Bosansko Hercegovački ustanak
ML:
Ustanak u Bosni
Izbio je kasnije nego u Hercegovini. U pripremama za ustanak istakla se grupa socijalista na čelu sa Vasom Pelagićem i grupa viđenijih ljudi, Vaso Vidović, Simo i Jovo Bilbija, Spasoje Babić i dr.
Ustanak je trebao početi 18. augusta 1875 i po planu je trebalo prvo stvoriti slobodnu teritoriju u podnožju Kozare, Prosare i Matajice, blokirati komunikacije, zauzeti Banja Luku i proširiti ustanak u centralnu Bosnu.
Za plan su Turci saznali od nekih sveštenika koje su imali zatočene u Prijedoru. Kao preventivnu mjeru Turci su povečali nasilje nad stanovništvom usput tražeći kolovođe. Taj teror je doveo do spontanog ustanka 15. augusta , napadom seljaka na redifsku posadu u Dvorištima. Pobunjeni seljaci su bili iz Dvorišta, Čitluka,Petrinje, Podbrđana i Tavije . Prihvačen od seljaka Kozare i Grmeča dolazi do formiranja četa od 100 do 200 boraca, a komandant svih jedinica postaje Ostoja Kormanoš. (podatak je iz Vojne enciklopedije, po drugim izvorima ustank je počeo 3-4 augusta napadom na Kulu u Dvorištu).
U Krajinu su, kao vođe, stigli i neki bosanski emigranti iz Srbije, među kojima se isticao Petar Petrović Pecija, stari hajduk i Golub Babić.
Čim je počeo ustanak počele su i diplomatske akcije Srbije koja šalje povjerenike biskupu Štrosmajeru tražeći podporu i djelovanje u turskoj Hrvatskoj, koja bi onda pripala njima. Međutim, kako su Mađari bili protiv svake akcije, car je ukazao banu da mora ostati neutran. Mađari su gajili simpatije do Turaka zbog podrške koju su imali od Turske u burnim 1848 godinama i kada su u Tursku izbjegle i bratski prihvaćene mnoge mađarske porodice.
Rusi su predlagali zajedničku okupaciju bosne i Hercegovine, na što A-U nije pristala jer nije želila saradnju sa Rusijom na teritoriju koji je smatrala svojim, tako da dolazi samo do diplomatskih pritisaka na Portu da izvrši reforme.
(Kasnije vezano za dogovore A-U i Rusije treba napomenuti da je Bosna i Hercegovina bila glavni predmet trgovine dok 1877 od strane Rusije A-U dobija dozvolu za okupaciju u zamenu za nemješanje u Rusko Turski rat koji je izbio 1877g.)
Kako su nizamske jedinice povučene iz Bosne u Hercegovinu, Turci formiraju bašibozučke čete i sa njima poduzimaju akciju čiščenja Kozare. Pred napadima jačih Turskih snaga ustanici su se povljačili, a po izbijanju Turaka na desnu obalu Save i Une 25. augusta podjelili su se u manja grupe da izbjegnu uništenje.
Komandu ustanika preuzima Petar Petrović Pecija, koji dobavlja iz Beograda veču količinu pušaka i 9-10 septembra jih prebacuje preko Save. Međutim sledećeg dana Turci napadaju ustanike u Prosari i nabacuju jih u Savu. Pri pokušajima forsiranja rijeke Save hrabro ginu Pecija i Kormanoš.
U jugozapadnoj Bosni na čelu ustanika je Babić Golub. Južno od Grmeča stvoreena je oko Crnih potoka slobodna teritorija koju ustanici uspjevaju kontrolisati cijelu 1875g. Posade u Uncu i Bosanskom Grahovu Turci su ojačali, utvrdili se i prezimili 1875 na 1876 godinu.
Vojvoda Pecija [ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
ML:
Turska straza na bosanskoj granici kod Kostajnice,Uber Land und Meer,1875
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Bašibozuci u kafani [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
ML:
Ubrzo posle izbijanja ustanka knez Petar Karađorđević (kasnije kralj Petar I Karađorđević od naroda nazvan Oslobodilac) javlja se da posluži narodnoj stvari, kao vrlo sposoban i hrabar oficir što je dokazao za vrjeme francusko –pruskog rata zasluživši orden Legije časti.
Međutim to baš nije bilo na volju beogradskom dvoru i vladi, pre svega zbog bojazni da učeščem i uspjesima u borbi ne zadobije širu popularnost, pa su i same vođe ustanka pod tim uticajem bile protiv njega. Uprkos okolini koja nije gledala sa simpatijama na knezovo učešče on obrazuje četu i postavlja logor na Ćorkovači.
