Buran razvoj mlazne avijacije posle 2 s.r. je išao u pravcu sve bržih aviona.Oni su imali velike brzine uzletanja i sletanja,a za to je postrebna duga,skupa i ranjiva betonska pista.Postoji opasnost da protivnik u prvom naletu uništi piste i tako onemogući poletanje aviona.U to vreme su razvijali helikoptere,ali se pokazalo da oni nikad neće imati brzinu aviona.
Gradnju ogromnih nosača aviona su mogle da priušte samo najveće države,a bilo je neophodno podržati brodove na otvorenom moru iz vazduha.Rešenje ovih problema su neki pronašli u avionima sa vertikalnim poletanjem.Tokom pedesetih godina je nekoliko zemalja krenulo u izradu takvog aviona,ali seriski su radjeni jedino u V.Britaniji i SSSR-u.
U SSSR-u je najuspešniji bio Jak 38,mada je i on imao svoje dobre i loše strane.Jedan od pilota je rekao“Odnos prema avionu je bio inspirativan,voleli smo ga i ponašali se prema njemu kao da je lovac.Ni sa jednim avionom se ne leti kao sa njim,pa smo mu sve opraštali ,i rizik havarije i mali dolet,i skromno naoružanje koje je mogao poneti.On je za nas bio učitelj,učio nas da je odnos prema svakom letu sa pažnjom.Posle njega smo mogli da letimo na bilo čemu.Ovaj avion nećemo nikad zaboraviti“
Konstruktorski biro Jakovljeva krenuo u realizaciju ovakvog aviona krajem 1950g.Isprva su hteli da naprave nešto slično kao kod Hawker P.1127 ,jedan motor sa četiri okretne mlaznice,ali ministarstvo je odbilo da finansira takav avion.Odlučeno je da naprave avion sa dva motora u trupu,dve velike okretne mlaznice i po jednu malu u nosu i repu .Ove male su služile za stabilnost aviona pri lebdenju.Mlaznicama je upravljao autopilot i pri nultim brzinama.
Jedna mlaznica visokog pritiska je bila napred na dugačkoj motki,a druga u repu.One su služile za kontrolu pri uzletanju ,ali i održavanju ravnoteže pri lebdenju.Motori su bili u prednjem delu trupa,a glavne mlaznice u centru mase.Motori su bili Tumanski R-27-300.
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] Slika – A glavne obrtne mlaznice ,B pomoćne
Napravljeno je tri prototipa,a prvi je poleteo 1964g,ali sa zatrčavanjem(kao običan avion),a prvi vertikalni let je bio 1966g.Ovaj avion je bio eksperimentalni,i sa njim su vršena ispitivana sa vertikalnim uzletanjem i sletanjem (za dve godine su imali 82 poletanja).Medjutim, motori su bili slabi za nošenje naoružanja.
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] Na prvoj slici se vide dva velika okretna izduva koji podižu avion i dva otvora ,napred i na repu koji služe za stabilnost aviona u lebdenju.
Sa ispitivanjima je završeno 1967g i krenulo se u izradu borbenog aviona.Sve je bilo skoro isto ,stim da je trebalo da ima motor Tumanskog R 27B-300 koji je sličan kao kod predhodnika ,ali sa većom snagom.Trebalo je da može da ponese od 500-900kg naoružanja.Medjutim ,motor se pokazao kao nepouzdan,sklon požarima ,i najvažnije, nije odgovarao po gabaritima i težini.Zbog njega bi ceo avion morao da pretrpi izmene .
Jak 36M
Bilo je novih ideja sa starim motorom,ali su sve odbačene i naloženo je da se napravi avion sa motorom R 27-300 sa okretnim mlaznicama i sa dva motora motora RD 36-35FB,takozvanih podizača.Tokom 1968g biro Jakovljeva je radio na ovakvom avionu ,koji je zadržao naziv Jak 36M.Projektovane su tri verzije-laki jurišnik,školski dvosed i palubni lovac presretač.Iako se oslanjao na Jak 36 ovo je bio potpuno nov avion.
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] 1)SAU-36 modul sistema automatskog upravljanja , 2) ASP-PF 7M nišan ,3)prednji deo za opremu , 4) RD36-35FV motori za podizanje zakošeni 10⁰ , 5) N⁰1 rezervoar zagorivo , 6)R27V-300 glavni motor ,7)boce za kiseonik ,8)rezervoar za hidro ulje ,9)hidraulični podizač ,10)mlaznice za kontrolu položaja ,11)kočioni padobran ,12) zadnji deo za opremu ,13)N⁰2 rezervoar za gorivo 14) kontejner za top.
Konstrukcija je klasična od aluminijumovih legura ,ali i nekih novih materijala.Krilo je na sredini trupa sa strelom od 45⁰ i sa krajevima spuštenim za 10⁰.Krajevi krila su mogli da se prelome na gore.Za kontrolu sva tri motora postojao je mehanizam koji je pokretao pilot i kojim je istovremeno kontrolisao sva tri motora ,ali imao je i automatsko upravljanje koje mu je pomagalo pri uzletanju i sletanju.Imao je klasičan stajni trap koji se uvlačio u trup.
