Ventilacija brodskih prostorija

[Boro Prodanic]

Ventilacija brodskih prostorija

Namena i princip rada

U brodskim stambenim i službenim prostorijama vremenom se vazduh kvari usled izdvajanja različitih gasova i para iz mašina i uređaja, kao i tela članova posade. Zadaci ventilacije je izmena vazduha u prostorijama, udaljavanje toplote i vlage i dovođenje svežeg vazduha.

Brodska ventilacija deli se u sledeće osnovne grupe:

- opšta brodska ventilacija - za stambene i službene prostorije, kuhinje, pekare i društvene prostorije posade;

- ventilacija sanitetskih prostorija - brodske bolnice, stanice za prvu pomoć i ambulante;

- ventilacija kotlovsko mašinskih prostorija i prostorija u kojima su smešteni pomoćni brodski uređaji i mašine;

- ventilacija akumulatorskih baterija na podmornicama;

- ventilacija prostorija borbene namene - municijskih komora, komandnih mesta itd.;

- ventilacija tankova goriva;

- ventilacija skladišnih prostora.

Podmornice u podvodnoj vožnji imaju samo mogućnost prečišćavanja vazduha hemijskim putem.

Savremeni brodovi imaju takve ventilacione sisteme koji vazduh pre ubacivanja u brodske prostorije pripremaju - daju mu određenu vlažnost i temperaturu - vazduh se klimatizuje.

Za zamenu vazduha u brodskim prostorima koriste se toplota, vetar ili mehanička energija. Prvi način radi na principu razlike pritisaka vazduha različitih temperatura, drugi koristi kinetičku energiju strujanja vetra oko broda (čak i pri potpunom odsustvu vetra, oko broda u kretanju stvara se tzv. relativni vetar usled kretanja brodskog trupa kroz vazduh) a treći na primeni centrifugalnih i aksijalnih ventilatora.

Prirodna ventilacija

Prirodna ventilacija zasniva se na različitim specifičnim težinama toplog i hladnog vazduha - topli vazduh kao lakši ima tendenciju kretanja u gornje delove prostorije, a hladni kao teži, u donje delove. Za što veću efikasnost prirodne ventilacije, na brodovima se koristi uređaj koji se zove vetrolovka:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
a) obična vetrolovka; b) usisna vetrolovka

Kod obične vetrolovke, vazduh koji struji oko broda hvata se usisnim delom vetrolovke i sprovodi u brodske prostore, odakle istiskuje, na gore pomenutom principu, ustajali vazduh. Isisna vetrolovka radi na sličnom principu kao i ejektorske pumpe - razlika u pritiscima izvlači iz brodskih prostora ustajali vazduh, na čije mesto kroz razne brodske otvore dolazi sveži. U istu svrhu može da posluži i obična vetrolovka, samo je potrebno okrenuti usisni otvor od vetra, tako da vetar kroz njega potpritiskom izvalači vazduh iz brodskog prostora. Oba načina uspevaju samo delimično da izmene vazduh u brodskim prostorima.

Ovakav način ventilacije brodskih prostora koristio se sve do pronalaska elektromotora koji su efikasno mogli da pogone brodske ventilatore, dakle negde do prelaza iz XIX u XX vek, kada su napravljeni prvi sistemi mehaničke ventilacije koji su uspevali da efikasno iz brodskih prostora uklone sav ustajali vazduh i zamene ga svežim. Ventilatori prebacuju vazduh kroz posebne kanale - vazdušne vodove. Mehanička ventilacija može biti potisna, usisna i kombinovana. Potisna ventilacija u prostorije dovodi sveži vazduh a ustajali se kroz otvore prostorija izbacuje prirodnim putem. Kod usisne ventilacije proces je obrnut, dakle ustajali vazduh udaljava se iz prostora ventilatorima, a sveži vazduh ulazi kroz razne otvore prirodnim putem. Kombinovana ventilacija kombinuje oba sistema. Samo usisna ili samo potisna ventilacija obično se primenjuje na malim brodovima, dok se na ratnim i većim trgovačkim i putničkim brodovima koristi kombinovani sistem.

[Boro Prodanic]

Veštačka ventilacija

Prirodnom ventilacijom postiže se delimična ventilacija brodskih prostorija, dok se potpuna može postići samo veštačkom ventilacijom - primenom ventilatora koji obezbeđuju potrebnu količinu vazduha u svim meteorološkim uslovima jer su zaštićeni od morske vode i kiše.

Ventilatori "guraju" vazduh kroz vazdušne vodove.

