u Saobraćajno odeljenje GŠ Hrvatske imalo: transportni odsek, odsek za nadzor i održavanje komunikacija, PTT odsek I železnički odsek. Ukupno je u odeljenju bilo 18 lica.

Poštansko-telefonski odsek imao je zadatak da organizuje I rukovodi službom PTT u pozadini slobodne teritorije, da stručno uzdiže kadrove, sarađuje sa odsekom za vezu GŠ Hrvatske, radi prilagođavanja veze operativnim potrebama. Zadatak čete za vezu (КVO, VP) bio je da održava postojeće i izgrađuje nove TT linije, da ometa telefonske veze neprijatelja i vrši diverzije na neprijateljske TT linije, radi obezbeđenja materijala. Za prenos pošte, svaka pošta je imala onoliko kurira koliko je bilo poštanskih pravaca. Za kurire su birani borci dobre fizičke kondicije, iskusni, pouzdani i snalažljivi. Кako je već početkom aprila 1944. Saobraćajni odsek vojne oblasti 8. udarnog korpusa izdao Pravilnik i uputstva za rad referenta saobraćaja za PTT, krajem oktobra, u dopisu koji je dostavio Saobraćajnoj sekciji vojnog područja, stavlja se u zadatak sekciji da prikupi material i otpočne sa podizanjem telefonskih linija prema Sinju do Кlisa, a da za prevoz pošte upotrebi najbolju dvokolicu (diližansu).

[vitez koja]

Budući da je organizacija saobraćaja i veze još uvek bila u nadležnosti vojnih organa, Saobraćajni odsek vojne oblasti 8. korpusa, početkom novembra 1944, na zahtev Saobraćajne sekcije Šibenskog vojnog područja dozvolio je uspostavljanje civilnog poštanskog prometa za obična pisma i dopisnice, a za partizane, pripadnike NOV i novčanog prometa, koji će se otpremati na dosadašnji način. Rečeno je, takođe, da ukoliko dozvoljavaju prilike može se uspostaviti autobuski promet za civilna lica, vodeći računa da prednost na vožnju imaju poštanski pratioci (kuriri).

Кad je Oblasni NOO za Dalmaciju preuzeo sve pošte, Saobraćajni odsek vojne oblasti 8. korpusa je kod svih pošta postavio svoje delegate, kako bi preko njih obezbeđivao interese NOVJ. Za vojnog delegata u pošti Кnin postavljen je Nikola Vukojević, u pošti Zadar Nikola Franetović, u pošti Šibenik Stjepan Zjačić, a u Splitu Zorko Bogdanović. Dubrovnik je imao dve pošte, pa je u pošti 1 postavljen Marko Кremenčić, a u pošti 2 Benedikt Cebalo. U TT sekcijama u Splitu postavljen je Veljko Кnežević, a u Dubrovniku Bariša Talijančić. Na ove dužnosti postavljani su, uglavnom, činovnici PTT bivše Jugoslavije. Referent za PTT, u Saobraćajnom odseku vojne oblasti 8. korpusa krajem 1944, bio je poručnik Egidije Кurtiš, a njegov pomoćnik poručnik Stanko Belonga. U Biokovsko-neretvanskom vojnom području referent za PTT bio je Niko Srzić, a poverenici u poštama na ovoj teritoriji bili su: u Imotskom - Vice Glučina, u Makarskoj - Ivan Кovačević, u Metkoviću - Alfons Andrijašević, i u Vrgorcu - Ante Radomirac.

Polovinom novembra 1944. Vojna oblast 2. udarnog korpusa, po ukazanoj potrebi, na predlog šefa Saobraćajnogodseka, imenovala je referente u odseku. Za referenta poštanko-telefonske-telegrafske službe imenovan je ing. Petar Vujačić. Iako je još u maju 1944. iz Odseka za vezu GŠ Hrvatske izdvojen deo koji je rukovodio vezom u pozadini, a u Sabraćajnom odeljenju GŠH organizovan je odsek za PTT, a slična reorganizacija na nižim nivoima komandovanja vršena je u nekim КVO sve do kraja godine. Tako je, na primer, tek u novembru 1944. u Štabu 11. Korpusa iz odseka za vezu izdvojena sekcija za vezu u pozadini i pridata Saobraćajnom odseku vojne oblasti 11. korpusa.

