PALUBA

Pošto se i sam bavim alpinizmom, ovaj rod me zanima više od svih drugih pa ako netko ima kakvih informacija ili slika, molio bi ga da ih postavi u ovu temu.

Dali si prolistao po temi Formacije pjesadijskih jedinica JNA i direktnih nasljednica (https://www.paluba.info/smf/index.php?topic=14048.0)? ;)
 
LPB

e hvala ti nisam tu temu nisam prije vidio, evo našao sam i ja jednu sliku

Mali doprinos, mislim da je bila več u temi oko BST 82
[attachment=1]

vidio sam sliku, ali nemogu nikako skužit što nosi omotano na rancu ovaj skroz desni pre svjetlo je za šatorsko krilo ili je šatorsko ali je izbjelilo?

 Ili je navlaka za cev?

Radi se o starom jednobojnom satorskom krilu, poprilicno izbledjenom i naopacke umotanom.

Не, то је шатосрко крило од "Џомбе". Прошло терена и терена.
[attachment=1]

Да се подсетимо "планинки", ни њих више нема.
А, ко зна, можда грешим

ljuba odlična slika :klap

ali zato ovih elanovih "tarabi" ima cesto po vojnim otpadima ;D kazem taraba jer je jedan lik to stvarno kupovao za tarabe :zid

A taraba je?

Taraba je tanka štrafta između teme i O.T.-a.

poz.

šteta što ih bacaju, ja bi vrlo rado udomio jedne. evo još jedne sa skijanja

Оно је малопре била шала од нашег уредника.
Тараба, је тип ограде.
Дакле ограда од тараба:
[attachment=1]

Још неколико редака о тим скијама.
Поред стандардне опреме у јединицама брдске пешадије, ове скије су биле на дуговању у обичним пешадисјким, па и моторизованим јединицама.
Према листама за расходовање, приметио сам да је било, скија за око једну чету војника, на нивоу бригаде.
Расходовање је отпочело још давних деведесетих.
Квалитет скија: па за време у којем су настале, свакако су биле високо квалитетне. Скије се биле опремљене полуаутоматским везовима. а ја сам крајем шездесетих,на приватним, такође на Елановим скијама имао "мртав" вез.

Биле су довољно брзе за спуштање и промену позиције, а и довољно споре за маневре и гађање у покрету.
Ех, тај ЕЛАН баш је био чудо. ;D

Razumel sem urednikov pretanjen občutek za humor, vsekakor.

Kakvi su se vezovi upotrebljavalu? Sa fiksnom ili slobodnom petom? Dali su imale "mačke", za hodanje uzbrdo po snijegu?

Vezovi su bili univerzalni sa i bez  slobodne pete, da su mogli hodati uzbrdo paravo a ne bočno. Da imali su i "Mačke" kako si napisao ( u SLO se kaže "psi")

[attachment=1]
ево још скија, сада из другог угла

dali su ovo civilne skije ili neki drugi model vojnih skija?

vojne su. bile su bele ili crvene i imale na sebi natpis jna i petokraku. ne razumem se ni u skije ni u skijanje, tako da jedino mogu dakazem da su vezovi bili sa nekim sajlama i oprugama, ako to kome sta znaci...

Vjerovatno oni vezovi sa "sajlom", predpostavljam. Izvini, loš sam u zoologiji, u pravu si, psi su a ne mački. Od čega su bili, ako znaš? Da, sa psima ne ide bočno, jer skliznu, za to su rubnici (kante).