Pored glavnih mlaznica imao je jednu na nosu,i jednu u repu za kontrolu položaja(kao kod predhodnika) .Ovaj avion je imao još nešto,automatsko izbacivo sedište za pilota.Ono se aktiviralo električno i to na svim visinama i svim brzinama.Aktiviralo se automatski ,čim bi avion previše nagnuo napred ili nazad.
Glavna namena aviona je bila da napada ciljeve na frontu sa male visine,na moru i obali.Računski je trebalo da ima maksimalnu brzinu 1400km/h i da ponese 1000kg oružija pod krilima,ako uzleće vertikalno.Sa zaletom od 200m do 1500kg oružija(ovo sa kratkim zaletom je razmatrano kasnije).Predvidjeno je da ima i da top u trupu.Od oružija su predvidjenje razne bombe,rakete,kontejneri sa topovima,napalm bombe i dr.Trebalo je da ima nišane sa Mig 23 i Su 17.
Kako motor R-27B-300 nije bio spreman pa je u prototip je stavljen R 27F2-300 koji je bio na Mig 23.Ali mnogo važnije je bilo obezbediti visoku postojanost gasnodinamičkog rada motora i to u svim ekstemnim uslovima.Misli se na ekstremne uslove temperature(kasnije se ispostavila da u tropskim uslovima motor nema dovoljnu snagu da podigne avion) i pulsaciju protoka vazduha u uvodnicima,i pri upotrebi oružija.Imao je dve mlaznice koje su mogle da usmeravaju mlaz iz motora,a pokretale su se pomoću hidraulike.
Druga dva manja motora koja su služila za podizanje aviona RD 36-35FB i RD 36-35FBR su se pojavili 1969g su imali snagu do 3000kg.Zapuštanje se na zemlji izvodi odvajanjem vazduha od glavnog motora,a u vazduhu autorotacijom.
Kako je sve oko ovog aviona bilo novo ,rešavanje problema se vršilo eksperimentisanjem.Da bi odredili raspored mlaznih stujanja i probleme skretanja tih tokova ,avion je okačen na naročitu dizalicu -кабель кране.Tu je ustanovljeno da glavne mlaznice treba da budu veće,i izmenili su mlaznice na krajevima trupa .
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] Ispitivanje rada motora na specijalnoj dizalici i na avionu Tu 16
Hezbolah raspoređuje dronove kamikaze naoružane sovjetskim projektilima u prvom vazdušnom napadu na Izrael
Dana 16. maja 2024, libanska militantna grupa Hezbolah izvela je svoj prvi vazdušni napad, gađajući izraelsko naselje Metula sa novorazvijenom dronom kamikazom opremljenom sa dve rakete vazduh-zemlja S5. Ovo je označilo simboličnu eskalaciju sukoba između Hezbolaha i Izraela. Prema različitim izvorima, dron je uspešno pogodio izraelsko vojno vozilo, što je rezultiralo smrću dva izraelska vojnika i povredama drugih.
Metula, koja se nalazi u blizini libanske granice, ima strateški vojni značaj zbog svoje lokacije i prisustva civilne i vojne infrastrukture. Blizina naselja granici čini ga ključnim područjem za praćenje i potencijalne odbrambene operacije protiv kopnenih upada, što ga čini značajnom metom za operacije Hezbolaha koje imaju za cilj ometanje izraelskih odbrambenih i nadzornih sposobnosti.
Hezbolahovi vojni mediji objavili su video snimak operacije na kojem se vidi kako dron lansira svoje rakete. Dron, naoružan sa dve rakete S5, preleteo je iznad Metule i prvo dejstvovao na izraelsko vojno vozilo pre nego što je gađao garnizon ID. Nakon što je lansirao svoje rakete, dron kamikaza je nastavio svoju putanju i eksplodirao pri udaru sa drugom metom. Ovaj metod omogućava Hezbolahu da zaobiđe izraelsku protivvazdušnu odbranu i izvrši vazdušne napade bez potrebe za konvencionalnim uzletnim pistama, koje su ranjive na izraelske vazdušne udare.
Raketa S5 korišćena u napadu je nevođena raketa vazduh-zemlja iz sovjetskog doba kalibra 57 mm. Dugačak je 1,4 metra, teška 5 kilograma, a domet je oko 4 kilometra. Raketa je opremljena visokoeksplozivnom bojevom glavom i motorom na čvrsto gorivo, prvobitno dizajniranim za upotrebu od strane lovaca-bombardera i helikoptera. S5 ima preklopna repna peraja za poboljšanu stabilnost tokom leta. Hezbolah je prilagodio ove rakete za upotrebu sa svojim bespilotnim letelicama, što ukazuje na taktičku evoluciju u njihovoj sposobnosti da izvode vazdušne udare bez oslanjanja na tradicionalne platforme za lansiranje koje se lakše otkrivaju.