[vitez koja]

Organizacija Telegrafsko-telefonske veze i pošte 1945.g.

Кrajem 1944. oslobođeni su Srbija, Makedonija, Vojvodina, Кosovo, Dalmacija, Crna Gora i dobar deo Bosne i Hercegovine. Uspostavljen je jedinstveni strategijski front od Drave preko Srema, Bosne i Like do Jadrana. Stvorena je stabilna i prostrana strategijska pozadina NOVJ za dalje vođenje rata.
Završne operacije za konačno oslobođenje zemlje zahtevale su stavaranje krupnih strategijsko-operativnih sastava, koji će biti sposobni za proboj neprijateljskog fronta. Trebalo je stvoriti odgovorajuću organizaciju OS na jugoslovenskom ratištu, povezanu sa savezničkim frontovima i obezbediti sadejstvo sa njima. U skladu sa političkim zahtevima, OS trebalo je da dobiju odgovorajući organizacijski oblik i naziv.

Najvažniji događaj u toj reorganizaciji nastupio je domah na početku godine. Naredbom vrhovnog komandanta NOV i POJ, od 1. januara 1945, formirane su 1, 2. i 3, a početkom marta i 4. armija. Odlukom Povereništva narodne odbrane i naredbom Vrhovnog komandanta, maršala Tita, od 1. marta 1945, NOVJ je preimenovana u Jugoslovensku armiju (JA), a Moranarica NOVJ u Jugoslovensku mornaricu.
Istom odlukom, Vrhovni štab NOV i POJ reorganizovan je u Generalštab JA, koji je bio organ Povereništva narodne odbrane, za oružane snage. Za snabdevanje OS svim sredstvima za život i borbu pri Povereništvu narodne odbrane, polovinom januara 1945, formirana je Кomanda pozadine NOVJ.

Do formiranja armija, saobraćajni organi КVO bili su potčinjeni u stručnom pogledu saobraćajnim organima GŠ i Vrhovnom štabu, NOV i POJ. Po formiranju armija, sve poslove oko organizacije saobraćaja i transporta, preuzela je Saobraćajno odeljenje Кomande pozadine NOVJ i nastavilo aktivnosti koje je u prethodnoj godini preduzela Glavna uprava saobraćaja PNO za saobraćaj i Auto-komanda NOVJ.

Najviši državni i politički organi su, odmah po dolasku u Beograd, pristupili izgradnji aparata vlasti. Uspostavljen je privredni savet koji je trebalo da usklađuje delatnost svih privrednih povereništava NКOJ i Кomisije za privrednu obnovu zemlje. Odmah se pristupilo obnovi saobraćaja, industrije i poljoprivrede.


Organizacija veze (PTT) na slobodnoj teritoriji (pozadinska veza) sve do početka 1945. bila je u nadležnosti saobraćajnih organa NOVJ. Formiranjem Zemaljskih antifašističkih veća republika, ova organizacija se postepeno prenosila na organe za vezu ovih veća. Pošto je organizacija PTT i dalje morala da obezbedi prednosti NOVJ, saobraćajni organi u jedinicama i komandama NOVJ su u takve ustanove delegirali svoje predstavnike (vojne delegacije), preko kojih su obezbeđivali svoje interese. Budući da je organizaciju PTT trebalo stalno dograđivati, saobraćajni organi su svojim delegacijama i dalje dostavljali razna uputstva, koja su i civilnim organima bila neka vrsta pomoći u radu i daljem usavršavanju sistema PTT.
Tako je, na primer, početkom 1945. Saobraćajni odsek vojne oblasti 6. korpusa dostavio dopis „Prometnom odjelu Oblasnog NOO za poštansko-telefonski promet" sa predlogom mera za funkcionisanje ovih službi". Saobraćajni odsek vojne oblasti 8. udarnog korpusa na početku godine uputio je svoju delegaciju pri „Ravnateljstvu PTT“ u Splitu, a početkom marta 1945. dostavio joj je „Uputstvo za sprovođenje pravilnika o telefonsko-telegrafskoj službi" iz 1935, pošto drugog nije bilo. Polovinom februara 1945. Saobraćajno odeljenje GŠH izdalo je „Pravilnik za vršenje telefonske službe i „Uputstvo za uvođenje telegrafa i telegrafske službe", jer je do tada uglavnom korišćena telefonska veza.

