Posete engleske flote
marinero:
Evo jos...
marinero:
Posebno znacajna i masovna bila je posjta 1933 godine...
O tome je lani na 65-tu godisnjicu objavljen i ovaj clanak u crnogorskom dnevnom listu "Vijesti"
Prije 75 godina u Boki je boravila jedna od najjačih ratnih flota na svijetu
BOKELJI POTUKLI BRITANSKU SREDOZEMNU
FLOTU U VESLANJU I VATERPOLU
„Boka Kotorska koju je pjesnik nazvao nevjestom Jadrana srećna je što vidi flotu Njegovog Veličanstva u našim vodama. Ponosni smo što ponovno vidimo slavni „Union Jack“ (britansku zastavu) zato što nedavno još, taj herojski stijeg stajaše zajedno sa našom nacionalnom zastavom boreći se časno za zajednički cilj – slobodu i pravo na samoopredjeljenje potlačenih nacija. Ne možemo zaboraviti slavne dane Velikog rata, jer smo preveliku cijenu platili za našu slobodu, pri čemu smo medjutim, istovremeno imali ogromnu i nesebičnu podršku koju nam je pružio prijateljski britanski narod. Zbog toga, naše gostoprimstvo nije ni izbliza samo akt ljubaznosti koju iskazujemo strancima, već intenzivan osjećaj zahvalnosti i iskrenog prijateljstva iskovanog u onim teškim danima, a koje još u našim srcima bukti kao neugasla vatra iz Velikog rata.
Pozdravljamo naše goste sa Sjevera, oficire i posadu moćnih brodova nepobjedive Kraljevske Ratne mornarice, sa najljepšim željama i srdačnom dobrodošlicom, nadajući se da ćemo vas opet i opet vidjeti u našim vodama. Zapamtite da ćete, kad god ovdje ponovno dodjete, naći svako srce širom otvoreno u znak dobrodošlice.“
Iako zvuči kao nešto što bi u svakom trenutku mogao sada izgovoriti neko od naših visokih državnih činovnika zaduženih za transatlantske integracije, ovo je zapravo samo jedan istorijski dokument koji potvrdjuje da je Crna Gora, iako tada u sastavu jedne druge države, još prije 75 godina, težila uspostavljanju najboljih mogućih odnosa sa jednom tadašnjom svjetskom supersilom – neprikosnovenom „vladarkom svjetskih mora“, Velikom Britanijom. Naime, preneseni citat je zapravo urednički uvodnik napisan na engleskom jeziku, objavljen u 38. broju nedjeljnika „Glas Boke“ iz Kotora na dan 12.avgusta 1933. Povod za ovakvo štivo bio je jedan zaista i za današnje prilike impozantan dogadjaj – službena posjeta cijele Sredozemne flote (Meditterranean Fleet) britanske Ratne mornarice zalivu Boke Kotorske u kojoj su engleski ratni brodovi i mornari boravili od 5. do 15.avgusta te godine.
Impresivna flota od 54 ratna broda na kojima je bilo oko 1.200 oficira i oko 15 hiljada podoficira i mornara u Boku je uplovila 5.avgusta oko 15 sati, a hroničari su zabilježili da je uplovljavanje svih britanskih brodova od ponte Oštro do Tivatskog zaliva gdje su se usidrili, sa razmjenom tradicionalnog pomoračkog ceremonijala i protokolarnih pozdrava sa domaćinima iz Kraljevske Ratne mornarice Jugoslavije, trajalo punih tri ipo sata.
„Engleska flota uplovila je u Boku na čelu sa admiralskim brodom, bojnim brodom „Queen Elisabeth“, koji je na prolazu pored Herceg Novog, ispalio pozdravni plotun od 21 metka, na koji je tvrdjava Španjola odgovorila sa istim brojem metaka.“- prenosi dio atmosfere sa svečanog dolaska Britanaca u zaliv „Glas Boke“ napominjući da je goste pored naših ratnih brodova i hidroaviona, dočekalo i nekoliko desetina civilnih plovila i veliki broj gradjana. Već narednog dana u zvaničnu posjetu komadantu Sredozemne flote admiralu ser Vilijamu Fišeru na bojnom brodu „Queen Elisabeth“ boravili su komadant Pomorske obalske komande kontraadmiral Marjan L. Polić i vojni komadant Boke general Teodosije A. Luković, da bi nešto kasnije Britance posjetili i ministar odbrane i komadant RM Kraljevine Jugoslavije Stanojević i viceadmiral Stanković.
