Merzer Škoda 30.5 cm M.11

[MOTORISTA]

   Pojavom novih Italijanskih utvrđenja na Italijansko-Austrougarskoj granici, generalštab K. und K. je bio zabrinut da u slučaju rata neće biti moguće probiti tu liniju postojećim artiljerijskim naoružanjem. Zbog toga se donosi odluka o razvoju novog oruđa koje će moći da neutrališe nova utvrđenja. Razvoj oruđa je 1906 godine poveren renomiranom proizvođaču artiljerije Škoda iz Pilzena. Do 1909 godine su planovi bili gotovi, a prvo probno oruđe je počelo ispitivanja već sledeće godine. Na prvim ispitivanjima je uočeno par tehničkih problema, koji su uskoro rešeni i na zvaničnom ispitivanju na poligonu Felixdorf oruđe je sa probojnom granatom mase 384 kg probilo 2 m armiranog betona. Tada su naručena prva 24 oruđa pod oznakom Škoda 30.5 cm M.11.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Primerak merzera M.11 u Vojnom Muzeju na Kalimegdanu

   Samo oruđe je smatrano remek delom artiljerije tog vremena, imalo je horizontalni blok zatvarač sa nekoliko sigurnosnih sistema koji su onemogućavali slučajno opaljenje. Iznad cevi su se nalazile dve hidrauličke kočnice, dok su se ispod cevi nalazila tri povratna cilindra koja su vraćala cev u prvobitni položaj. Cev dužine 10 kalibara i kolevka su se nalazili na postolju koje je omogućavalo davanje elevacije i azimuta, a na njemu su se nalazili i točkovi koji su skidani sa postolja prilikom pripremanja oruđa za dejstvo. Postojala je mogućnost otvaranja vatre i dok su točkovi bili još prikačeni na postolje, ali to nije bilo preporučeno zbog mogućih oštećenja. Samo postolje se pred dejstvo stavljalo na unapred pripremljenu betonsku podlogu ili, ukoliko nije bilo mogućnosti i vremena za njenu izgradnju, na posebno napravljenu kutijastu čeličnu podlogu.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Specijalna čelična podloga prilikom prevoza

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Merzer M.11 na specijalnoj čeličnoj podlozi spreman za paljbu

   Težina oruđa je iznosila 20830 kg i za njegovo premeštanje je bilo potrebno rastaviti ga na tri dela. Cev se skidala i postavljala na poseban nosač, na postolje su se postavljali točkovi, dok je kutijasta čelična podloga pretstavljala poseban voz. Ceo sklop je vučen na položaj i sa njega pomoću specijalno konstruisanog 15-to tonskog traktora za tu svrhu Škoda-Dajmler M.12 sa motorom od 100 KS. I pored velike težine oruđa, njegovo sastavljanje za dejstvo je bilo relativno lagano i brzo, tako da je obučenim posadama bilo dovoljno 50 minuta da ga prevedu iz marševskog u borbeni položaj.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Merzer M.11 na maršu sa traktorom M.12

   Posada ovog oruđa se sastojala od 15 do 17 članova. Samo postojanje motorne vuče je omogućilo upotrebu ovog oruđa gde god je bilo puta. Na veće razdaljine oruđe je prevoženo železnicom. Tokom rata su se pokazali svi nedostatci ovog oruđa, tako da se 1916 pojavila modifikovana verzija sa podlogom koja je omogućavala gađenje po azimutu od 360°, i oznake M.11/16. Iste godine se pojavila i verzija sa dužom cevi ( 12 kalibara) većeg dometa, pod oznakom M.16. Oruđe je koristilo dve vrste municije, probojnu granatu mase 384 kg sa upaljačem sa usporenjem za gađanje fortifikacijskih objekata i laku granatu mase 287 kg sa trenutnim upaljačem za gađanje žive sile i „mekanih“ meta. Ova laka granata je na ispitivanjima pravila levak u zemlji dubine i širine 8 m, a parčići granate su, teorijski, mogli da uništavaju živu silu na 400 m od mesta eksplozije zrna. Oruđe je imalo brzinu paljbe od 10 do 12 projektila u minuti, a interesantno je da se cev sama vraćala u položaj za punjenje posle opalenja.