 Mislim da smo ih zvali " polu vezovi". Elanove su bile skije to sam siguran. Bele ,s crvenom petokrakom.

pocetkom 80-tih, skije Elan=JNA bile su opremljene automatskim Elan vezovima..

pročitao sam da je proizvođač vezova bio trenta-bovec, evo još jedna zimska

ispravka, Marker vezovima

Ми смо их звали "полуаутоматски" јер су обезеђивали одвајање "гојзерице" од скије само на "смицање" предњег дела стопала.
Код вожње низбрдо, сајле су биле закачене за утврђиваче на скијама ближе пети. покушавам да ва то обележим на снимку.
Код ходања, ове би се сајле ослобађале па је нога била фиксирана напред, а пета је могла да се подиже и да функционише као код данашњих скијаша тркача:
[attachment=1]

Trebalo mi je "malo vremena" da se sjetim Kandahar-vezova i nosenja istih oko vrata da se "nestanu". Pretpostavljam da su se isti koristili i u JNA u to vrijeme?

Vjerovatno su to bili isti Marker vezovi, na kojima smo svi iz moje generacije i stariji učili skijati na Elan skijama sa žutom masom ispod.

Još nešto interesantno, Elan je te iste bijele skije (bile su to JET skije) izvozili u Italiju. Imali su jih vojnici u Passo Rolle, gdje smo odlazili na pripreme.

Да припомогнем, да их идентификујете.

Прво један цитат:
"Skije nisu imale normalne vezove u to doba, vec su stari "kandahar" vezovi bili prisutni zbog akomodacije JNA cizama, koje su jedine prihvatale ove prastare vezove."

Један сајт о тим скијама
[attachment=1]

и сада слика Кандахар веза:
[attachment=2]

а онда скије ЈНА:
[attachment=3]

Iz šale poslao Elanu email za podatke oko skija, pa čemo da vidimo. ;)

Ove sa petokrakom kako sam našao na netu nisu Elanove..

Delnice možda

100% nisu od Podravke, neju petla.  ;D

PS: neke sarajevske su, imaju Vućka. ;) ;)

Izgleda da je bilo više proizvođača skija.

Elan
[attachment=1]
[attachment=2]
[attachment=3]


LPB

Да се вратимо брдским саставима

ови садашњи у војсци, мисле да су они измислили "жене" у војсци

[attachment=1]

ех та дивна створења, брдски коњићи
[attachment=2]

Ovo su pripadnici teritorjalne odrane SRSlovenije. Imali su planinarske kape. (gornja slika)

Kako samo poslužuje šarca ;)

Словенија је брдско-планинска земља (претежно), ваљда су зато са капама припадника брдско-планинских јединица :super

Kreiranje uniformi, činova i oznaka za teritorjalnu obranu po republikama i pokrajinam (ex YU) bilo je jako ograničeno, pošto su se ,pogotovo u Sloveniji, tog "posla" prihvatili jako ozbiljno. Moramo znati, da je bilo financiranje TO isključivo u nadležnosti republika i pokrajina. Tako da je donešen  na saveznom nivou  pravilnik, koji je regulirao tu problematiku. Odma po formiranju TO jedinica (1968) su u Sloveniji uvedene položajne oznake bez činova (slično onima u početku NOB-a).
 

Јест да сам је окачио на другој теми, али и овде вреди, посебно везано за чинове
[attachment=1]

Kako je obuhvatila lijevom šakom AP ;D

Pogled i ruka govore štošta.  ;D

još jedna slika sa skijama mada su ovo padobranci a ne planinari

Kakve su čizme koristile planinske jedince zim, tj. za skije?

nosili su planinarske gojzerice, evo jedne iz moje kolekcije

[attachment=1]
http://m.njuskalo.hr/militarija/gojzerice-oglas-2795790

Тако су се звале.

Kako se zovu ovi nastavci na cipelama/čizmama/gojzericam?

Gamaše po domače, ali službeno ili na S/H pojma nemam.

LPB

"DODATNA OPREMA ZA ZIMSKE I VISOKOGORSKE USLOVE:
 
- ŠAL I RUKAVICE
- GAMAŠE (GLEŽNJACI) štite noge od upadanja snijega, vode i blata u gojzerice. Ako nemaš gamaše, nogu od vode i snijega mogu zaštititi i obične plastične vreće između čarape i cipele-važno je da noga ostane suva!"
следи и слика

[attachment=1]

овако изгледају савремене

Hvala drugari već neko vrijeme lupam glavu kako se zovu Gameše, ne znam gdje bi pitao kad ovo iskoči ko kec...