U znak odmazde za napad dronom, izraelsko vazduhoplovstvo izvelo je napade na položaje Hezbolaha u Libanu, posebno gađajući fabriku za proizvodnju oružja u Baalbeku. Verovalo se da je ova fabrika uključena u proizvodnju vođene municije i dronova. Izraelski udari su deo šireg napora da se suprotstavi rastućim vojnim kapacitetima Hezbolaha.
Istorijski gledano, Hezbolah je prešao iz gerilske grupe u dobro opremljenu miliciju sa značajnim arsenalom, uključujući rakete, projektile, a sada i razne naoružane dronove. Procenjuje se da njihov arsenal uključuje oko 150.000 do 200.000 raketa i projektila, uz značajnu podršku Irana. Raspoređivanje dronova kamikaza naoružanih projektilima S5 demonstrira Hezbolahovu strategiju da poveća pritisak na izraelske vojne položaje. Od oktobra 2023, Hezbolah je izveo brojne napade na izraelske zajednice i vojne položaje duž granice, što je rezultiralo značajnim žrtvama na obe strane.
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Ma ne, sudci su razni, više igra da se nešto svidi ili ne, a onda i da je tehnički korektno, a bojanje je jako važno, tu uvijek kaskam , ma ja zadovoljan i rezultatom ali najviše brojnošću,
Bilo kako bilo, svaka ti čast! Imaš živce kao brodski konopi! Čekamo i dalje tvoje radove.
Litvanija "bacila oko" na kupovinu raketnog sistema IRIS-T od Nemačke
Litvanija razmatra kupovinu sistema protivvazduhoplovne odbrane srednjeg dometa IRIS-T od Nemačke, navodi se u saopštenju litvanskog ministra odbrane Laurinasa Kašjunasa. Ovu vest je 21. maja 2024. objavio sajt Litvanske nacionalne televizije „LRT“.
Ovakav razvoj događaja usledio je nakon sastanka održanog prošle nedelje u Palangi između litvanskog ministra odbrane Laurinasa Kašjunasa i nemačkog ministra odbrane Borisa Pistorijusa. Kašjunas je istakao strateški značaj ove potencijalne kupovine za nacionalnu odbranu Litvanije.
„Mogu danas da kažem veoma važnu stvar, sa moje tačke gledišta, da razmatramo nabavku sistema protivvazduhoplovne odbrane srednjeg dometa IRIS-T od Nemačke“, rekao je Kašjunas, ističući kritičnu prirodu jačanja odbrambenih sposobnosti Litvanije.
Međutim, Nemačka se trenutno suočava sa ograničenjima proizvodnje za sisteme protivvazduhoplovne odbrane IRIS-T, prvenstveno zbog tekućih isporuka Ukrajini. Nemačka vlada aktivno pregovara sa svojom odbrambenom industrijom da poveća proizvodne kapacitete kako bi zadovoljila domaću i međunarodnu potražnju.
Sistem protivvazduhoplovne odbrane IRIS-T, koji je razvio nemački proizvođač Diehl, izazvao je značajno interesovanje različitih nacija. U septembru prošle godine, Estonija i Letonija su zajednički potpisale sporazum o kupovini IRIS-T sistema u vrednosti od približno milijardu evra.
IRIS-T SLM (srednjeg dometa) je napredni sistem protivvazduhoplovne odbrane konstruisan da pruži sveobuhvatnu zaštitu od širokog spektra vazdušnih pretnji. Razvijen od strane nemačke kompanije Diehl Defence, IRIS-T SLM je kopnena varijanta veoma uspešne rakete vazduh-vazduh IRIS-T. Sistem je opremljen najsavremenijom radarskom i raketnom tehnologijom, što mu omogućava da otkrije, prati i presretne ciljeve kao što su avioni, helikopteri, bespilotne letelice (BPL) i krstareće rakete. Njegove snažne borbene sposobnosti čine ga ogromnim sredstvom u savremenoj protivvazduhoplovnoj odbrani, nudeći veliku verovatnoću uništenja protiv dolazećih pretnji.
Raketni sistem IRIS-T SLM se može pohvaliti impresivnim operativnim dometom i visinom, sposoban da gađa ciljeve na daljinama do 40 kilometara i visinama do 20 kilometara. Ovaj širok domet i sposobnost presretanja na velikim visinama omogućavaju mu da efikasno neutrališe pretnje pre nego što one mogu predstavljati opasnost za kritična sredstva i centre stanovništva. Napredna glava tragača rakete, zajedno sa njenom agilnom sposobnošću za manevrisanje, obezbeđuje precizno ciljanje i presretanje, čineći IRIS-T SLM vitalnom komponentom u integrisanim protivvazduhoplovnim i protivraketnim odbrambenim sistemima.
Dok Litvanija prolazi kroz svoje opcije nabavke za odbranu, potencijalna nabavka IRIS-T sistema naglašava posvećenost zemlje jačanju svoje protivvazduhoplovne odbrane usred rastuće dinamike regionalne bezbednosti.
