By ORIĆAREBTORPEDNI ČAMAC TIPA “TČ-211”Početkom 20 vijeka, zahvaljujući razvoju i ekspanziji motora sa unutrašnjim sagorevanjem pojavili su se mali i brzi brodovi kojima su glavno naoružanje bila torpeda te su iz tog razloga i nazvani Torpedni čamci. Britanci ih nazivaju “Motor Torpedo Boat”.
Što se tiče Jadranskog mora prvo veliko i vrlo uspješno korištenje torpednih čamaca izvedeno je za vrijeme prvog svjetskog rata od strane Italijana, kojom prilikom su potopili austro-ugarski bojni brod SMS Szent Istvan kod Premude.
Takav i slični događaji na moru animirali su i druge mornarice da započnu sa gradnjom torpednih čamaca da bi se između dva rata stvorio standard toga broda dužine 15-30 m sa velikom brzinom od 30-50 čv. Obavezno su bili naoružani, kako koji, sa jednom, dve ili čak četiri torpedne cijevi. Za zaštitu su koristili po nekoliko mitraljeza ili lakih protuavionskih topova.
Za vrijeme Kraljevine SHS u saradnji s britanskim brodograditeljima napravljeno je nekoliko dobrih primjeraka ovog broda iz klase Uskok.
Za vrijeme drugog svjetskog rata izgrađeno je na stotine torpednih čamaca. Odigrali su važnu ulogu u cijelom nizu pomorskih operacija. Osim napada na neprijateljske brodove uspješno su korišteni u izviđanju, spašavanju oborenih pilota na moru i sl.
Završetkom drugog svjetskog rata JRM (Jugoslovenska Ratna Mornarica), pored ostalih brodova u svoj sastav je uvrstila i torpedne čamce tipa “Higgins”. To je bio tip američkog torpednog čamca. U periodu od 1949 do 1955 god izgrađeno je 76 torpednih čamaca u brodogradilištu na Korčuli. Kasnije je pokušano i sa nekim protutipovima, ali se nije odmaklo daleko.
Početkom šezdesetih godina zbog novih odnosa u okruženju zaključilo se da je potrebno pristupiti modernizaciji flotnih snaga. Iz tih razloga ugovorena je kupnja i isporuka torpednih čamaca od SSSR-a, poznatih po oznaci “Projekt 206”. Isti ti brodovi su po NATO standardu označeni kao Klasa “SHERSHEN”.
Shersheni u svijetu 1960-1994.jpg (103.36 KB. 959x588 - viewed 1737 times.)
U JRM dotični brodovi cijelo vrijeme od uvođenja u Flotnu listu pa do brisanja iz iste vođeni su kao “Torpedni Čamci tipa TČ-211”. U daljnem tekstu koristićemo se ovim terminom iz poštovanja prema JRM.
Odmah na početku valja napomenuti da su Sovjeti ovaj tip Torpednog Čamca pored Yugoslavije prodali ili ustupili još i mnogim drugim malim mornaricama u svijetu, Egiptu, Angoli, Bugarskoj, Vijetnamu, Kongu, Sev. Koreji itd.
Torpedni camac TC-211.jpg (312.16 KB. 1470x978 - viewed 2632 times.)
Prvi Torpedni Čamac TČ-211 dovežen je iz SSSR-a 1966 god. Tokom te godine i sledeće dovežena su još tri, TČ-212, 214 I 215. Ukupno četiri. Ostali deset počevši sa TČ-213 pa zatim TČ-216 do TČ-224 od 1967 do 1971 god, izgrađeni su u “Titovom brodogradilištu” u Kraljevici po originalnoj ruskoj dokumentaciji.
