Beograd na ostacima Rimskog carstva

[Dreadnought]

Više od 80 odsto arheološkog kulturnog sloja iz nekadašnjeg Singidunuma nažalost uništeno podizanjem savremenog grada
 
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

17.06.2009
Da danas gotovo i ne postoji lokacija u starom delu Beograda na kojoj nema svedočanstava iz rimskog perioda, potvrdili su i ostaci rimskog vojnog logora iz drugog veka, prekjuče otkriveni ispod trase tramvaja u ulici Tadeuša Košćuška u Beogradu. Pod našim stopama, na pravcu od Trga Republike do Kalemegdana, sigurno se nalaze rimske lampe, keramičke posude iz srednjeg veka, ostaci ognjišta, legionarske barake, rovovi, peći, rimski grobovi, trase bedema... Nešto dalje, oko trga Slavija, ovakvih lokaliteta gotovo i nema, jer je u to doba ovaj deo prestonice bio velika bara, a krajem 19. veka lovište divljih pataka.

Današnji Beograd počiva na ostacima nekada moćnog antičkog Singidunuma koji su sagradili Rimljani u prvom veku naše ere.

Prema evidenciji Gradskog zavoda za zaštitu spomenika kulture, na području 17 prestoničkih opština dosad postoji 626 lokaliteta koji kriju tajne nekadašnjih naroda sa ovih prostora. Zona užeg gradskog područja broji pet zaštićenih lokaliteta – „Usek” na Banjici, praistorijska Karaburma, Beogradska tvrđava, rimski Taurunum – Zemun i antički Singidunum koji se prostire na pet opština i riznica je mnogih malih nalazišta.

Prema rečima Zorana Simića, arheologa iz Gradskog zavoda za zaštitu spomenika kulture, antički Singidunum sastojao se iz logora u današnjem delu Beogradske tvrđave, zone civilnog naselja koja se pružala od Ulice kralja Petra, preko savske i dunavske padine do Kosančićevog venca i takozvanih nekropola od današnjeg Trga Republike, duž Bulevara kralja Aleksandra do Malog Mokrog Luga.

– Više od 80 odsto arheološkog kulturnog sloja u okviru zaštićenog prostora Singidunuma, tačnije u civilnom naselju i nekropolama, nažalost je uništeno podizanjem savremenog Beograda. Samo dve zone u najužem centru grada, Akademski park i deo kod Topličinog venca, tačnije ostaci turskog groblja, čuvamo kao arheološke rezervate – objašnjava naš sagovornik.  

Nažalost, pojedini sugrađani i ne sanjaju da svakodnevno prolaze pored nekog od lokaliteta koji ima antičku vrednost. Kako navode u Zavodu, malo ko zna da su tri lučna zidića koja se nalaze na platou ispred Filozofskog fakulteta zapravo ostaci rimskih termi koje su tu nađene još 1968. godine.

Nedaleko odatle, u Čika Ljubinoj ulici, prošle godine otkriveni su ostaci antičke kuće iz četvrtog veka, delovi poda i praga ulaznih vrata. Kako kaže arheolog Nela Mićović, na tom mestu je pronađen i deo zida ukrašen freskama, a takvih nalaza ima i na Kosančićevom vencu i u ulici Tadeuša Košćuška.
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Arheološko nalazište u centru Beograda (Foto D. Jevremović)

Kod Cincar Jankove i Uzun Mirkove ulice, na prostoru gde se gradi stambeni objekat, arheolozi Zavoda pronašli su nekropolu iz bronzanog doba i otkrili osam urni iz tog perioda. U Cincar Jankovoj ulici takođe je pronađeno pet grobova s kraja prvog veka.


– Pred nama su se pojavila i tri rimska kanala, a očekivali smo da ćemo naići na ostatke jugoistočne trase bedema rimskih logora. Pošto je na tom prostoru došlo do denivelacije zemljišta i pomenuta trasa je nažalost uništena – napominje Mićovićeva.

Minule godine u Dobračinoj ulici broj 16, kako vele arheolozi, pronađeni su i ostaci kasnog antičkog sloja,dok su na uglu Takovske i Kosovske nađeni rimski grobovi. Pre dve godine na lokaciji kafane „Tri lista duvana” iskopano je nekoliko rimskih nekropola, a u Pionirskom parku na mestu današnje podzemne garaže nađeno je čak 19 rimskih grobova. Početak izgradnje poslovno-komercijalnog kompleksa u Rajićevoj ulici odlagao je i pronalazak arheološkog nalazišta.

– Iskopavanja su počela 2004. godine, pronađeni su ostaci antičkog i poznoantičkog sloja, kao i ostaci trase jugozapadnog bedema i duplog rova koji se nalazio prema Ulici kralja Petra. Rov s kraja trećeg veka bio je zatrpan, a u njemu su pronađeni novčići, lampe, keramika, posude – objašnjava Simić.