IRIS-T SLM je protivvazduhoplovni raketni sistem nemačke proizvodnje dizajniran za suzbijanje raznih vazdušnih pretnji sa dometom do 40 kilometara po daljini i do 20 kilometara po visini:
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Šta jedan od ukrajinskih proizvođača ima da kaže o ruskim sistemima radio-elektronske borbe i njihovim upravljačkim sistemima
Iskustvo Ukrajine u ovom pravcu je važno i za naše proizvođače i za naše saveznike
Nedavno su brojni zapadni mediji objavili materijale u kojima se tvrdi da su ruske snage uspele da smanje efikasnost nekog visokopreciznog naoružanja kao što su artiljerijske granate Excalibur 155 mm ili GLSDB bombe pomoću elektronskog ratovanja. S jedne strane, ovakve publikacije mogu da odaju utisak da Ruska Federacija zaista ima „svemoćan elektronski odbrambeni sistem“, s druge strane, potrebno je pažljivo proceniti sposobnosti neprijatelja, analizirajući i njegove prednosti i slabosti.
O tome je Defense Express razgovarao je sa direktorom ukrajinske kompanije Infozakhist Jaroslavom Kalinjinom. On tvrdi da se od danas može govoriti o određenom paritetu u pristupima u kontekstu elektronskog ratovanja.
"Nije sve što je najavljivano i demonstrirano na poligonima pokazalo svoju efikasnost na ratištu. Istovremeno, ne treba potcenjivati sposobnosti našeg neprijatelja. Postoje zasebni sistemi koji pokazuju svoju efikasnost. Pratimo ciljeve velike brzine, vidimo elektronsko ratovanje, uspeh u suzbijanju naših izviđačkih dronova, suprotstavljaju se našim FPV bespilotnim letelicama i još mnogo toga. Sve ovo govori o stvarnim mogućnostima takvog „nevidljivog segmenta“ kao što je radio-elektronsko ratovanje“, kaže Kalinjin.
Ističe da imamo i održavamo određeni paritet sa neprijateljem, ali bismo želeli da imamo i kvalitativnu prednost nad neprijateljem: „Nama je teže, jer smo zapravo svi u dometu neprijateljskih strateških sredstava. Uništavanje nam ne dozvoljava da razvijamo dugoročnu proizvodnju ili umnogome komplikuje ovaj proces. Uz sve to, imamo i nešto čime se možemo pohvaliti, ali o tome još ne možemo govoriti."
Kalinjin takođe pominje neprijateljske sisteme upravljanja. „Imaju nekoliko sistema različite efikasnosti. Postoji automatizovani sistem upravljanja PVO, vazdušnom situacijom. Razrađeni su i pre invazije u punom obimu, rade od prvog dana.
Prema njegovim rečima, sistemi upravljanja na bojnom polju nisu pokazali izuzetno visoku efikasnost u primeni u stvarnom svetu. „Sada neprijatelj aktivno radi na njihovoj finalizaciji i, koliko ja znam, napušta fazu prototipa“, napominje Kalinjin. On napominje da, pre svega, ne vidi problem u zrelosti samih sistema neprijatelja, već u njihovim "krvnim sudovima" - sredstvima veze.
Ruski sistem radio-elektronske borbe Krasuha-4:
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] Ruski sistemi radio-elektronske borbe R-330 Zhitel i Borisoglebsk-2:
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Manje poznati momenat iz bokeljske pomorsko-brodograđevne povijesti TIVAT KAO NESUĐENO BRODOGRADILIŠTE NJEMAČKIH UNTERSEEBOOT-A Pomorski Arsenal u Tivtu – vojno brodogradilište koje je ovdje 1889.godine ustanovila tadašnja Carska i Kraljevska Mornarica Austro-Ugarske (K.u.K. Kriegsmarine) od samih početaka podmorničarstva kao novog i tehnološki vrlo izazovnog trenda u ratnoj brodogradnji, imalo je zapaženu ulogu u razvoju te djelatnosti. Prve austrougarske podmornice u Bokju Kotorksu naime, došle su 1913.godine, da bi im se ovdje kasnije tokom Prvog svjetskog rata, od maja 1915.godine, pridružile i Austro-Ugarskoj savezničke, podmornice njemačke Carske mornarice. Već tada u tivatskom Arsenalu počinje i redovno održavanje odnosno ovdje se sprovode manje zahtjevni remonti podmornica – prvo na plutajućem doku koji je bio privremeno lociran u Đenovićima gdje je u prvoj polovini Prvog svjetskog rata zbog opasnosti od granatiranja od strane crnogorske artiljerije sa Lovćena, bio izmješten dio tehničkih kapaciteta Arsenala iz Tivta. Potom, od sredine januara 1916. remonti i dokovanja podmornica obavljaju se i u samom Tivtu, nakon što je eliminisana