Kastel na Bosmanu

[Dreadnought]

Bosman


Ranovizantijsko utvrđenje na Bosmanu se nalazi na ulazu u Gornju klisuru, na oko 1,5 km ispred stene u Gospođinom viru. Mesto na kome je izgrađena fortifikacija označava najopasniji deo reke za plovidbu sa mnoštvom virova i brojnih podvodnih stena. Njegov specifičan trougaoni oblik zapazili su F. Kanic i E. Swoboda. Istraživanja su izvedena 1968. i 1969. godine, u toku kojih je ustanovljeno, da se na ovom mestu nije moglo nalaziti nikakvo značajno rimsko utvrđenje.

Kastel na Bosmanu ima oblik približno ravnostranog trougla sa dužinom strana 45,5 m. Jedan od uglova (zapadni) sa kulom nije mogao biti istražen, jer se nalazio pod moćnim naslagama šljake.


[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]


Istočni bedem, svojim konkavnim oblikom je pratio konfiguraciju terena, obale. Druga dva su se sekla na zapadu, pod uglom od 58,2 stepena. Istočni i severozapadni bedem su dugački 45,5 m, a jugozapadni 46 m. Najveća očuvana visina bedema je izmerena na severozapadnom bedemu, i ona iznosi 3 m. Zidani su na isti način, sa neizmeničnim zonama kamena u alternaciji sa pet redova opeka. Na uglovima utvrđenja nalazile su se kule kružnog oblika. Jedina čiji su elementi mogli biti detaljnije ispitani, je jugoistočna kula.

Severoistočna kula je odnešena visokim vodama Dunava, ali su osnovni elementi gabarita sačuvani. Istražena je u zapadna kula, konstruisana na isti način, koja je pretrpana ogromnim količinama šljake. Sve kule su imale su imale isti unutrašnji prečnik 4,5 m. Jedina kapija utvrđenja, locirana je na sredini istočnog bedema, i verovatno je imala specifičnu funkciju uslovljenu neposrednom blizinom reke. Osnova kapije je rađena od oblutaka zalivenih u kompaktni malter. U unutrašnjosti utvrđenja najznačajniji otkriveni objekat je bunar, lociran u severoistočnom delu utvrđenja. Kružnog je oblika, sa unutrašnjim prečnikom od 0,90 m. Praćen je do dubine 3,5 m gde se pojavila voda.

Utvrđenje na Bosmanu je ranovizantijska fortifikacija, izgrađena u vreme Justinijanove obnove limesa. Utvrđenje je podignuto sasvim iznova, na prostoru na kome predhodno nije postojala nikakva ranija fortifikacija.


V. Kondić, Bosman – ranovizantijsko utvrđenje, Starinar XXXIII – XXXIV, Beograd 1984., str. 137

[Dreadnought]

RANOVIZANTIJSKO UTVRĐENJE BOSMAN


Ostaci utvrđenja Bosman nalaze se na početku „Gornje klisure“, na 1,5 km udaljenosti od stene Gospođin vir gde su bile uklesane Tiberijeva, Klaudijeva i Domicijanova tabla kao svedočanstvo o probijanju puta kroz klisuru. Na ovom mestu je plovidba Dunavom bila najopasnija zbog jakih virova i podvodnih stena.

Pre obavljenih arheoloških iskopavanja pretpostavljalo se da je reč o rimskoj stanici Ad Skrofulas (Ad Scrofulas), međutim, istraživanja izvedena 1968-1969. godine su pokazala da je utvrđenje izgrađeno u ranovizantijsko vreme, u doba Justinijanovih (527-565) velikih obnova.


[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]


Imalo je neuobičajeni trougaoni oblik osnove sa kružnim kulama na uglovima i kapijom na istočnom bedemu. Severoistočnu kulu najbližu Dunavu, odnela je voda. Trougaonu osnovu su graditeljima diktirali prirodni uslovi, pa su im se maksimalno prilagodili prilikom građenja. Utvrđenje je uništeno na samom kraju VI veka i više nije obnavljano.

Usled izgradnje HE Đerdap i podizanja nivoa vode, čitav lokalitet je potopljen.


izvor

[Dreadnought]

Osnova kastela.



[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]