Gamaše, koje koristi sada SV su u maskirnoj boji kao i uniforma.

Kamašne? Bar mislim tako, na engleskom su "spatterdashes", ili "spats".

Inace, planinarske cipele su se popularno zvale Tolminke.

Radila jih je nekadašnja tvornica u Tolminu.

 Koliko se sjecam, te gamasne se zovu tozluci. Gojzerice su se zvale Cipele planinske. Normativno su tezile 2450 grama. Na "novim" JNA Elanovim skijama su bili Tyrolia vezovi. Na starim modelima skija na upotrebi u skolskim centrima su bili montirani Marker vezovi.

Ово је толико тачно, да сам већ помислио ево и складишних бројева, са све контролним бројем у ( )
Ипак, бих рекао да је домаћи израз за "tozluci", у  источним крајева био "Глежњаци", а сконух до подрума и проверих, тачно, везови су били "Tyrolia"

Ljuba, možda si u pravu, kod nas su pojam gležnjaci ono, šti je nekad nosila i pješadija poviše cokula. (pa i JNA) niži su od "gamaša"

 Gamasa je rijec francuskog porijekla, tozluk turskog i oznacava dokoljenicu.

Da razjasnimo jednu stvar, "ono što je pešadija nosila poviše cokula" zvalo se uvijači. Umesto čarapa nosile su se šuferice. Samo su podoficiri i planinci formacijski imali kamašne, mada se niko nije bunio ni ako si ih nekako nabavio i nosio.

Valjda postoje i drugi nazivi za iste stvari.
A "šuferice" se nisu mogle nositi, nego su se noge uvijale u "šuferice".
Znači terminologija.

duje, sve ok, samo sam hteo da se odvoje ove dve stvari jer nisu iste. nemam sad vremena da trazim slike, okacicu od srede kad se vratim iz nis.

To je to o čemu sam ja pisao. Nadam se, da je Vlado neče ljutit, što sam iskoristio njegovu sliku.

Mislim da je samo još Vojna Policija nosila kamašne tih godina.

Kao sto se vidi na datim slikama, ne. Evo ih ovde i na nogama ovih dama.

[attachment=1]
[attachment=2]

[attachment=1]

Ето главне разлике између !Гојзерице" и "Цокуле"
Цокуле су имале "клинце" на ђону.
Како је то одзвањало при ходу.

kojoj brigadi su pripadale ove dame?

ssekir75, Пешадија у ЈНА није носила увијаче већ глежњаке. Увијаче је носила пешадија у војсци Краљевине Југославије. За шуферице си управу и коришћене су све до друге половине 60-тих година. Глежњаци су коришћени све до увођења чизама ("ципела са повишеном саром").

ja sam i mislio na kraljevinu. a ono na slici koju je duje postavio su gleznjaci. bilo ih je na tone na vojnom otpadu, a i danas se mogu naci po buvljacima. uglavnom su bili americke proizvodnje. za suferice nisam znao da su toliko dugo koriscene, mada se i danas moze cuti izraz "smotan ko suferica"

evo da ponovno aktiviram temu, jučer sam bio na sajmu militarije i kupio si stariji model jna skija i dereze i štošta drugog ali ove stvari su prigodne za ovu temu, evo jedne slikice planinarske opreme sto sam do sad skupio, još imam i planinarski ranac ali nije na slici.

Hms, лепа колекција. Видим , осим праве војнички спреме имаш чак и праве војничке папуче.

Sjajna kolekcija hms. :super

Imam jedno pitanje, koji je ovo deo opreme ( zaokružio sam ga crvenim)?

[attachment=1]

То је футрола "бусоле лаког типа" (БЛТ) за управљање ватром одељења минобацача, а ваљда је унутра и сама БЛТ.

Hvala.