prijetnja sa visova u zaleđu Boke jer su Austro-Ugari tada probili lovćenski front, porazili i primorali Kraljevinu Crnu Goru na kapitulaciju. U Tivtu i Boki uopšte tokom Prvog svjetskog rata baziralo je nekoliko desetina autrougarskih i njemačkih podmornica, a ovdje su službovali neki od ljudi koji su se već tada, ili će to učiniti kansije tokom Drugog svjetskog rata, upisali na stranice svjetske istorije i u podmorničarstvu bili ono što je npr. „All Star“ ekipa NBA, danas u svjetskoj košarci. Među njima bili su Georg fon Trep, Zdenjek Hudeček, Oto Hersing, Max Valentajner, Valter Forstman, Vilhelm Kanaris, najuspješniji svjetski podmorničar svih vremena Lotar fon Arno de la Perijer, čak i sam Karl Denic... Po završetku rata, Tivat i njegov Arsenal su i u novoj državi – Kraljevini Jugoslaviuji bili fokalna tačka razvioja nejnog podmorničarstva. Arsenal je naime, na komletmo održavanje preuzeo prve dvije jugoslovenske podmornice „Hrabri“ i „Nebojša“ britanskog tipa „L“, od njihove isporuke iz brodogradilišta u Njukaslu 1928. a potom i naredne dvije „Smeli“ i „Osvetnik“ francuskog tipa „Syrene“ koje su u operativnu upotrebu uvedene 1929.godine. Specifična veza Tivta sa podmornicama kao najsofisticiranijom i najopasnijom vrstom ratnih brodova, nastavljena je i u SFRJ u decenjama nakon Drugog svjetskog rata jer je tivatski Arsenal bio glavna remontna i baza za održavanje svih tipova podmornica koje su službovale u Jugoslovenskoj Ratnoj Mornarici, te kasnije RM VJ i RM VCSG, sve do praktičnog ukidanja podmorničarstva na ovim prostorima 2005.godine. Osim njih, Arsenal je sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka generalno remontovao i petnaestak podmornica iz flota Sovjetskog Saveza, odnosno Libije, te nešto kasnije, i RM Egipta. Na bogatu tradiciju podmorničarstva u Boki i Tivtu, odnosno višedecenijsku specijalizaciju Arsenala za remonte i održavanja podmnica danas podsjećaju dva ovdašnja muzejska eksponata: podmonice P-821 „Heroj“ i P-911 „Una“ JRM koje su izložene u Porto Montenegru, kao i brojni artefakti i fotografije u tamošnjoj muzejskoj, ali i brojnim privatnim zbirkama. Međutim, nijedan od tih artefakata i dokumenata ne priča o tome da je Tivat svojevremeno, bio mjesto gdje su se trebale „roditi“ najmanje dvije od u Drugom svjetskom ratu proslavljenih njemačkih podmornica. Čuveni U-boti (skraćenica od njemačke riječi „Unterseeboot“- podmornica) u Drugom su svjetskom ratu u čuvenoj i vrlo krvavoj bici za Atlantik, umalo doveli do pobjede nacističke Njemačke nad Velikom Britanijom, a i sam britanski prmeijer i ratni vođa Vinston Čerčila otvoreno je priznavao da se tokom sukoba 1939-45. jedino plašio njemačkih podmornica i vrlo izgledne mogućnosti da one potpuno presjeku pomorski transport i linije snabdijevanja ostrvske države kakva je Velika Britanija. Njemci su u tome umalo i uspjeli, a temelj za to postavili su desetak godina ranije, razvijajući podmornicu Typ II koja je pred rat, imala i specifičnu, ali sticajem okolnosti do kraja nikad realizovanu vezu sa Tivtom. Dokumenti o tom nesuđenom poslu danas se čuvaju u Vojnom arhivu u Beogradu, a dio njih je svojevremeno obradio i javnosti prezentovao zvanični istoričar JRM, kapetan bojnog broda Kažimir Pribilović u svojoj doktorskoj disertaciji „Ratna Mornarica Kraljevine Jugoslavije 1918-1941.“ odbranjenoj 1980. na Filozoskom fakultetu Zadru. Naime, po Drugom flotnom programu za razvoj Kraljevske Motrnarice Jugoslavije (KrMJ) koji u ukupnoj vrijednosti od 305.000.000 dinara odobren 14.novembra 1936., pored ostaloga, odobrena je i izgradnja dvije nove podmornice. Polazeći od premise da će podmornice manjeg deplasmana od dvije britanskog tipa L“, odnosno dvije francuskog tipa „Syrene“ koje su tada činile Podmorničku flotilu KrMJ, najbolje odgovarati karakteristikama jadranskog pomorskog vojišta, Komanda KrMJ je 1937. zatražila ponude od domaćih i inostranih brodogradilišta za izgradnju dviju podmornica deplasmana od 300 tona. Najpovoljniju ponudu dalo njemačko brodogradilište Krupp Germaniawerft AG iz Kila, uz klirinški mehanizam plaćanja. Njihova ponuđena