Nadomak ovog lokaliteta, na uglu Knez Mihailove i Kralja Petra, arheolozi su nabasali i na prostor popločan kaldrmom iz drugog veka. U pitanju je, kažu u Zavodu, javna površina koja se nalazila ispred same kapije utvrđenja.    

Ovo su samo neke od brojnih arheoloških lokacija koje Beograd čine jednom od najbogatijih evropskih prestonica po broju nalazišta. Sve pokretne materijale iz antičkog perioda posle pronalaženja stručnjaci Gradskog zavoda predaju u ruke Muzeju grada Beograda, a nepokretna nalazišta, poput termi u Akademskom parku, arheolozi su dužni da konzerviraju.

Marija Brakočević
Izvor: Politika Online

[Dreadnought]

Bulevarom do Viminacijuma

23.06.2009    
Pod zemljom, u Beogradu postoji čak 626 arheoloških lokaliteta! U centralnoj zoni grada, i u njenoj neposrednoj okolini, poznati arheološki ostaci iz antičkog perioda, preistorije i srednjeg veka, uglavnom se nalaze ispod tla. Čekaju neka srećnija vremena i dovoljno novca za njihovu prezentaciju.

Pod srednjovekovnim utvrđenjem, Beogradskom tvrđavom, nalazi se presrednjovekovna tvrđava - zidani logor Četvrte Flavijeve legije iz rimskog perioda. Neposredno na taj prostor, koji je zahvatao logor, nadovezuje se civilno naselje rimskog Singidunuma. Put koji je vodio od naselja prema Viminacijumu, koji je u to vreme bio glavni grad provincije Mezije, išao je sadašnjom trasom Bulevara kralja Aleksandra, pa se i sa jedne i sa druge strane ulice nalazi velika nekropola.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

- Sve tri zone su pod zaštitom - kaže arheolog Zoran Simić, šef arheološkog odeljenja Zavoda za zaštitu spomenika Beograda. - Beogradska tvrđava sa ostaccima rimskog kastruma (logora) ima status arheološkog nalazišta od izuzetnog značaja za našu državu, a zona civilnog naselja i rimskih nekropola ima status od značaja za Republiku Srbiju. Na tim prostorima, gde god se započnu bilo kakva iskopavanja, nailazi se na antičke ostatke.

Centralna zona naselja prostirala se od Ulice kralja Petra, do Trga republike, i spuštala se prema dunavskoj i savskoj padini.

- Pretpostavljamo da se u ovom delu nalaze ostaci određenih stambenih objekata, počev od onih javnih, kao što su hramovi, javna kupatila i ostali objekti državnih i verskih institucija, do ostataka stambenih zgrada. Prema dosadašnjim saznanjima, rimski forum nalazio se na mestu gde je danas Narodna banka Srbije, uz Ulicu kralja Petra, na savskoj strani.

Poznato je da su nekropole u rimsko doba zahvatale velike prostore. Na teritoriji Beograda, zasad su evidentirane jugoistočna, severoistočna i jugozapadna. Jugoistočna nekropola je najveća i prostirala se sa leve i desne strane Bulevara kralja Aleksandra. Grobovi su otkriveni u vreme intenzivne izgradnje, a do najnovijih podataka došlo se 1989. godine, kada su rađeni toplovodi u Kosovskoj, Palmotićevoj, Vlajkovićevoj ulici, na Tašmajdanu. Tada su otkrivena 103 groba, što spaljenih, što inhumiranih pokojnika.

Na prostoru ispred Filozofskog fakulteta i Studentskog parka izloženi su ostaci rimskih termi.

- One su u lošem stanju - kaže sagovornik „Novosti“. - Imamo kiše, snegove, mrazeve, koji utiču da ostaci polako propadaju, ako se ne održavaju u meri u kojoj je potrebno. Terme su najvećim delom konzervirane, ali je posle određenog broja godina konzervacija propala. Došlo se do zaključka da bi bilo najbolje da se zatrpaju, jer će pod zemljom biti očuvane. U suprotnom, morao bi da se sagradi izlagački prostor da bi se zaštitili ostaci. To iziskuje određena, ne mala finansijska sredstva.

U užem centru Beograda, Studentski park i park na Topličinom vencu pretvoreni su u tzv. arheološke rezervate. Stručnjaci pretpostavljaju da se ispod tla na tim prostorima nalaze ostaci rimskih građevina.
- Prilikom najnovijih iskopavanja u Rajićevoj ulici, gde je u toku izgradnja velikog hotelsko-poslovnog centra, naišli smo na ostatke trase jugoistočnog bedema i spoljnog rova prema civilnom naselju. Otkrivena je velika popločana površina koja je najverovatnije bila javni trg ispred ulaza u utvrđenje. Poznato je da je deo tog utvrđenja bio otkriven prilikom rekonstrukcije Biblioteke grada Beograda i sačuvani delovi prezentovani su u Rimskoj dvorani.