Ventilacija ratnih i trgovačkih brodova

Za rad brodskih mašina i uređaja potrebna je određena količina vazduha, koja zavisi od vrste i snage mašina. Sveži vazduh obezbeđuju i održavanje podnošljivih uslova rada za posadu - poslužioce mašina i uređaja, jer bi bez njega uslovi u pogonskim brodskim prostorima postali neizdrživi za ljude.

Na ratnim brodovima proračunava se potisna ventilacija koja obezbeđuje 80 izmena vazduha u jednom satu i usisna koja obezbeđuje 100 izmena. Na trgovačkim i putničkim brodovima za ventilaciju mašinskog prostora proračunava se potisna i usisna ventilacija koje obezbeđuju po 30 izmena vazduha u jednom satu.

Opšta brodska ventilacija

Opšta brodska ventilaciju služi za ventilaciju službenih i stambenih prostorija posade. Može da bude usisna, potisna ili kombinovana. Prolazak vazdušnih vodova kroz brodske nepropusne pregrade u principu se izbegava, jer mogu da posluže za prolaz vode iz jedne u dugu brodsku prostoriju i time naruše funkciju nepropusne pregrade u slučaju prodora vode. Savremeni brodovi, posebno putnički, umesto ventilacionog sistema najčešće imaju sistem brodske klimatizacije koji je mnogo komforniji za ukrcano ljudstvo.

Ventilacija u NHB uslovima

Ratni brodovi imaju, kao jedan od uslova žilavosti broda (otpornosti na dejstva protivnika) potrebu da se obezbedi normalan rad brodske posade u slučaju dejstava protivnika NHB oružjima, te se na njih ugrađuju ventilacioni sistemi sa hemijskim i mehaničkim NHB prečistačima koji i u tim uslovima obezbeđuju kvalitetan vazduh za posadu i rad brodskih mašina.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
EG - električni grejač atmosferskog vazduha; T - termostat; NBF - NB prečistač; HF - H prečistač; ZP - prigušna automatska zaklopka; Z - ručne zaklopke 1, 2 i 3; V - ventilator; M - manometar; O - otvor za kontrolu P; R - ventil i poluge za zamenu NB prečistača

Napomena: NHB - nuklearno - hemijsko - biološki

Ventilacija podmornica

Poseban problem za obezbeđenje dovoljnih količina svežeg vazduha prisutan je na podmornicama, čak i u nadvodnoj a posebno u podvodnoj vožnji. Sistem ventilacije na podmornici služi za ventilaciju svih prostorija, klimatizaciju vazduha, izvođenje probe pritiska pre svakog zarona i za ventilaciju akumulatorskih baterija.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
1, 9 - usisni vod ventilacije odseka; 12, 13 - potisni vod ventilacije odseka; 16 - spoj ventilacije sa dizel motorima; 4 - izlazni ventilacioni vod; 5 - usisni ventilator; 6, 10 - usis iz jama za akumulatorske baterije; 7 - potisni ventilator; 8 - rashladnik vazduha; 11, 15 - dovod vazduha u akumulatorske jame; 14 - usis vazduha iz atmosfere; 17, 18 - pregradni zasun

Kod podmornice u površinskoj vožnji, princip ventilacije je isti kao kod ostalih ratnih i trgovačkih brodova.

U vožnji na šnorkel-dubini, ventilacioni cevovodi (usisni i potisni) priključuju se na šnorkel uređaj - uz vodove za obezbeđenje vazduha za rad dizel motora.

Kad je podmornica u zaronjenom stanju, nije moguć standardni brodski sistem ventilacije, osim prebacivanja vazduha iz prostorije u kojoj ima više ljudi u onu u kojoj ih je manje, pa je vazduh manje zagađen. Zbog toga se u ovom slučaju pribegava hemijskoj obradi vazduha (regeneraciji) određenim hemikalijama, na primer kalijum oksidom koji oslobađa kiseonik a vezuje za sebe ugljen dioksid.

[Boro Prodanic]

U topicu su dati samo opšti principi i načini ventilacije brodova i podmornica. Naravno da je svaki brod priča za sebe: nije isti sistem ventilacije na ribarici, trgovačkom brodu, ratnom brodu ili modernom turističkom kruzeru, iako su projektovani i izvedeni prema ovde navedenim principima.

[Boro Prodanic]

Radnik sa maskom na licu sedi unutar brodske vetrolovke i farba njenu unutrašnjost u crveno, Sun Shipbuilding and Dry Dock Co. brodogradilište, (vlasnik Sun Oil Co.). Chester, PA. 1941. godine.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]