cijena iznosila je 53.400.000 dinara za dvije podmornice, bez naoružanja. Rok sporuke bio je 3.septembar 1941.godine. Ugovor za izgradnju dvije nove podmornice sklopljen je sa tim brodogradilištem 28.oktobra 1937. Riječ je inače, bila o malim, obalnim podmornicama Typ II koje su tada već bile građene u seriji u više njemačkih brodogradilišta.Radilo se o podvrsti podmornice Typ II – prvoj novorazvijenoj podmornici koju je Njemačka gradila nakon što su joj ukinuta ograničenja za izgradnju podmorničkih snaga, nametnuta od Antante nakon poraza Centralnih sila u Prvom svjetskom ratu. Typ II B sagrađen je u ukupno 20 primjeraka i predstavljao je nešto usavršeniju varijantu originalnog Typ-a II A. Podmornica Typ II B imala je 279 tona površinskog, odnosno 328 tona deplasmana u podvodnoj vođnji. Bila je dugačka 42,7 metara preko svega, široka 4,08 metara, visoka 8,60 metara, a gaz joj je iznosio 3,90 metara. Pogon su joj činila dva šestcilindrična dizel motora MWM ukupne snage 700 konja i dva Siemens-Shuckert elektromotora ukupne snage 360 konja. Postizala je maksimalnu brzinu od 13 čvorova u površinskoj, odnosno 7 čvorova u podvodnoj vožnji. Akcioni radijus bio je za tako malu podmornicu, impozantnih 3.100 milja u površinskoj plovidbi brzinom od 8 čvorova, dok je u podvodnoj vožnji podmornica mogla preći maksimalno 43 milje brzinom od 4 čvora. Ukoliko bi plovila „puzajućom brzinom“ od samo 2 čvora, podmornica je pod vodom mogla preći 73 milje. Testna maksimalna dubina ronjenja bila je 150 metara, radna dubina 120 metara, a podmornica je bila naoružanja sa tri torpedne cijevi na pramcu, kalibra 533 milimetra sa borbenim kompletom od ukupno pet torpeda. Umjesto torpeda, mogla je u cijevima nositi i polagati do 18 protivbrodskih mine tipa TMA i TMB. Na palubi je ispred tornja bio montiran i jedan top kalibra 20 mm sa borbenim kompletom od 1.000 granata. Podmornicu su opsluživala 24 člana posade koji su na njoj živjeli u vrlo skučenim i spartanskim uslovima, a imali su zalihe vode i hrane dovoljne za borbenu patrolu u trajanju od tri do četiri nedjelje. Iako su bile male i skučene, podmornice Typ II ( posebno Typ II B) kojih je i najviše izgrađeno u toj klasi) bile su vrlo cijenjene kod svojih posada zbog odličnih manevarskih karakteristika, kratkog vremena zaranjanja od samo 30 sekundi i izuzetne izdržljivosti i robusnosti. Iako su primarno bile namijenjene za obuku posada budućih većih njemačkih podmornica te za korišćenje u obalnim a ne okeanskim vodama, podmornice Typ II koje je njemačka Ratna mornarica (Kriegsmarine) počela u operativnu upotrebu uvoditi od 1935.godine, kasnije su imale i neka vrlo zapažena borbena dejstva na početku Drugog svjetskog rata. Jedan od slavnih njemačkih podmorničara koji je veoma uspješno komandovao podmornicama ovog tipa bio je čuveni kapetan bojnog broda Otto Kretschmer koji je sa svojom U-23 (Typ II B) imao čak 10 ratnih patrola od septembra 1939. do jula 1940.godine. Pritom je Kretschmer sa ovom malom podmornicom na Sjevernom moru, većinom u blizini Orknijskih ostrva, potopio čak osam savezničkih brodova, među kojima je bio i veliki danski tanker „Danmark“ od 10.715 tona, te moderni britanski razarač HMS „Daring“ H-16. Budući da se Njemačka sredinom tridesetih ubrzano pripremala za rat i sa tim povezanu povećanu, ratnu proizvodnju naoružanja i tehnike, bilo je potrebno u taj lanac snabdijevanja uključiti što veći broj njemačih firmi, pa je tako brodogradilište Krupp Germaniawerft AG iz Kila, posao gradnje dvije jedinice Typ B koju su 1937. naručili Jugosloveni, ustupilo brodogradilištu Flender Werke AG iz Libeka. Kobilica prve jugoslovenske podmornice (brodogradilišni broj 268) položena 31.marta 1938.u Libeku, da bi 16.aprila 1938. ovdje bila položena kobilica i druge naručene podmornice za KrMJ (brodogradilišni broj 269). U međuvremenu, i Komanda Kraljevske Mornarice Jugoslavije postala je svjesna neophodnosti podizanja tehnološkog nivoa zemlje i stoga je odlučila da razmotri tehničke mogućnosti da se ove dvije podmonice u Libeku izgrade u sekcijama, koje će kombinovanim željezničko-pomorskim