Trup Torpednog Čamca tipa TČ-211 izrađen je od čeličnih limova koji su spojeni varenjem, kao i paluba. Nadgrađe, komandni most kao i jarbol je od aluminijskih limova i profila koji su spojeni uglavnom zakovicama, varenjem , a na dijelu iznad motornih prostora i vijcima radi mogućnosti demontiranja i skidanja po potrebi. To je izvedeno iz razloga da bi se mogli vaditi glavni motori i ostali glomazni pogonski uređaji kod kvara radi zamjene ili remonta. Sastoji se od nekoliko odvojenih i vodonepropusnih odsjeka. Gledajući s pramca prvi je pramčani sudarni prostor (Pramčani kolozioni), pa slede, pramčana praona sa prvim mornarskim prostorom, drugi mornarski prostor, i u sredini broda, dve kabine, K-danta broda i pomoćnika, hodnik i radio kabina. Zatim sledi pramčani motorni prostor, pult za upravljanje i krmeni motorni prostor. Na kraju posle mašinskih prostora su krmene starešinske prostorije, kuhinja, ulazni hodnik i još jedna mala starešinska kabina. I konačno na krmi krmeni sudarni prostor (Krmeni kolozioni).
Od pramca do krme nalazi se pet vodonepropusnih pregrada što u određenim uslovima obezbjeđuje plovnost brodu bez obzira na oštećenja.
U nadgrađu je smješten BOC (Brodski Operativni Centar) u kome se nalazi i “Baklan” te u vertikali ispod jarbola OKM (Komandni Most) kao i vanjski Signalni Most. U sredini nadgrađa su prostorije gde su smješteni računarski i radarski pribori radara “MR-102” te zajedničke higijenske prostorije. U drugom dijelu nadgrađa su Art centrala sa priborima radara “MR-104” i priborima za daljinsko upravljanje sa topovima. Tu je također i glavni ulaz u mašinske prostorije.
Brod je pogonjen sa tri glavna dizel motora oznake M503A, na koje se oslanjaju tri pogonske osovinre i tri properela. Lijevi i desni glavni motor smješteni su u pramčanom mašinskom prostoru dok je treći srednji u krmenom mašinskom prostoru. Brodsko napajanje je sa 220 V jednosmjernog napona, koji se obezbjeđuje sa tri pomoćna motor generatora također smještena u mašinskim prostorijama.
Pramčani tankovi goriva smješteni su ispod kabina komadanta, hodnika i radio kabine, suštinski ispred pramčanog mašinskog prostora. Krmeni tankovi ispod krmenih starešinskih prostorija tj. iza krmenog mašinskog prostora.
Brod je naoružan sa četiri torpeda, tipa M53VA kalibra 533mm, sa pasivno akustičnom glavom za samonavođenje i bojevom glavom sa eksplozivnim punjenjem od 210 kg. Brzina torpeda je do 32 čv , a domet 10 Km. Potrebni podaci za torpedo se obezbjeđuju praćenjem cilja od strane radara “Baklan” dometa 40 Nm.
Za samoodbranu od vazdušnih i površinskih objekata brod raspolaže sa dva dvocijevna automatska topa 30 mm , oznake AK-230, daljinski upravljanim iz Art centrale na osnovu podataka dobijenih praćenjem cilja radarom “MR-104” ili optičkim, nišanskom spravom zvanom CNS. Brzina gađanja po topu je 1050 met/min, a obezbeđen je redenikom od 500 metaka po cijevi. Redenici su smješteni u barbet ispod kupole. Potrebni podaci za topove prilikom gađanja obezbeđuju se osmatračko-nišanskim radarom “MR-104”-RIS.
• Standardni deplasman broda je 145 tona.
• Puni deplasman je 170 tona.
• Dužina je 34,6 m.
• Širina je 6,75 m.
• Gaz je 3,75 m.
• Pogon je 3xM503A dizel motora sa tri propelera.
• Maksimalna brzina preko 47 čv.
• Sa brzinom 30 čv može preći 850 Nm.
• Posada 11 starešina i 12 mornara.
• Naoružanje 2x AK230.
• 4x torpedo 533mm.
• Atonomnost 5 dana.
Poslednji koji je vozio je TČ-214 kroz Bokeljski zaliv 1994 god. Izbrisani su iz Flotne liste 1995 godine.