U Tivatskom zalivu tada se našla jedna od najjačih svjetskih ratnih flota, nevjerovatana koncentracija pomorske moći, pa fotografije iz tog vremena koje prikazuju zaliv bukvalno načičkan brodovima ispred malog gradića sačinjenog od samo par desetina skromnih kućica u kojima su živjeli pretežno ribari, radnici i težaci, djeluju gotovo nestvarno.
Prema dostupnim istorijskim podacima, u Tivatskom zalivu tada su se zatekli bojni brodovi „Queen Elisabeth“, „Revenge“, „Royal Oak“ i „Royal Sovereign“, nosač aviona „Glorious“, teške krstarice „London“, „Sussex“, „Shropshire“ i „Devonshire“, lake krstarice „Delhi“, „Ceres“, „Curlew“, „Despatch“ i „Coventry“, razarači „Codrington”, “Arrow”, “Active”, “Anthony”, “Acheron”, “Ardent”, “Acasta”, “Leander”, “Duncan”, “Delight”, “Diamond”, “Decoy”, “Duchess”, “Daring”, “Dainty”, “Diana”, “Defender”, “Douglas”, “Achates”, “Antelope”, “Keith”, “Basilisk”, “Beagle”, “Blanche”, “Boreas”, “Boadicea”, “Bulldog”, “Brazen” i “Brilliant”, brod-radionica “Resource” i matični brod za podmornice “Cyclops”, bolnički brod “Maine”, te podmornice “Thames”, “Regent”, “Regulus”, “Rover” i “Oberon”.
Tokom 10-dnevnog boravka u Boki, engleski mornari i oficiri imali su nekoliko značajnijih društvenih dogadjanja sa lokalnim visokim vojnim i civilnim funkcionerima, te stanovništvom kojem je omogućena i posjeta britanskim ratnim brodovima. Uz za to vrijeme uobičajene svečane bankete i prijeme, organizovano je i više sportskih i kulturnih dogadjaja od kojih bi neki, poput koncerta crkvenog pjevačkog zbora “Sveti Tripun” iz Kotora održanog na poletno-sletnoj palubi nosača aviona “Glorious”, i danas bili prvorazredni spektakli.
“Glas Boke” bilježi da je “mlado i agilno pjevačko društvo-Crkveni pjevački zbor “Sveti Tripun” pod vodjstvom g. A.R. Homena, priredilo veče jugoslovenskih narodnih pjesama za britanske oficire i posade na nosaču aviona “Glorious”.
“U sredini palube bio je postavljen visok podijum, ukusno ukrašen girlandama, a u pozadini su bile postavljene draperije od jugoslovenskih i britanskih zastava. Pred samim podijumom bilo je postavljeno oko 300 fotelja i sjedalica za oficire, a pozadi sa obje strane bila su sjedala za ljudstvo. Koncertu je prisustvovalo preko 300 oficira i preko 1,5 hiljada podoficira i mornara sa svih jedinica britanske flote, sem toga nekoliko pozvanih gostiju – oficira naše mornarice tivatskog garnizona sa gospodjama. U svemu je bilo preko 1.800 osoba.”- piše novinar “Glasa Boke” dodajući da je koncert crkvenog pjevačkog hora iz Kotora na palubi britanskog nosača aviona bio “vrlo uspio”.
“Prije početka samog koncerta vladalo je u publici svečano, skoro napeto raspoloženje. Sa gornje palube “Gloriousa” pružao se divan pogled na Tivatski zaliv, koji je blistao u moru svjetla sa velikog broja ratnih brodova, a raskošno električno svjetlo ljeskalo se na potpuno mirnoj površini. Noć je bila zvjezdana, ali nešto sparna, izgledalo je da se približava oluja. Daleko na tamnom horizontu bljeskale su munje, a iz najvećih udaljenosti čula se sa vremena na vrijeme mukla grmljavina.”-opisuje atmosferu pred koncert novinar kotorskog nedjeljnika navodeći i program koji su pjevači hora “Sveti Tripun” potom otpjevali: jugoslovensku himnu, više narodnih pjesama i “nekoliko istaknutih djela moderne jugoslovenske muzike” medju kojima su bile kompozicije Mokranjca, Milojevića, Muhvića, Prelovca, Lotke, Žganeca, Slavenskog, ali i poznato “Bokeljsko kolo” kotorskog kompozitora Antuna Brkanovića.