trasportom, biti prevežene do Boke Kotorske i ovdje u tivatskom Pomorskom arsenalu koji je tada bio glavno vojno brodogradilište i remontni centar KrMJ, konačno sklopljene u dvije nove podmornice. Ovo je inače, bilo sasvim tehnički izvodljiv poduhvat što se pokazalo kasnije tokom Drugog svjetskog rata kada su Njemci čak šest podmornica Typ II sagrađenih u njemačkim brodogradilištima, rastavili u sekcije i kombinovanim željezničko-riječnim tranmsportom, prebacili do Rumunije gdje su one ponovno sklopljene i uvedene u upotrebu Kriegsmarine na Crnom moru, u dejstvima protiv Sovjetskog saveza. U to vrijeme Pomorski Arsenal u Tivtu je bio glavni remontni i tehničko-logistički oslovac Kraljevske Mornarice Jugoslavije. U njega je kontinuirano ulagano još od 1921.godine, a ovdašnje radionice opremane su modernim alatima i opremom, prvenstveno iz Njemačke, dobijenim u najvećoj mjeri na osnovu reparacija za Prvi svjetski rat. Tako je naprimjer, već krajem 1922. Arsenal dobio prva četiri aparata za autogeno zavarivanje – tada najnoviju tehnologiju za spajanje limova brodskog trupa, posebno važnu za gradnju podmornica. Nekoliko mjeseci kansije stigle su i tada najmodernije mašine za uspitivanje kvaliteta čeličnih limova što je od presudne važnosti za gradnju i remonte tzv. čvrstog trupa podmornica. U više navrata godine 1923. i 1924. iz Njemačke su u Arsenal stizali lotovi raznih novih teških i lakih alatnih i hidrauličnih mašina, pa su potpuno novim mašinama opremljene tokarska, kotlarska i bakrokovačka radionica, odnosno livnica. Još modernija nova tehnologija elektrolučnog zaravrivanja metala u Arsenalu se počela primjenjivati već 1927. Plutajući dok od 1.700 tona nosivosti Arsenal je iz Njemačke dobio u julu 1923. a krajem avgusta 1929. iz Libeka je stogao i potpuno novi veći plutajući dok nosivosti 7.000 tona, vrijedan skoro 2,4 miliona maraka. Izgradnjom novih hala, radionica (među njima i za podmornice naročito bitne akumulatorske radione) i skladišnih prostora, dovršenjem nove električne centrale i uređenjem navoza, pomorski Arsenal u Tivtu je odposobljen za remont i održavanje svih vrsta ratnih i pomoćnih brodova u sasatavu KrMJ. Budući da je ovdje tada radila i Mornaričko-zanatlijska škola, nije bilo problema oko popune kvalifikovanim radnicima, pa je tivatski Arsenal tada bio jedina organizovana i opremljena ustanova na cijeloj jugoslovenskoj obali Jadrana koja je bila u stanju da obavi kompletan remont ratnih brodova i podmornica. Arsenal je tada imao oko 1.300 radnika te veliki broj inženjera i bio je spreman da se uhvati u koštac sa nekim od najizazovnijih tehničko-tehnoloških problema sa kojima se suočavala KrMJ, pa su tako pred ostaloga, inženjeri i meštri tivatskog Arsenala tada napravili nove sapnice glavnih turbina Yarrow za razarač „Dubrovnik“, generalno remontovali i rekonstruisali u sudaru teško oštećeni putnički parobrod „Karađorđe“, rekonstruisali i modernizovali krstaricu „Dalmacija“, odnosno izradili i montirali na podmornicu „Nebojša“ dobar dio novog lakog (hidrodinamičkog) trupa nakon što je ona pretrpjela teška oštećenja u sudaru sa putničkim parobrodom „Miho Pracat“ u blizini Dubrovnika. U KrMJ su smatrali da je tivatski Arsenal u kojem je tada funkcionisala i Podmornička baza KRMJ, a on od 1928. i 1929. na sebe preuzeo sve poslove održavanja podmornica tipa „L“ i „Syrene“ koje su bile u naoružanju jugoslovenske Mornarice, dovoljno opremljen i kadovski sposoban da od sekcija izrađenih u Njemčakoj, na svojim navozima montira i dovrši dvije nove podmornice Typ II B koje su se za Jugoslaviju gradile u Flender Werke-u u Libeku. Predstavnik tog njemačkog brofogradilišta čak je doputovao u Jugoslaviju i 29.februara 1940. u pratnji predstavnika Tehničke službe KrMJ i rukovodstva Arsenala, detaljno razgledao tivatsko vojno brodogradilište, obišao sve njegove radione i pogone, te se lično uvjerio u opremljenost i sposobnost Arseala da na svojim navozima, sklopi i dovrši dvije tada vrlo moderne, nove podmornice. Međutim, zbog hroničnog nedostatka novca u vojnom budžetu Kraljevine Jugoslavije, od toga se