Konop je skup više usukanih biljnih ili sintetičkih vlakana u jednom ili više slojeva, prilagođenog oblika i debljine, uvijenih u strukove oko centralnog jezgra ( srčike) ili uvrnutih oko samih sebe. Jedan od starijih naziva za konope je čelo. Konopi prečnika do 10 mm se nazivaju uzice, a uže je opšti naziv za konop i čelik-čelo ( konop od čeličnih žica).
Brodski konopi se dele prema vrstai materijala od kojeg su napravljeni, obliku preseka, načinu izrade, nameni i načinu zaštite.
Prema materijalu od kojeg su izrađeni konopi se dele na:
- Konope izrađene od prirodnih materijala ( vlaka od kokosa, kudelje, pamuka, sisala i manile)
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
- Konope izrađene od veštačkih ( sintetičkih) materijala:
- Poliamidne ( julon, najlon, supralon, tiptolon, grilon, silon, itd...)
- Poliesterske ( terilen, trevira)
- Polipropilenske ( meraklon, ulstron, gripolen, tiptolen)
- Polietilenske ( meraklin, kurlin)
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Konopi napravljeni od sintetičkih vlakana mogu biti u obliku jedne žice ( monofili), od više tankih pojedinačnih vlakana ( multifili) ili od više međusobno upletenih pljosnatih traka širine 3 do 50 mm ( neorafije). Poliamidni i poliesterski konopi se izrađuju samo od multifila, dok se polipropilenski i polietilenski izrađuju od niti svih oblika.
Prema obliku preseka konopi mogu biti okrugli ili višeugaoni. U brodarstvu preovlađuju okruglasti konopi dobiveni usukivanjem niti, dok su svoje mesto našli i pleteni konopi koji su uglavnom višeugaoni.
USUKANI KONOPI
Usukane konope delimo na: uzice, konop i kabelirani konop ( kabel).
U uzice se ubrajaju:
- Špaga
- Bela špaga
- Jedrenac
- Mrlin
- Ovojnica
- Sukanac
Špaga je uzica usukana od tri niti ( lanene, kudeljine ili sintetičke), prečnika 0,5-0,8 mm, a koristi se za pletenje konopa, za šivenje jedara i šatora, podvezivanje užadi, kao i za izradu nekih palubnih predmeta.
Bela špaga je uzica usukana od tri pamučne niti. Koristi se pletenje ukrasnih predmeta i specijalnih konopa ( rukohvati siza, ogradni konopi na jahtama, itd...), šivenje pamučnih jedara i slično.
Jedrenac je uzica usukana od tri lanene niti, prečnika 1 do 1,5 mm ( voma retko do 3 mm). Upotrebljava za izradu pletenih uzica, šivenje i krpljenje jedara, šatora, navlaka, za ovijanje užadi, izradu podvezica i sl.
Mrlin je trostruko usukana uzica koja se izrađuje u 8 vrsta, prečnika od 2,5 do 10 mm. Upotrebljava se za podvezivanje krajeva užadi i upletaka na krajevima užadi većeg prečnika, na čelik-čelima, za kratice i kratke jedara, za privezice šatora, pletenje manjih bokobrana i pramcobrana, izradu uzica bacala, repinu sidra i sl.
Ovojnica je usukana uzica izrađena od kudelje, prečnika 2-8 mm. Upotrebljava se za ovijanje upletki i podvezivanje užadi.
Sukanac pretstavlja usukanu impregniranu kudeljinu uzicu, prečnika 2,5-7,5 mm. Može se dobiti i odvijanjem upotrebljenih konopa. Ima istu namenu kao i ovojnica.
Usukani konopi mogu biti použeni ( uvijeni) od tri struka ( trostručni), četvorostručni i višestručni. Svaki struk ima isti broj niti, koje su tako poređane da čine koncentričnu kružnicu. U pomorstvu se najčešće koriste trostručni konopi, jer su gipkiji od ostalih i praktičniji za izradu. Četvorostručni konopi imaju umetak od pređe, koji se naziva srčika, koji ispunjava šupljinu u osi konopa i služi za njegovo bolje oblikovanje.