Dok motorista nije pitao sta je to sto je oznacio, znao sam odgovor :D onog momenta kada je pitao... hteo sam da napisem da je artiljerijska busola ali ipak prepustio sam nekom drugom da odgovori :)

Nego kada smo vec kod pitanja, vec na nekoliko mesta u kolekcijama sam vidjao PP-1a ali ne znam od cega je kutija ili sta je u njoj.

Da ne idemo previše u OT, evo izgleda.

[attachment=1]

Bile su dosta česte u sistemima veza, a imaju veze sa žičnim linijama.
Možda nekakvo pojačalo, čak sam prilično siguran da sam nekada prošao obuku za održavanje ovog sredstva ali ......  ::)

poz.

EDIT : možda - Pretvarač Poziva 1

Osamdesetih godina, dok je još bog hodao po zemlji redovito sam išao na skijanje i to mahom u Sloveniju. Dobro se sječam da sam tamo viđao vojnike koji su pripadali nekoj planinskoj jedinici iz Bohinjske Bele, Pokljuke i Tolmina. Ono što hoču reči je da sam gotovo siguran da su nosili planinarske gojzerice na kojima je sa vanjske strane sare pisalo San Marco. To je bilo uočljivo jer su vojnici nosili one karakteristične hlače koje su se kopčale ispod koljena, nosili su pelerinu i kapu šiltericu. Tu kombinaciju su nosili i za vrijeme izlaza jer sam ih u tome viđao na Bledu. Gojzerice su izgledale onako masivno, od kvalitetne kože, sa izrazito debelim đonom koji je na prednjoj i na zadnjoj strani imao prihvatnike (ispupčenja) za skijaški vez. Čak, što više kada smo išli sa Bleda na Vogel onda smo obično u Bohinjskoj Beli uzimali po dva do tri vojnika instruktora skijanja. Kako na ovom topicu nisam zapazio sliku čizama (gojzerica) kakve sam tamo vidio volio bi o tome potvrdu od onih koji su bili u tim jednicama.

Vec sam negde na forumu postavio malo starije fotografije 345 Planinske Brigade, kao jedine jedinice u okviru JNA koja je nosila prefiksa "Planinska", ali ne smeta da se postave ponovo.

[attachment=1]
[attachment=2]
[attachment=3]
[attachment=4]
[attachment=5]

Mislim da je vreme da temu preimenjijemo kao "345 Planinska Brigada" zbog gorenavedenih razloga.

Plavnik, mi smo te cokule popularno nazivali "Tolminke" ali veoma retko se mogu naci fotografije tih vojnickih cokula/cizmi. Imali smo ih i mi kao vojna policija, a i padobranci su ih nosili za vreme zimske obuke u skijanju.

ima i busola unutra 8)
ako vas zanima mogo bi otvorit temu pa malo poslikat što imam u kolekciji.
naravno da ne smeta što je tema bogatija slikama to je bolje ;)

Наравно да можеш да усликаш и поставиш слике свега што имаш, посебно онога у кутијама.

ma i treba da uslika, zaboravlja se vremenom. ovako nek bar ostane za nadalje zabelezeno...

Ove slike sam našao na forumu "Zbiralci". Lijep komplet planinske uniforme JNA

-čizme smučarske
-čizme obične
-gamaše starije
-gamaše novije

-hlače planinarske starije
-hlače planinarske novije

-jakna starija (prednja i zadnja strana-čoja)
-jakna novija

-anorak stariji

-pelerina

-vjetrovka

Ranac planinarskih jedinica JNA (slike sa foruma zbiralci.com)

a to li planinska vetrovka???  :o imao je jedan drug u gimnaziji, ni njegov cale (inace logisticar) nije znao da nam kaze koja je to uniforma.

Pravo da ti kažem, i ja tek sada upoznajem neke uniforme , koje su se nosile u JNA. Kad sam bio aktivan, nisam ni razmišljao o tome.

Ako se ne varam, ovo su nosili i padosi, a i druge jedinice, kada su isli na obuci u skijanju.