[MOTORISTA]

   Na početku I SR, Austrougarska je raspolagala sa  24 ova oruđa, ali su ona u početku korištena uglavnom protiv „mekanih“ meta i žive sile na Srpskom i Ruskom frontu. Kako su Nemci bili impresionirani ovim oruđem, „pozajmili“ su 8 komada od Austrougarske sa posadama, i upotrebili ih tokom 1914 godine protiv Belgijskih i Francuskih graničnih tvrđavaa Namir, Mobež i Živet sa velikim uspehom. Jedan od razloga za ovo „pozajmljivanje“ oruđa je činilo i to što su ova oruđa mogla lakše da se transportuju na vatreni položaj od poznatih nemačkih merzera kalibra 42 cm. Po eskalaciji sukoba dve baterije su 20 avgusta 1914 godine stigle u Nemačku i za dva dana su prebačene do tvrđave Namur udaljene 50 km. Trećeg dana su otvorile vatru na to utvrđenje koje je uspelo da se održi još tri dana pre nego što se predalo napadačima. Posle toga su baterije ponovo rastavljene i transportovane 60 km do utvrđenja Mobež gde su stigle 29 avgusta i otpočele sa bombardovanjem. Utvrđenje Mobež je palo 8 septembra, a mali broj ispaljene municije i preciznost je govorila o efikasnosti oruđa i odličnim posadama. Na zapadnom frontu se koristilo samo na početku, dok je na Istočnom, Srpskom i Italijanskom korišteno od početka do kraja borbenih dejstava. I pored svoje veloke težine oruđe se pokazalo kao jednostavno za transport na Alpskom ratištu prema Italiji, što je u mnogome doprinelo zaustavljanju brojnih Italijanskih ofanziva. Ova oruđa su prvi put upotrebljena protiv Italijanskih utvrđenja 12 juna 1915 godine, kada su pomoću njih uništeni i zauzeti forovi Varena i Kampolongo. U rano jutro tog dana dok su Italijani uživali u doručku, Austrijanci su užurbano pripremali dva oruđa za dejstvo po pomenutim forovima. Uskoro su Italijani čuli do tada nepoznatu grmljavinu nekog novog oruđa. Prva granata je podbacila for Varenu, druga prebacila, a treća je postigla direktan pogodak. Peti ili sedmi projektil je pogodio for oko dva metra iza jedne od topovskih kula, probio dva metra armiranog betona, galeriju i eksplodirao. Istog trenutka je poginulo 40 ljudi sa sve komandirom fora kapetanom Umbertom Tručetijem. Posle toga je eksplodirala i municija i bukvalno prepolovila for. Ista sudbina je snašla i for Kampolongo, i uskoro su preživeli Italijanski vojnici povadili preostale topove iz kupola i povukli se u rovove svog rezervnog položaja. Austrougarska pešadija je zatim zauzela ostatke ova dva fora i uništila sve ostale instalacije eksplozivom.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Pogodak koji je razorio for Varenu

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          For Kampolongo po zauzimanju od strane Austrijanaca, vidi se uništena kupola za ouđe kalibra 149 mm

   Tokom rata Škoda je proizvela 79 ovih oruđa.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Merzer M.11 na betonskoj podlozi

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Punjenje oruđa

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Dejstvo

[MOTORISTA]

   Između dva rata ova oruđa su koristile sledeće zemlje:
     Čehoslovačka 17 oruđa M.16

     Mađarska 3 oruđa M.11 i 2 oruđa M.16 koja je koristila u Aprilskom ratu protiv Jugoslavije i kasnije u ratu protiv SSSR-a. Ovih pet oruđa se nalazilo u sastavu 101 i 102 artiljerijske grupe.

     Rumunija nepoznat broj oruđa M.11 i M.16, za koje se ne zna jesu li korištena protiv SSSR-a.

     Italija 23 oruđa M.11, 16 oruđa M.11/16 i 16 oruđa M.16

     Jugoslavija 4 oruđa M.11 i 6 oruđa M.16 koja su se nalazila u artiljerijskoj rezervi Generalštaba vojske i bili su namenjeni dejstvu na pravcima glavnih napada neprijatelja. Inače su ova oruđa bila veoma omiljena kod naših artiljeraca jer se govorilo da sa njima nema promašaja.

     Austrija 1 oruđe se nalazilo u Insbruku gde je služilo za obuku artiljeraca, a drugo se nalazilo u muzeju u Beču

     Nemačka je po zauzimanju Čehoslovačke 1938 godine svih 17 oruđa zaplenila i uvela u svoju armiju pod oznakom 30.5 cm Mörser (t), a posle aprilskog rata je zarobila još 5 oruđa od VKJ i koristila ih pod oznakom 30.5 cm Mörser 638(j). Jedno od zarobljenih Jugoslovenskih oruđa je služilo u obalskoj artiljeriji na Jadranu pod oznakom 30.5 cm Mörser 639(j), izmenjena oznaka se odnosi ( verovatno) na naše oruđe sa oznakom M.11/30. Ova oruđa su služila u teškim artiljerijskim bataljonima (schwere Artillerie-Abteilungen) 624, 641 i 815, kao i u dve teške statične artiljerijske baterije (schwere Artillerie-Batterie (bodenstandig)) 230 i 779. Nemci su ih koristili u kampanjama protiv Poljske, Francuske i SSSR-a.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Na položaju