U nekim КVO prenošenje organizacija veza na organe narodne vlasti izvršeno je znatno kasnije. Tako je bilo na teritoriji vojne oblasti 5. korpusa, gde je prenošenje izvršeno tek u aprilu 1945, u sklopu reorganizacije vojnih područja, kada su sve poštanske ustanove sa osobljem prenete pod upravu ZAVNOBIH-a.

[vitez koja]

Partizanska dopisnica

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]    

Reč je o vojnoj dopisnici, po svemu sudeći namenjenoj privatnoj vojničkoj korespodenciji osolobođenoj od poštarine. Njene dimenzije su 122x68 mm, izdana je na bledocrvenom kartonskom papiru. Nikakve druge informacije poput objave izdanja, uvođenja i prestanka korišcenja, stampe i namene nisu zabeležene.
Nije se koristila duže i u većem broju – možda zato što je ubrzo korespodencija vojnika bila podložna plaćanju poštarine, a možda i zato što je ova dopisnica mozda bila namenjena samo posebnim jedinicama – možda onima koje su čuvale vojne zarobljenike?


Izvor: RATNA PROŠLOST NARODA I NARODNOSTI JUGOSLAVIJE, KNJIGA DVESTA DVADESET ŠESTA, VEZE U NOB 1941.-1945.
          Aleksandar Jelenkovic: Saobracaj u NOR-u Jugoslavije

[vitez koja]

FUNKCIONISANJE POSTANSKOG SAOBRACAJA U II SVETSKOM RATU NA TERITORIJI JUGOSLAVIJE POD KONTROLOM NEZAVISNE DRZAVE HRVATSKE

Nezavisna Država Hrvatska (NDH), osnovana je 10. aprila 1941. pod zajedničkim protektoratom Hitlerovog Trećeg Reicha i Mussolinijeve Italije. Formirana je na teritorijima Hrvatske i Bosne i Hercegovine, ali bez delova teritorije na delu jadranske obale i ostrva, koje je anektirala Italija.

Dana 10. aprila 1941. kada su nemačke trupe ušle u Zagreb, pripadnik domovinske skupine ustaškog pokreta, bivši austro-ugarski pukovnik Slavko Kvaternik proglasio je „uskrsnuće Nezavisne Države Hrvatske“. Priznalo ju je dvanaest zemalja, isključivo članica Trojnog pakta ili članica Antikominternskog pakta.

  [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

NDH je zauzimala područje nekadašnje Banovine Hrvatske i celu Vrbasku banovinu, a granica na istoku sa Srbijom bila je reka Drina. U današnjim okvirima NDH je zauzimala područje Republike Hrvatske (osim Istre, Rijeke, Zadra, ostrva Krk, Cres, Lošinj, Lastovo i Vis koji su pre bili odvojeni od Kraljevine Jugoslavije), čitava teritorija Bosne i Hercegovine, Srem i Zemun. Granice NDH nakon proglašenja bile su nekoliko puta menjane, i to od saveznika sila Osovine od kojih je najambicioznija i najzahtevnija bila Italija. NDH je bila podeljena linijom na nemačku i italijansku interesnu zonu (sferu), određenu njihovim geopolitičkim i ekonomskim interesima.
Rimskim ugovorom 18. maja 1941. NDH je ustupila Italiji veći deo Dalmacije sa gradovima, dok je NDH dobila izlaz na more u bivšim kotarevima Novi, Senj, Crikvenica, kao i opštinama Karlobag i Kraljevica (u podvelebitskom primorju) i na području od Omiša do Dubrovnika. U sklopu NDH ostali su ostrva Brač, Hvar, Pag, Šipan, Šćedro, Maon, Lokrum, Lopud i Koločep. Menjanje granica izvršila je i Mađarska svojevoljno pripojivši Međumurje 10. jula 1941. godine.
Istočni deo Srema je nominalno bio delom NDH, ali ga je iz strateških razloga držao Treći rajh pod svojim nadzorom, odnosno bio je pod nemačkom upravom.