Moram da priznam da i jakna i ranac izgledaju krajnje moderno i danas, a pre svega upotrebljivo.

 Osamdesetih smo na skijanju nosili padobransku vetrovku. Ima je na temi o 63.oj

Planinske enote na strehah Jugoslavije. Razglednica iz Fronta u dva dela.


[attachment=1]

[attachment=2]

I ovo je dio opreme planinarskih jedinica

moje su ljepše ;D

[attachment=1]
evo kako uniforma izgleda na lutki

[attachment=2]

Šta se danas dešava sa brdskim-planinskim jedinicama u VS, ima li ih da su uopšte predviđene ili "specijalci" treba i to da izigravaju?
Znam da još uvek postoji obuka u skijanju za pojedine specijalnosti i sam sam je prošao.Već u to vreme su postojali moderniji vezovi ali ovi "starog tipa" su bili idealni za svoju namenu a to je da bez gubljenja vremena za prezuvanje jedinica iz skijaškog odmah pređe u marševski poredak ili borbeni raspored kao i to da su alpske skije predviđene za spuštanje niz padinu mogle da se koriste i za "Lang lauf" tehniku savladjivanja terena ili mnogo brže kretanje po snegu na ravnijim deonicama.Krajem 80-tih sam na Kopaoniku viđao dosta pripadnika vojske na obuci ili čistoj rekreaciji sa tom starom opremom.Ako je ta stara rashodovana, šta je danas predviđeno po formaciji za upotrebu za one koji još uvek završavaju obaveznu obuku u skijanju i ako nema starih gojzerica kakva je vojna upotrebna vrednost pancerica koje imobilišu nogu?

rekao bi da je na ovoj slici planinar, što vi mislite

Obučen je kao planinar, a i kapu ima planinarsku.

Neko ovih dana na kupujem-prodajem ima u ponudi nekoliko dobro očuvanih kapa planinskih jedinica.

Evi i planinske kape izbliza.

Ovakve kape je dužila i TO (rezervisti) u Sloveniji, rezevisti JNA su imali obične kape.

Onaj na trečoj strani sa šarcem i zulufima, je verovatno rezervist TO, koja je ona uz njega neznam, možda ga žena nije puštala na vojhe vežbe samog.  ;D A dali su i devojke koje su bile u JNA, bile i na vežbama u rezervi neznam.

A onog komandanta što je poslao 3 vojnike (strana 4) pod lavinu, trebalo je poslati na robiju.

Ovo nije o brdskim jedinicama, nego je o graničarima, ali je slično.


[attachment=1]


Vir: http://www.gore-ljudje.net/novosti/4818/

Šta ima 14 graničara da rade odjedanput na lavinskom području  :jok I ovog bi trebalo na robiju.

ma kakva robija, po kratkom postupku :zid :zid :zid

evo da malo osviježim temu

[attachment=1][attachment=2]

Prvo pozdrav svim forumašima, nisam služio u planinskim jedinicama bivše JNA već u graničarima, ali smo barem generacija 90/91 imali ovakve iste uniforme i umjesto vojnih čizama tzv. "Tolminke" iskreno puno bolje i udobnije od onih pješadijskih...

planinarska uniforma novi tip

[attachment=1]

[attachment=2]

[attachment=3]

Hm ,možda pravo mesto da pitam?
Uskoro nas čeka skijanje...pa se pitam koja je upotrebna vrdnost skijanja I kad su se zadnji put koristile skije u borbenim dejstvima? Od DSR.

Zavisi u kojoj si jedinici.

Može li malo preczinije pitanje ?
Ovo mi izgleda kao da pitaš ronioca čemu služe peraje. Malo neozbiljno pitanje.

poz.

Evo uozbiljiću se,
1. Kad su se skije zadnji put koristile u borbenim dejstvima od DSV?
2. Koja je njihova upotrebna vrednost s obzirim na cenu obučavanja i veličine prostora na kojima bi se mogle koristiti ( kod nas)
Može I na PP ako neko želi da mi odgovori na ova pitanja.