Njegovi odredi ušli su u septembru mjesecu u okršaje.
Kako je knez Milan tražio od ustaničkih vođa i A-U vlasti da se Petar, koji je preuzeo psevdonim Petar Mrkonjić, onemogući, uprkos pokušaja Petra da se digne nad dinastičke mržnje i u prvi plan stavi interese naroda.
Petar pod priticima, napose ustaničkih vođa napušta ustanak mada se je njegova prisutnost osečala sve do ulaska Srbije u rat 1976 godine.
Među same ustanike je unesen razdor i ljudi su se osečali dezorjentisani, tu je izvjesnu ulogu imao i Vasa Pelagić koji je u ustanku vidio samo dimenziju socijalne revolucije.
To dovodi u decembru 1875 do biranja Miroslava Hubmajera , Slovenca za vođu ustanka, što pak nije dugo potrajalo, do suludog napada na Kostajnicu gdje su ustanici pretrpjeli poraz i kada je odstranjen. U Srpsko turskom ratu dobio je čin narednika, a posle aneksije je bio austrijski činovnik policije.
Evo šta o tome i uopšte o učešču Slovenaca u ustanku piše na http://www.tu-je.si/index.php?id=329
(Decembra 1875 je 85 uporniških voditeljev izbiralo poveljnika vstajnikov na gornji Uni v Bosni, kjer so izbirali med Petrom Karađorđevićem (kasnejšim srbskim kraljem) in Slovencem Hubmajerjem – odločili so se za Hubmajerja. Vodil je boje s Turki blizu Jamnice in jih hudo porazil pri Topoli. V vstaji v Hercegovini in Bosni je bilo še precej drugih Slovencev, saj je bila novembra 1875 v tujski legiji ustanovljena slovenska četa. )
ML:
U proleće 1876 akcije ustanika su oživile. Golub Babić je preko zime nabavio 200 puška ostraguša i dva manja topa. Oformljen je štab Glavna uprava sa Ilijom Bilbijom I Todorom Sučevićem. Uglavnom se vrše napadi na turske snage uglavnom redifske jedinice izbjegavajući utvrđene i dobro branjene gradove.
U to vrijeme se sve više ispoljavaju zahtjevi za političkom i nacjonalnom slobodom i zahtjevi borbe za ekonomsko socijalni položaj bivaju potisnuti u drugi plan. Ovo se manifestuje u proglasu 2.jula 1976 u kojem je proklamovanu ujedinjenje Bosne sa Kneževinom Srbijom. U augustu komandu od Babića preuzima pukovnik Mileta Despotović koji je došao iz Srbije. Srbija je već ušla u rat sa Turskom 30.juna, što se odrazilo u razbukavanju ustanka.
Pod rukovodstvom Despotovića 23.avgusta pada Odžak i borbe se nastavljaju južno od Glamoča sve do zime.
Neuspjeh srpske vojske i zaključenje srpsko-turskog primirja negativno djeluje na tok ustanka, koji se smiruje.
Srbi su ulaskom u ovaj rat koji se vodio za pravičnu stvar, nezavisnost svoju i svih ugnjetenih Srba očekivali pozitivan odziv u cijelom svjetu.
Ali izgleda da se interesi Srbije nisu najbolje poklapali sa interesima susjeda i velikih sila, pa su na diplomatskom polju gazili po trnju.
A-U i Engleska su po svaku cjenu željele zadržati Tursku na području Bosne i Hercegovine (A-U iz poznatih razloga, željela ju je za sebe) i čak su je i podsticale u rat obečanjima o svakojakoj pomoći.
U početku rata srpska vojska je znatno napredovala. Uplašene Turske prijateljice je počeše sve znatniju pomoć Turskoj pružat i uvlačiti je u ozbiljnije sukobe.
Mala Srpska država se hrabro borila protiv nadmočnije Turske vojske i posredno turskih pomagača, ali na kraju je izgubila i dio svog zemljišta (Aleksinac, Knjaževac i Zaječar sa dosta velikom teritorijom)
Kad su Srbi vidjeli da Rumunija, Grčka i Rusija ne stupaju u rat i da su se našli pred skoro čitvom Turskom vojskom, preko Rusije su zatražili primirje, čemu je i ugođeno od strane Turske koja je strepila od rata sa Rusijom.
ML:
Na http://www.srpsko-nasledje.rs/sr-l/1998/08/article-03.html opisi borbi i događaja srpsko turskog rata. [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Navigation
[0] Message Index
[#] Next page
[*] Previous page