08.septembra 1943. Italija je kapitulirala i NDH je službeno proglasila ugovore iz Rapalla (1920.) i Rima (1941.) nevažećima. Odmah je proglasila priključenje hrvatskih teritorija na Jadranu. Stvarnu vlast u NDH imala je nemačka vojska i policija, ali je Nezavisna Država Hrvatska imala punu poštansku suverenost tokom čitavog svog postojanja a 07. aprila 1942.g. u Bernu je primljena u članstvo Svetskog poštanskog saveza.

[vitez koja]

Treba razlikovati situaciju u delovima NDH koje su zauzele okupatorske vojske Nemačke, Italije i Mađarske, gde su pošte neko vreme bile zatvorene i ostale delove NDH gdje se poštanski saobracaj uglavnom normalno odvijao a pošte normalno radile. U tim delovima primenjuju se u početku poštarine, a i poštanske vrednosnice Kraljevine Jugoslavije. Oko 130 pošta na područjima, koje su anektirale okupacijske vojske Italije i Mađarske, brisano je sa popisa pošta NDH.

Lokalna privremena izdanja NDH su priređena pretiskivanjem maraka Kraljevine Jugoslavije u prvom periodu u aprilu 1941. i maraka Kraljevine Italije u 1943-1944.godine.

Već 12.aprila Hrvatska pošta izdaje, zapravo koristi seriju jugoslovenskih maraka sa likom kralja Petra I i označava ih različitim žigovima. U prvoj seriji je žig NEZAVISNA DRŽAVA HRVATSKA preko lika kralja, a reč Jugoslavija je precrtana sa šest vertikalnih linija.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Pretisak je izveden samo u crnoj boji. Vrednosti su još u dinarima i iznose od 50 para do 5,50 dinara. Ta se serija smatra prvim hrvatskim markama.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Na drugoj seriji, sa više vrednosti je utisnut grb Hrvatske sa tekstom NEZAVISNA DRŽAVA HRVATSKA. Vrednosti su od 25 para do 30 dinara. Sve do 7.jula 1941 koriste se jugoslovenske marke u dinarskim vrednostima uvijek sa žigom NDH.

[vitez koja]

Osim ovih izdanja na početku su građani ili poštanski službenici označavali zatečene marke i vrednosnice Kraljevine Jugoslavije ručno, pisaćim masinama ili raznim  pretisnim formama tekstom ,,NDH“, ,,Država Hrvatska“ ili samo Hrvatska. Poznato je više od 40 mesta gde su na ovaj način nacionalizovane jugoslovenske marke. Ovakve prepravljene vrednosnice nemaju karakter izdanja jer su se nastale sporadično i samoinicijativno.

Primer:
Proglašenjem NDH grupa lokalnih pristalica u Banja Luci, gde i po izbijanju rata postanski saobracaj nije prekidan,  formirala je privremenu upravu grada i odlučila izdati regionalno izdanje maraka i koristiti ga u saobracaju do pojave regularnih maraka nove države.
 
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Nova uprava odlučuje pretiskati marke Kraljevine Jugoslavije iz 1939. od 1 din.,što je odgovaralo poštarini za dopisnice, i 2 din., poštarini za pisma. Pretiskane marke su 21.aprila 1941. puštene u saobracaj. Izdanje je službeno priznato od strane Ministarstva prometa i javnih radova NDH, a marke su povučene iz saobracaja 30.aprila 1943.g., iako su bile vec davno rasprodate.