“Program je bio pedantnom tačnošću prostudiran, a intonacija je čak i u najtežoj i najkompliciranijoj polifoniji bila apsolutno čista i sigurna. Mladi zbor posjeduje dobar i školovan glasovni materijal, ali ženski zbor traži pojačanje jer unutrašnja ravnoteža zbora nije posve postignuta. Isto tako, čuje se katkad u pojedinim glasovnim grupama, glasove sa solističkim ambicijama.”- primijetilo je oštro novinarsko uho.
Pored ovog centralnog kulturnog dogadjaja, dva britanska velika orkestra od 80 i od 70 muzičara priredili su velike koncerte ispred gradske kafane “Dojmi” u Kotoru i u Djenovićima, u Tivtu je svirala muzika sa broda “Cyclops”, tivatsko Sokolsko društvo priredilo je javni čas tjelovježbi kojem su prisustvovali i najviši engleski oficiri, a na tivatskoj rivi koncert narodnih pjesama održalo je i pjevačko društvo “Njegoš” sa Cetinja.
“U ponedjeljak veće uoči odlaska engleske flote, načelnik tivatske Opštine g. Vuksanović, svečano je osvijetlio cijelu obalu i obližnje brežuljke, pri čemu se naročito isticao monogram britanskog kralja Džordža - K.G. (king George V), sa veoma lijepom, savršeno izradjenom krunom iznad monograma, što je veoma ugodno dirnulo admirala Fišera, koji je signalom upozorio cijelu flotu na ovaj vrlo lijepi prizor.”- zabilježile su novine.
NA SPORTSKOM POLJU DOMAĆINI VRLO NEUGODNI
Izvještavajući o nadmetanjima britanskih mornara sa svojim domaćinima u veslanju, vaterpolu, odbojci, tenisu i drugim sportovima “Glas Boke” piše da su Englezi gotovo u svim slučajevima pretrpjeli poraze.
“Tako je održano više tenis-fudbalskih i voterpolo utakmica koje su sve završile sa rezultatima u korist naših vojnih i civilnih ustanova. Engleze, sportski narod prvoga reda, zadivljuju uspjesi koje naši ljudi postizavaju u bilo kojoj sportskoj grani, a naročito u veslačkim utakmicama. Veslačke regate posmatrane su sa bojnih brodova “Queen Elisabeth” i “Revenge”, ali moramo priznati da se regate ni izdaleka ne održavaju u onom elanu, tempu i snazi kao što je to slučaj sa posadama naših ratnih brodova koje su ovogodišnji potpuni pobjednici nad britanskim posadama u bilo kojoj vrsti sporta, a naročito u regatama čamaca na vesla.”- piše “Glas Boke” podsjećajući i na sličan slučaj iz 1926 kada je manji britanski flotni sastav takodje boravio u Boki. Nakon što su ih naši i tada glatko pobijedili u prvoj trci, britanski komadant je tražio da za drugu trku timovi medjusobno zamijene člamce, misleći da je u tome prednost naših mornara. Medjutim, naši su ih i u toj trci, veslajući sada u laganim britanskim čamcima za regate, pobijedili sa duplo većom razlikom jer su se nesrećni Englezi mučili da drže korak u našim, masivnim korčulanskim čamcima gradjenim za teške pomoračke poslove i jako more.
Inače, da se i prije 75 godina razmišljalo o ekonomskim benefitima desetodnevnog boravka preko 16 hiljada stranih pomoraca u Boki, govori i citat iz lista “Jadranska straža”:
“I za naše zemljoradnike ta je posjeta od velike važnosti jer je potrošnja povrća, voća i druge hrane velika!”.
S.L.
brodarski:
Ljudi moji osta sam bez teksta. Jedino mi preostaje prolistati JS navedenih godina i vidjeti moju arhivu što ima u njoj. Čestitam na izboru slika.
jadran2:
Marinero - nemam rijeci!
Ne samo da je BK zaljev premali bio za RN, nego "na palubi" isto tako sve kipi ot tvoga vrhunskog izbora. Treba je prosiriti.
brodarski:
U ratnoj mornarici KJ postojali su admiralski činovi: kontraadmiral, viceadmiral, admiral i kao najviši admiral 20%. Tip je došao iz A-A mornarice sa odličnom reputacijom. Kako je bio svestran, poduzetan, brzo se prilagodio načinu ramišljanja vojske u koju je ušao. Od svakog remonta broda u džep bi dobio 20%. Bio je preteča današnjih poduzetnih tipova, popularno zvanih '' tajkuni ''. Njegov svijetli lik i djelo živjeti će dok je Balkana.
Navigation
[0] Message Index
[#] Next page
[*] Previous page