Akvizicijski nišanski radar "3Mk7"

[Kubovac]

Akvizicijski nišanski radar "3Mk7" ili popularno nazvan "Marko", služio je u našpj vojsci u više namena.
Pre svega kao radar za navođenje protivavionske artiljerije i u početku i raketnih sistema PVO, u obalskoj artiljeriji, a u kasnijim fazama i kao radarska meteorološka stanica.

Karakteristike radara:

-  radna frekvencija u S-opsegu: 3.0 – 3.1 GHz
 - funkcije merenja: daljina, azimut i visina cilja
 - period jednog punog skeniranja po visini: 4 sekunde
 - p- domet : od cca 0,9 km do cca 32,9 km (od 950 – 36000 jardi)
 - maksimalna snaga: do 200 kW
 - dužina radarskog impulsa: 1 µs sa frekvencijom ponavljanja impulse (PRF) od 440 imp/s
 - preciznost merenja: +/- 23 metra I +/-1/6 stepeni na 10 km
 - smeštaj radara: prikolica sa 4 točka, težine oko 5 tona
 - antena radara: sklopiva parabolična antena prečnika 1,5 metara
 - napajanje: pomoćni dizel generator od 17 kVA, koji pogoni alternator na frekvenciji 440 Hz, koji generiše trofazni napon od 240 V
-  period jednog punog skeniranja po azimutu: 3 sekunde

Akvizicijski nišanski radar "3Mk7":

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

Princip rada:

Nišanski radar "3MK7" meri azimut, daljinu i visinu cilja.

Kada radar radi u režimu "panoramskog pretraživanja" antena se okrene 20 puta u toku jedne minute odnosno svake 3 sekunde 1 krug. I to je dovoljno da se cilj otkrije i prikaže na panoramskom pokazivaču. Onda operator točkićem poklapa posebni marker za označavanje sa svakim ciljem, jedan po jedan na panoramskom pokazivaču i na gornjim pokazivačima očitava daljinu, azimut i visinu cilja.

To očitavanje vrši na gornjim pokazivačima pravca, daljine i visine, dok donji nastavljaju sinhronizovan rad kako antena nastavlja pretraživanje. Azimut može očitati i sa skale oko samog panoramskog pokazivača. To je znači jedan složeni sklop koji se jednovremeno okreće kako operator okreće točkić i označava ciljeve.

Što se tiče visine, radaru u režimu "panoramskog pretraživanja" treba 4 sekunde da skenira ceo sektor pretraživanja.

Kada radar radi u režimu "sektorskog pretraživanja", onda neki drugi osmatračko-akvizicijski radar, obezbeđuje početni azimut za "3Mk7" i navodi ga na cilj. Antena se ručno okreće u taj sektor po tom početnom azimutu i onda u tom sektoru skenira po azimutu i visini i za kraće vreme odredi sva 3 parametra cilja (jer skenira samo jedan sektor), isto kao i u gornjem opisu, tako što operator obeležava cilj po cilj. Ukoliko postoji podatak o visini od strane OAR-a, moguće je antenu ručno usmeriti i po mesnom uglu da se brže cilj pronađe i po visini i time skrati vreme određivanja parametara cilja.

Unutrašnjost kabine radara "3Mk7":

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

*Upotreba radara u JNA

U početku je ovaj radar korišten u sistemu protivvazdušne odbrane za navođenje protivavionskih artiljerijskih baterija kalibra 88, 90 i 94 milimetra.
Nabavkom PAA baterija 90 mm, sa elektronskim komandnim računarom F-90 i nišanskim radarom "3Mk-7" iz američke pomoći 1954.g. obezbeđeno je formiranje SPAA (samohodnih protivavionskih artiljerijskih pukova) u sastavu teritorijalne PVO koji su mogli da dejstvuju po ciljevima u vazduhu, danju i noću, do visine od 6000 m.

Ovi pukovi bili namenjeni za odbranu najznačajnijih političkih centara i industrijskih objekata na severozapadnom vojištu.
Uvođenjem u naoružanje 1956.g. britanskih PA topova 40 mm Bofors i švajcarskih PA topova 20/1 mm M 55 Hispano znatno je osavremenjena trupna PVO. Ovi topovi su ušli u sastav nekih diviziona pešadijskih divizija, vojnih područja, aerodroma i 159. PAA puka. Tokom 1957 i 1958.g. stigla je veća količina britanskih PA topova 94 mm Mk-3A sa odgovarajućim brojem elektronskih komandnih računara M-11 i radara "3Mk-7". Nabavkom ove nove tehnike došlo je do formiranja novih i preformiranja postojećih PAA jedinica pre svega ranga puka.

Godine 1972 korisceni su i kao artiljerijski radari za otkrivanje putanje minobacačkih projektila u okviru artiljerijskog izviđačkog diviziona. U sastavu diviziona bio je i radar SNAR 6.

Korišten je i u obalskoj artiljeriji, do uvođenja u upotrebu radara SNAR-10.

Krajem 60-tih i početkom 70-tih godina, radar 3Mk7 je povučen iz upotrebe kao zastareo. Ipak, usled dobrih karakteristika i postojanja određene količine zaliha odgovrajućih rezervnih delova (što je bio redak slučaj za NATO opremu u JNA), ovaj radar je modifikovan za civilnu upotrebu kao meteorološki radar za navođenje raketnih jedinica protivgradne odbrane širom SFRJ.

Radar "3Mk7":

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

Radar se koristio i u kao radarska meteorološka stanica, uz odgovorajuće modifikacije i delimičnu digitalizaciju, u nekim zemljama (Hrvatska) je i danas u upotrebi za tu namenu (doduše kao rezerva)...

Slika na pokazivaču modernizovanog radara "3Mk7" pod oznakom MER-93S:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[MOTORISTA]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]