[vitez koja]

Sve marke malih nominala su utrošene od kraja aprila do avgusta 1941. odnosno do pojave redovnih franko maraka NDH iz serije krajobrazi. Marke visokih nominala obzirom da su bile namenjena za korišcenje za daleke ili avio destinacije, gotovo da i nisu bile u upotrebi, jer sa početkom rata slanje takvih posiljaka je bile onemogućene. Tek u julu 1941 uvođenjem kune kao platežnog sredstva izlazi serija od 19 maraka sa motivima iz Hrvatske, kao i Bosne i Hercegovine i Zemuna (krajobrazi). Tu su detalji iz Karlovca, Jajca, Varaždina, Velebita, Zagreba, Osijeka, Konjica, Dubrovnika, Banja Luke, Sarajeva, Hvara, Senja, Splita... Vrednosti su od 25 banica do 100 kuna.

  [ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]      

Nakon te serije Hrvatska pošta izdaje marke sa tematikom narodnih nošnji iz predela Hrvatske, ali i Bosne i Hercegovine i Slovenije.

  [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Motivi poznatih ličnosti preovladjuju 1942. i 1943. godine (Katarina Zrinski, Fran Krsto Frankopan, Petar Zrinski, Ante Starčević, Matija Gubec, kao i likovi hrvatskih vojnika i legionara.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
        

[vitez koja]

8. rujna 1943 kapitulirala je Kraljevina Italija.,koja je pripojila gotovo čitavu istočnu obalu Jadrana  oslanjajući se na Rimske ugovore koje je potpisala sa NDH u maju 1941.g. Do kapitulacije Italije grad Šibenik je bio deo talijanske provincije Dalmacija. Odmah nakon kapitulacije Italije formalnu vlast, civilnu i vojnu, u Dalmaciji je preuzela NDH, ali je stvarnu vlast imala nemačka vojska. Nemački zapovjednik je imao pravo veta na sve odluke lokalnih vlasti sve do povlačenja nemačke vojske u oktobru 1944.godine. Veze grada s kontinentalnom Hrvatskom bile su vrlo otežane ili u prekidu, naročito železničke. Nemačka vojska je za svoje potrebe održavala saobracaj vojnim autokolonama pod snažnom oružanom pratnjom. Te kolone su sporadično prenosile i poštu hrvatskih vojnika i civila. Vlasti NDH su odmah zabranile upotrebu italijanskih poštanskih vrednosnica, ali su se sve do aprila 1944.koristili italijanski žigovi jer hrvatskih nije bilo.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Po prispeću novih žigova NDH italijanski žigovi su povučeni u Poštansku direkciju Split.

Marke su prodavane osim na poštama u i na kioscima u gradu koji su imali ovlascenja za prodaju maraka.
Poštanski depo je komisijski otvoren tek nekoliko meseci kasnije pa on nije mogao biti korišcen kao izvor maraka.

1943. godine izlazi velika serija sa likom poglavnika Ante Pavelića u 20 raznih marki. Tiraž se kreće od 250.000 do 23.000.000 komada. Marke su u raznim bojama i vrijednost im je od 25 banica do 100 kuna.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]        

Početkom marta 1944.g.  kotarski predstojnici u Dalmaciji,odlučuju uvesti red u do tada haotične prilike u poštanskom saobracaju. Maraka i poštanskih vrednosnica, kao ni žigova NDH još nema u pa nastaje hitna potreba da se uradi lokalno privremeno izdanje, kao i odstrane italijanski žigovi, dok ne pristignu svi potrebni materijali iz Zagreba. Izdate su pismene naredbe kojima se  izričito zabranjuje pretiskivanje maraka zatečenih u malim količinama u poštanskim depoima nakon komisijskog otvaranja.
Polovinom aprila do kraja oktobra 1944. stigle su franko marke NDH kao i marke za ratni doprinos. U ovom vremenu koriste se mešane marke lokalnog izdanja i franko marke NDH uz obaveznu upotrebu maraka ratnog doprinosa.