Kabelirani konop ( kabel), je naziv za konop koji je použen od tri ili četiri obična trostručna konopa. Svaki konop u sastavu kabela se zove jezda, a može ih biti u kabelu od 9 do 12.
Konopi i kabeli mogu biti meko i tvrdo použeni. Meko použeni konop je gipkiji i jači od tvrdo použenog konopa, koji je zato elastičniji i obliji.
Takođe postoje i desnovojno, odnosno levovojno, usukani konopi, a oni se označavaju slovima Z ( desnovojni) i S ( levovojni).
PLETENI KONOPI
Pletene konope delimo na: uzice i pletenice.
Pletena uzica se sastoji od plašta i jezgra. Niti jezgra su uporedne, dok su u jezgru isprepletene ukrštanjem. Plašt uzice može biti jednoslojan ili višeslojan, sastavljen od parnog broja strukova, koji imaju uvek 2 do 4 niti. Kod ovakvih pletenih uzica, polovina strukova je uvek usukana ulevo ( S), a druga polovina udesno ( Z). Ovakvo pletenje omogućava pletenim uzicama izuzetnu gipkost, teže se mrse i imaju minimalno istezanje.
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Pletenica je konop većeg prečnika, i uglavnom se sastoji od 8 strukova. Uglavnom se koristi kao konop za brodski vez i teže pomoračke radove jer uz isti prečnik imaju veću prekidnu silu od usukanih konopa. Takođe ovo njihovo svojstvo omogućava ugradnju manjih bitvi od onih namenjenih za usukane konope.
PODELA BRODSKIH KONOPA PREMA NAMENI
Prema nameni brodske konope delimo na:
Gumina ( paripina, palamar) je konop najvećeg prečnika na brodu ( ukoliko je pravljen od kudelje, prečnik mu iznosi od 160 do 200 mm). Upotrebljava se za pojačanje veza broda, za tegljenje i otsukivanje, kao sidreni konop itd...
Polugumina ( mala gumina, palamarac) je kabelirani konop napravljen uglavnom od manile ili kudelje, prečnika 100 do 140 mm. Koristi se za iste svrhe kao i gumina, ali kod brodova manje tonaže.
Grlin ( grlac) je po načinu izrade i materijalu veoma sličan polugumini. Kada je pravljen od biljnih vlakana ima prečnik od 45 do 90 mm, i upotrebljava se za pojačanje veza, tegljenje manjih brodova i kao sidreni konop strujnog sidra.
Tegalj ( tegleni konopac, teglo, teglac) je opšti naziv za sve one konope koji služe za tegljenje drugih plovnih objekata.
Poteg ( nateg, lancana, manevarski konop) je konop koji se upotrebljava prilikom manevrisanja broda u luci ( promena veza), za vuču brodova u kanalima i rekama, itd...
Strujna je konop kojim se brod održava u određenom položaju s obzirom na struju, talase i vetar. Iznosi se sa broda u određenom smeru naobalu, plutaču ili neki drugi brod, ili se vezuje za sidreni lanac ( radi u priponi, pod uglom), da bi se brod održao u određenom smeru.
Sidreni konop ( sidrenjak) je konop pomoću kojeg se obara i podiže sidro.
Orepina je konop koji je jednim krajemm vezan za križ sidra ili za oko na križu sidra, a drugim krajem je vezano za plovak.
Pramčani konop služi za vezivanje broda po pramcu.
Krmeni konop služi za vezivanje broda po krmi.
Špring ( šprink) je konop za vez broda od pramčane, odnosno krmene, bitve prema krmi, odnosno pramcu. Služi za pojačanje veza broda u luci.
Rezervni konop je konop koji služi za pojaćavanje veza broda u nuždi ili za neki drugu upotrebu prilikom nepredviđenih okolnosti.
Teklac je konop koloturnika.
Vrv ( pomična oputa jarbolja) su pomični konoipi u snasti broda.