Prilikom nedavnih radova na rekonstrukciji tramvajske pruge, u ulicama Pariskoj i Tadeuša Košćuška, otkrivene su zidane barake u kojima je bila smeštena Četvrta Flavijeva legija. Takođe, kod Pedagoškog muzeja pronađeni su ostaci rova, koji je već bio konstatovan u Rajićevoj ulici.

- Pronađeni materijal nije toliko reprezentativan da bude predstavljen na prostoru površine četiri stotine kvadrata. Zato će u okviru samog objekta biti izložen samo deo arheološkog materijala, s pratećim fotografijama. Sigurno je da bi to bilo drugačije da smo naišli na neke impozantne ostatke arhitekture.


Karaburma iz preistorije

Najverovatnije, prvo naselje koje je stvoreno na ovim prostorima nalazilo se na Karaburmi - kaže Simić. - Prilikom izgradnje stambenog naselja obavljena su iskopavanja i zaštita velike nekropole. Na Banovom brdu pronađeni su ostaci jednog naselja, a u Žarkovu, nedugo posle Drugog svetskog rata, na sportskom igralištu otkriveni su ostaci neolitskog nalazišta. Svakako je najznačajnije vinčansko Belo brdo. Značajni su i lokaliteti na Banjici, zatim Stari manastir u selu Rakovica prema Avali. Isto tako, sa zemunske strane postoji veći broj evidentiranih i delimično istraženih preistorijskih lokaliteta.


Srednji vek

NaŽalost, srednji vek nije tako izražen, kao antički ostaci koji se nalaze u užoj zoni grada. Najviše je zastupljen na Beogradskoj tvrđavi - objašnjava naš sagovornik. - Takođe, srednjovekovni sloj može da se konstatuje u fragmentima na savskoj padini, u okviru porte Saborne crkve, zatim na pojedinim mestima prema Čuburi i na dunavskoj padini. Inače, srednjovekovni sloj je konstatovan na velikom broju lokaliteta u obodnim beogradskim opštinama Sopot, Lazarevac i Mladenovac. Tu su pronađeni ostaci srednjovekovnih crkava, manastirskih kompleksa, nekropola...

Izvor: Večernje Novosti Online

[MOTORISTA]

24.11.2020.

U Viminacijumu otkrivena zgrada komande VII Klaudijeve legije
AUTOR: Beta

U Viminacijumu su u toku radovi na istraživanju zgrade komande (Principijum) rimske VII Klaudijeve legije, koja je bila stacionirana u tom antičkom gradu, saopštio je istraživački tim, koji predvodi direktor Arheološkog instituta doktor Miško Korać.

Prema inicijalnim iskopavanjima i rezultatima geofizičkih snimanja, objekat je dimenzija od najmanje 70x50 metara (ukupne površine preko 3.500 kvadratnih metara). Do sada je istraženo oko 800 kvadratnih metara. U objektu su bile kancelarije oficira, oružarnice, svetilište, prostor u kome se čuvala legijska blagajna, kao i prostorija u kojoj su čuvane zastave i insignije – simboli legije. Unutar zgrade otkriveno je više od 40 prostorija.

U jednoj od prostorija, nakon uklanjanja krovnog šuta, pronađeno je više komada oružja i oštećene vojne opreme. U istoj prostoriji pronađena je ostava od 120 primeraka srebrnog novca (denari i antoninijani), među kojima dominiraju primerci vojnih careva III veka, pre svega Galijena, Klaudija II i Aurelijana. Moguće da je na ovom mestu bila kancelarija jednog izuzetno važnog službenika visokog ranga, poznatom po spisu Notitia Dignutatum sa kraja 4. veka, pod imenom "comes sacrarum largitionum".

Legionari su bli izuzetno dobro plaćena kategorija stanovništva. Primali su platu (stipendiarum) tri puta godišnje: 1. januara. 1. maja i 1. septembra. Plata se obračunavala u sestercijima, a najčešće je primana u srebrnim denarima. Plate su u vreme Cezara i Avgusta bile 900 sestercija godišnje (za jedan sestercij mogla su da se kupe tri magarca), u vreme Domicijana 1.200 sestercija, u vreme Septimiusa Severusa 2.400 sestercija, a u vreme Maksimusa Trasksa (235. godina) 7.200 sestercija. Služili su vojsku od 16, 20 ili 25 godina, u zavisnosti pod kojim su imperatorom obavljali profesionalnu vojnu službu.

Posle odsluženog profesionalnog vojnog roka, dobijali su tzv veteransku apanažu od 20.000 sestercija, odnosno 5.000 denara, kao i veći poljoprivredni posed, po pravilu u pograničnim provincijama, kako bi se na taj način imala i kontrola nad graničnim provincijama. Iz principija legat (komandant legije) upravljao akcijama i rukovodio rimskim jedinicama, pešadijskim i konjičkim. Rimska legija je imala oko 5.500 legionara. Bila je podeljena na deset kohorti, svaka kohorta imala je po 480 legionara, a deseta kohorta je bila brojnija i imala je 800 legionara.

Izvor: www.n1info.com