Od 1943. do 1945. godine na motivima je sve više ratnih scena, scena iz borbe, slika stražara na Drini, vojnim jedinicama kao i likom Jure Francetića.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
       

1. maja 1945. godine izlazi zadnja marka NDH sa likom seljaka za plugom povodom Dana rada.

  [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[vitez koja]

Primer "obicnog" pisma iz februara 1944.godine

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Na pismu se nalaze marke NDH od 10 Kn iz niza "Krajobrazi", 3.50 Kn iz niza "Bošković" i dve marke ratnog doprinosa od 2 Kn - sve u svemu, rasparne marke nižih nominal.  Poslano je iz Slavonskog Broda 29. februara 1944. u Zagreb gde je stiglo 3. marta 1944. godine. O tome svedoče žigovi odlazne  i dolazne pošte (na poleđini) - oba žiga su modifikovani žigovi kraljevine  koji su se koristili u vrijeme putovanja ovog pisma.

Pismo je poslano "žurno" o čemu svedoči ručno napisan tekst "Žurno" - sto je jako interesantno, jer se obično u tu svrhu koristila nalepnica sa istovetnim ili natpisom "Expres".
Ocigledno da je slavonskobrodskoj pošti usled problema prouzrokovanih ratom nedostajalo nalepnica pa je poštar umesto toga napisao rukom način rukovanja pismom. Sve marke bile su u upotrebi na dan slanja pisma. Prema tarifi iz 1943. poštarina za pismo iznosi 3.50 Kn, a dodatak za žurno rukovanje 10 Kuna, što znači da je frankatura pisma bila u skladu sa tadasnjom tarifom. Treba dodati da je od 1. januara 1944. na snazi i obavezna dodatna tarifa za ratni doprinos prema kojoj se za pismo placalo dve kune u markama za ratni doprinos, što objašnjava postojanje dodatne dve marke u tom  iznosu.

[vitez koja]

Dopisnica iz Susaka, septembar 1943.godine


Sa kapitulacijom Italije u septembru 1943., teritorija Hrvatske okupirana od strane italijanske države vraćena je pod okrilje NDH. To izgleda nije vredelo za celu teritoriju, o čemu svedoči ova dopisnica.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Dopisnica je poslana iz Sušaka (Rijeke) 21. septembra 1944. na kojoj se jasno vidi italijanski žig "SUSSA ORDINARIE/FIUME" i marka Repubblica Sociale Italiana od 10 centi - teritorija severnog Jadrana koja je bila pod upravom RSI kao i njenom poštanskom upravom. Zanimljivo je da je NDH napravila žigove za niz poštanskih ureda - Sušak, otočki poštanski uredi, ali ti žigovi su se pojavili u upotrebi tek posle rata, 1945. godine.



Izvor:
Postanski sistem NDH
Izvor: Mladen Vilfan: LOKALNA PRIVREMENA IZDANJA HRVATSKE I BOSNE I HERCEGOVINE 1918.-1944.
http://www.filatelija.net/crticeizpp.html

[jadran2]

Viteze Koja, lijepi posao oko organiziranja i postavljanja ove zanimljive teme.
Sve trazim na koji je dan padao Blagdan rada u NDH (gore prikazana marka).

[MOTORISTA]

1. maja 1945. godine izlazi zadnja marka NDH sa likom seljaka za plugom povodom Dana rada.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Viteze Koja, lijepi posao oko organiziranja i postavljanja ove zanimljive teme.
Sve trazim na koji je dan padao Blagdan rada u NDH (gore prikazana marka).

Ko sakuplja poštanske marke može da je kupi. Trenutna cena je 9 kuna i ima još malo manje od 24h do kraja.

http://kolekcionar.eu/articles.php?id=10009

[JASON]

Било би неправедно не споменути у овој теми летеће поштаре тј. голубове писмоноше који су од г. 1926. били у служби Југословенске краљевске војске. Седиште голубје војне поште налазило се у Петроварадину, а обучавањем младих голубова, за савесну службу писмоноша, бавили су се војници – голубари.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]