ipak odustalo jer bi transport podmornica u sekcijama iz Libeka do Tivta i njihovo konačno montiranje i dovršetak u Arsenalu, bili značajno skuplji nego da se one u potpunosti završe u Njemačkoj. Stoga su dvije naručene nove jugoslovenske podmornice ipak završene i porinute su 16.marta, odnosno 20.aprila 1940.godine, u Libeku. Budući da je Drugi svjetski rat tada uveliko trajao, Njemačka ih na kraju uopšte nije isporučila Kraljevini Jugoslaviji, već ih je uvrstila u svoju Ratnu mornaricu pod oznakama U-120 i U-121. U-120 je u sastav Kriegsmarine oficijelno ušla 20.aprila 1940. pod komandom poručnika fregate Ernsta Bauera, a U-121 28.maja 1940, pod komandom poručnika fregate Karla Ernsta Schroetera. Obje su služile u Kriegsmarine tokom cijelog Drugog svjetskog rata, djelujući na Sjevernom i Baltičkom moru, čak i na Atlantiku, kao školske podmornice za obuku posada većih njemačkih podmornica Typ-a VII, IX, XIV, XXI i XXIII. Nesuđene jugoslovenske podmornice koje su se trebale „roditi“ u Tivtu su srećno i uspješno službovale u 21., 24. i 31. školskoj podmorničkoj flotili Kriegsmarine sa bazama u Kilu, Nojštatu, Pilauu, Hamburgu. Vilhelmshavenu, Vezermindeu, Gdanjsku, Memelu, Trondhajmu, Gotenhafenu i Ekenferdeu. Kraj rata i kapitulaciju Trećeg Rajha dočekale su u ispravnom stanju, ali su ih njihove posade namjerno potopile 5.maja 1945. u Vezermindeu da U-120 i U-121 ne bi pale u ruke neprijatelja. Olupine obje nesuđene jugoslovenske podmornice kojima je Tivat trebao biti rodno mjesto, podignute su sa dna mora krajem 1949.godine i isječene su u staro željezo. NAORUŽANJE KUPLJENO POSEBNO, ALI NI ONO NIJE ISPORUČENO Za naoružanje dvije nove podmornice Typ II B koje je naručila u Njemčakoj, Komanda KrMJ je 8.decembra 1939. sa jednom fabrikom iz Kila, sklopila ugovor o nabavci ukupno 35 komada torpeda G7a – tada standardnih protivrodskih torpeda u naoružanju Kriegsmarine. Ukupna vrijednots ugovora za 35 topreda sa rezervnim djelovima bila je 1.397.397 maraka ili 36.300 maraka po torpedu. To je ovaj ugovor činilo skoro dvostruko skupljimm nego što je 1933.godine, Jugoslavija Njemačkoj platila za gradnju školskog broda – jedrenjaka „Jadran“. Torpeda tipa G7a dužine 7,16 metara i promjera 533 milimetra, imala su bojevu glavu od 300 kilograma eksploziva, a imala su tri daljine gađanja cilja od 5, 8 i 14 klilometara, zavisno od izabrane brzine kretanja torpeda kroz vodu, a koja je mogla biti 30, 40 ili 44 čvora. Prema ugovoru, krajnji rok isporuke je bio 1.novembra 194, a bilo je predviđeno plačanje kliringom u devet rata. Međutim, zbog izbijanja rata Njemci nisu Jugoslovenima isporučili ni ova torpeda, iako su ona bila već djelimično plaćena kao što je to bio slulaj i sa dvije podmornice Typ II B. Siniša Luković
Ma ne, sudci su razni, više igra da se nešto svidi ili ne, a onda i da je tehnički korektno, a bojanje je jako važno, tu uvijek kaskam , ma ja zadovoljan i rezultatom ali najviše brojnošću,
Tužan kraj jednog intrigantnog hladnoratovskog raketnog sistema PVO
Azerbejdžanski mediji prikazali su juče snimak jednog od položaja raketnog sistema PVO 2K11 Krug, napuštenog od strane oružanih snaga tzv. Republike Arcah, nakon ulaska trupa Azerbejdžanske vojske u preostali deo oblasti Nagorno-Karabah
Na snimku možemo videti teško oštećen nišanski radar 1S32M, sa koga deluje kao da su skidani vitalni delovi i komponente (mada može biti i da je samo ruiniran od strane Jermena kada su odlazili ili Azera kad su ga pronašli). Nešto dalje, imamo priliku da vidimo i dva samohodna lansirna oruđa 2P24M koja takođe deluju ruinirano, a na njima se nalaze po 2 oštećene rakete 3M8M.
Vidimo da je vatreni položaj bio delimično inžinjerijski uređen za razmeštaj tehnike, ali i za razmeštaj ljudstva koje rukuje sistemom, sa izrađenim tranšejama za prikriveno kretanje članova posade sistema i sa izrađenim skloništem za ljudstvo, dodatno zaštićeno postavljanjem guma na ulaz i maskirano sa bočnih i posebno sa gornje strane zemljom i rastinjem, od osmatranja iz vazduha (posebno brojnim bespilotnim letelicama koje su koristile Azerbejdžanske vojne snage).
