PALUBA

   Torpedni čamac je mali ratni brod velike brzine i pokretljivosti čije je osnovno naoruzanje torpedo.Namenjen je za dejstva u obalnom području i uskim morima.
   Preteče torpednih čamaca su se pojavile u ratnoj mornarici velike britanije 1884 godine kada su sagrađene 34 motorne torpiljarke.Prvi pravi torpedni čamci su se pojavili u I svetskom ratu,kada su ih koristile samo ratne mornarice velike britanije i italije.Prvi britanski torpedni čamci su bili deplasmana 4.3 t,duzine 12 m,sa benzinskim motorom snage 250 KS,brzine 33 čv,naoruzani sa jednim torpedom od 450 mm.U italijanskoj ratnoj mornarici patrolni protivpodmornički čamac MAS (Motoscafo Anti Sommergibile) se razvio u torpedni čamac namenjen za napade na brodove mornarice K und K u branjenim lukama,na sidrištu ili maršu duz obale.Prvi takav čamac MAS 94,bio je izgrađen od drveta,deplasmana 12 t,brzine 28 čv,naoruzan sa 2 torpeda kalibra 450 mm u okvirima.Na dnu ravnog trupa su imali stepenicu za postizanje brzine i elektro motor,kojim su razvijali brzinu od 3 čv,koji su sluzili za bešumnu voznju pri podilazenju za napad.
   Posle postignutih uspeha torpednih čamaca u I svetskom ratu,za njih su se zainteresovale mnoge mornarice i posvetile veliku paznju otklanjanju uočenih nedostataka.Prvi torpedni čamci su imali slabe pomoračke osobine (nesposobnost dejstva po moru jačine 3 bofora),mali radijus dejstva,osetljivost na pozar.Izgrađuju se uglavnom prototipovi i manje serije kod kojih su trazene optimalne osobine.Do početka II svetskog rata britanci su usvojili trup ravnog dna bez stepenice i oštrog uzvoja (uglasta rebra) i široke palube.U italijanskoj ratnoj mornarici je zadrzana gliserska forma trupa i pojačana je snaga motora.Nemci uvode zatvoreni komandni most što je omogućilo primenu torpednih čamaca pri stanju mora od 5 bofora.Uvode se i marševski motori i protivavionski topovi i mitraljezi.
   U II svetskom ratu njihova raznovrsna primena je dovela do razvrstavanja torpednih čamaca u tri osnovna tipa:mali,deplasmana do 30 t (britanski Thornycroft,američki PT-4,italijanski MAS-501),srednji deplasmana 40-60 t (britanski Vosper,američki Higgins),i veliki deplasmana 70-100 t (britanski Fairmile-D,nemački S-101).Saveznici su za pogon koristili benzinske motore snage do 5000 KS,dok su nemci prešli na dizel motore i time povećali autonomnost i trajanje voznje maksimalnom brzinom,a smanjili opasnost od pozara (kod benzinskih motora gubitci zbog kvarova i pozara su iznosili 45%,a kod dizel motora 10%).Porast deplasmana je doveo do povećanja broja torpednih cevi na 4 i ugradnje jačeg artiljerijskog naoruzanja (do 57 mm),a pred kraj rata počinju da se ugrađuju i radari.Područja delovanja torpednih čamaca su bila pretezno u kanalima,obalskim i uskim morima(Lamanš,Baltičko,Severno,Sredozemno,Jadransko,Crno more).
   Posle II svetskog rata se nastavio razvoj torpednih čamaca koji postaju značajni ratni brodovi,pogotovo za male ratne mornarice.Uteznji za što širom taktičkom namenom,njihovo naoruzanje postaje sve univerzalnije i raznovrsnije.To dovodi do gradnje konvertibilnih brodova koji su u zavisnosti od potreba mogli brzom izmenom naoruzanja da sluze za raznovrsne zadatke.Za pogon se uvode brzohodni dizel motori koji povećavaju radijus dejstva,a brzinea im se povećava ugradnjom gasnih turbina.Pojavljuju se i kombinovani pogoni od dizel motora (sluzili su za krstarenje) i gasnih turbina (sluzile su za postizanje velikih brzina potrebnih za izvršenje zadataka).Još veće brzine se postizu sa hidrokrilnim brodovima i dostizu brzine i do 70čv.Otpornost brodskog trupa je povećana primenom mešovite gradnje (kostur od lakog metala a trup od laminiranog drveta),i sve šira upotreba aluminijumskih legura.Pojačava se i elektronika ugradnjom jačih i boljih radara,raznih identifikatora i ometača.Ugrađuju se i elektronski torpedni računari koji povećavaju verovatnoću pogađanja cilja.Naoruzanje se uglavnom sastoji od 4 torpedne cevi za torpeda kalibra 533 mm,a artiljerija se sastoji od topova kalibra 20-40 mm,a u nekim slučajevima i od topova kalibra 57 mm.
   Ovi brodovi dostizu svoj zenit sredinom 60-ih godina 20 veka,kada ih je bilo oko 1500 u svetskim mornaricama.Pojavom raketnih čamaca polako gube primat koji su do tada imali i sve se manje i manje grade.Rešenje je nađeno u gradnji brodova sa kombinovanim artiljerijsko-torpednim naoruzanjem,gde protivbrodske rakete sluze za onesposobljavanje cilja,a torpedo za njegovo potapanje.Tipični pretstavnici ovakvih brodova su švedski raketni čamci klase Norrkoping koji od naoruzanja imaju top 57 mm,8 protivbrodskih raketa RBS-15 i 2 torpedne cevi od 533 mm.

TČ na zračnom jastuku

-Italijanski torpedni čamac sa početka 20. stoljeća uplovljava u venecijansku lagunu

-Japanski torpedni čamac iz II. svjetskog rata

Slika tč.2 je izgleda slikana prema Muzilu/Molo carbone?