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Spreman za otvaranje vatre

   Danas su sačuvana tri oruđa M.11 ( jedno u Vojnom Muzeju u Beogradu, jedno u  Museo Storico Italiano della Guerra u mestu roverto u Italiji i jedno u Vojnom Muzeju u Bukureštu) i jedno oruđe M.16 koje se nalazi u Vojnom Muzeju u Bukureštu.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
          Zrno merzera M.11

     tip: merzer
     posada: 15 do 17 članova
     oznaka: 30.5 cm Mörser M.11, M.11/16 i M.16
     kalibar: 305 mm
     dužina cevi: 10 kalibara ( 3.05 m) na oruđima M.11 i M.11/16 i 12 kalibara ( 3.66 m) na oruđu M.16
     masa oruđa: 20830 kg
     elevacija: od + 40° do +70°
     azimut: 60° levo i desno na oruđu M.11, 360° na oruđima M.11/16 i M.16
     projektili: teški probojni mase 384 kg, laki za gađanje žive sile 287 kg
     masa barutnog punjenja: 40 kg
     brzina projektila na ustima cevi: 340 m/s ( M.11)
     domet: efikasni 9600 m, maksimalni 11300 m ( M.11)
     broj proizvedenih oruđa: 79    

[Бродски мали]

Занима ме година производње баш примерка из музеја са Калиша и који је његов пут. Негде сам прочитала (мислим у Веснику музеја) да ју је Краљевина купила 1930. Да ли је то тачно? Од кога ју је купила и који је даљи пут ове моритре до музеја?

[MORNAR]

Prsten pripadnika baterije.
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Merzer-Škoda na položaju kod Gorice.(odprilike 1 kilometar od tu gde sad sedim )
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Pogodak italijanske artilerije pored
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[MOTORISTA]

<iframe width="720" height="420" src="//www.youtube.com/embed/Mm-jx8-G9FY?fs=1&start=" frameborder="0" allowfullscreen="true"></iframe>

[jadran2]

dodatni podaci.....

M.11
Kaliber: 305 mm
Gewicht: 18.730 kg
Rohrgewicht: 5930 kg
Rohrlänge: 3050 mm
Geschossgewicht: 385,3 kg
Reichweite: 9,6 km
Mündungsgeschwindigkeit: 370 m/s
Höhenrichtbereich: +40°/+75°
Seitenrichtbereich: 120°


M.16
Kaliber: 305 mm
Gewicht: 22.824 kg
Rohrgewicht: 7234 kg
Rohrlänge: 3660 mm
Geschossgewicht: 385,3 kg
Reichweite: 12,3 km
Mündungsgeschwindigkeit: 450 m/s
Höhenrichtbereich: +40°/+75°
Seitenrichtbereich: 360°
 
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[jadran2]

kod ove fotografije je natpis : dolazak teske austro-ugarske artiljerije na francuski front - proljece 1918. (ako je to tocno, to je bio drugi nastup)

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[MOTORISTA]

kod ove fotografije je natpis : dolazak teske austro-ugarske artiljerije na francuski front - proljece 1918. (ako je to tocno, to je bio drugi nastup)

Za ovo prvi put čujem. Kad sam radio tekst nisam nigde naišao na tvrdnju da su učestvovali i drugi put na Zapadnom frontu. U svakom slučaju zanimljiva informacija za dalje istraživanje.

Hvala jadrane.

Još malo slika.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Prvi prototip novog merzera.

[MOTORISTA]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Рашо]

Dvije fotografije našeg merzera snimljene nakon zarobljavanja...

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[kumbor]

<iframe width="720" height="420" src="//www.youtube.com/embed/Mm-jx8-G9FY?fs=1&start=" frameborder="0" allowfullscreen="true"></iframe>

Na videu su i M11 i M16, pomešano. haubice su bile odlične, kao uopšte sva Škodina oruđa.

[CheGuevara]

Zapoceo sam kanal na youtube-u sa snimcima pa rekoh da doprinesem temi

<iframe width="720" height="420" src="//www.youtube.com/embed/dzpuKl_GaLc?fs=1&start=" frameborder="0" allowfullscreen="true"></iframe>

[Bozo13]

Hvala Che, zanimljiv video.

Još malo mog doprinosa temi
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Bozo13]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]