PALUBA

Crkva Svete Trojice u Gornjem Milanovcu


Crkva Svete Trojice u Gornjem Milanovcu je zadužbina kneza Miloša Obrenovića.

Gradnja je počela 1860. godine, ali, posle smrti kneza Miloša, crkvu dovršava 1862. njegov sin, i naslednik na prestolu, knez Mihailo Obrenović. Crkva predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.

Za izgradnju crkve bio je angažovan Nastas Đorđević, poznati neimar tog doba, da je projektuje i izgradi. Gotovo je istovetna crkvi Sv. Arhanđela Gavrila u Aranđelovcu.
Crkva je skladnih proporcija, obogaćena dekorativnim elementima koji vode poreklo od starosrpskog (romansko-vizantijskog) arhitektonskog i skulpturalnog stvaralaštva, ali kao celina odslikava neobarokno vreme u kome je nastala (što se naročito ogleda u njenom zvoniku).

Stari ikonostas je delo Nikole Markovića i ima veću vrednost nego novi. Sada se čuva na spratu crkve u zvoniku. Starešina hrama je protojerej Miodrag Anđelić.

U crkvi se nalaze delovi grma iz Takova, gde je 1815. godine održan istorijski Takovski sabor i podignut Drugi srpski ustanak (jedan deo tog hrasta čuva se i u Miloševom konaku u Beogradu).

Zgrada Okružnog načelstva u Gornjem Milanovcu


Zgrada Okružnog načelstva, poznata i kao Stari sud, nalazi se u Gornjem Milanovcu. Sagrađena je 1854. i to je najstarija zgrada suda u Srbiji. Ne zna se tačno ko je njen projektant, a gradio ju je „inženjer Šulc iz Pančeva“. Naredne godine se u Beogradu održava licitacija za podizanje velikog zdanja za okružno načelstvo, sud, poštu i druge ustanove. Indžinir Šulc, Nemac iz Pančeva, dobija posao na licitaciji[1] i gradi zgradu od materijala koji mu je dobavilo načelstvo.

Temelji zgrade su postavljeni 1853. godine, kada je i knez Aleksandar Karađorđević potpisao ukaz o osnivanju grada. Kroz istoriju zgrada starog suda bila je sedište i načelstva okruga, sud, dom zdravlja, policijska uprava, apsana, kao i mesto kulture.

Na početku Prvog svetskog rata, u njoj je bio štab generala Živojina Mišića u kojem je razrađena strategija za Suvoborsko-kolubarsku bitku, a potom mesto odakle se komandovalo operacijama. Posle Drugog svetskog rata jedno vreme je korišćena kao zatvor.

Ispred zgrade na mermernom postamentu postavljena je, u kamenu isklesana, spomen–bista vojvode Živojina Mišića, u belim kamenim gromadama isklesani spomenici kneza Aleksandra Karađorđevića (otkriven 21. aprila 1996) i vojvode Milana Obrenovića (otkriven 21. aprila 1995. godine), kao i dve ploče povelje o osnivanju grada i promeni imena. Danas se u zgradi okružnog načelstva nalazi Kulturni centar, moderna galerija i gradska biblioteka „Braća Nastasijević“.