U svim ratovima gdje je bilo snijega.


Ovaj, malo nejasno pitanje ali da pokušam odgovoriti protu pitanjem.
Nisi nikad pokušao prijeći 10 km pješke po snjegu ?

poz.

Probaču malo da ti odgovorim, pošto sam iz Slovenije, iako nisam stručnjak.

Kad su se poslednji put koristile, neznam, nisam bio u ratovima na području bivše Juge. Pitanje je i dali su se uopšte nabavljale skije.

Obuka skijaša za manje zahtevne terene i nije neka. Skije omogučavaju brže kretanje po ravnim terenima sa svežim snegom. Uzbrdo baš niku neka prednost, osim ako nije stvarno puno snega. Za manje nizbrdice i ne treba puno znanja, visoki sneg te ionako upočašnjava. Naravno drugo je na utvrđenima terenima komercialnih skijališta.

Bivša Juga je imala puno različitih terena i klimatskih uslova, koliko se isplati, nabavka opreme? Osnovna obuka može da se izvrši za nekoliko dana, što je teren strmiji, više obuke treba.

Inače i mi (JNA Vremena) smo na karauli imali skije, ali su bile stare i priređene za obične vojničke čizme (ne planinske).  Nikad jih nije niko upotrebljavao. Za odlazak na granicu smo imali dva puta, jedan je išao kroz šumu, tu je bilo manje snega i utabane staze, drugi naviše, pa je tamo na nekim mestima bilo više snega. Tamo smo išli bez skija, nagore i nebi bilo razlike, a za onih nekoliko minuti profitiranja nije vredelo da se povredi noga. Za sport i zabavu sam bioionako isuviše umoran pa sam radije odmarao, ili morao raditi nešto drugo. Uvek su bila neka posla za guštere.

Ako pogledaš snimke iz drugog svetskog rata iz SSSR ili finske, videčeš puno juriša po ravnom preko snega, tamo je brzina važna. Koliko to može da se upotrebi, recimo u gradu, ekstremnim brdima, itd... Tako da sam odluči kolika je upotrebljivost.

Ja bih ocenio da je skijanje postalo moda, a ne nesušna potreba. To je uvek tako, svugde, pa i u vojsci. Generalno, malo praktičnog (primenjenog) skijanja za početnike, kao i boravak na terenu u zimskim uslovima su korisni. To je dovoljno čak i za specijalne jedinice. Vrhunsko skijanje nije nužno za borebena dejstva.

Samo skijanje razvija motoriku pokreta, podstiče na razmišljanje jer skijaš mora da misli kako će savladati neku prepreku, strminu i ls. i utiče na sposobnost brzog odlučivanja (sve se dešava u trenutku) i naravno utiče na kondiciju. Vrednost skijanja nije veća od na primer plivanja ili savladavanja pešadijske staze sa preprekama.

Smatram da je skijanje danas više "šminkeraj" i da je izgubilo pravu vojničku dimenziju. Naročito ako se svodi na skijanje uređenim stazama, vožnju žičarama,  sunčanje , što se često i dešava. Ono treba da bude samo jedan element obuke za boravak u zimskim uslovima gde bi težište trebalo da bude na kretanje na terenu, orjentaciji, izradi zaklona zarad preživljavanja i zaštite od zime, ali i zaklona za zaštitu i vatreno dejstvo i naravno na tektičkim vežbama jedinica. Skijanje padinama elitnih skijaških centara ima minimalni efekat na borbenu gotovost.

skije su neophodne za mobilnost zimi.
skije omugučavaju prohodnost po snežnom terenu, koji je za običnog pešadinca gotovo neprehodan. sa dodatnim dlakavim lepljivim trakama (u slo ih zovemo psi) omugučavaju kretanje uzbrdo, jer trake preprečavaju klizanje skije nazad. ovako se mogu preči velike distance. sve navedeno važi za kretanje u divjini (ne za skijališta!). to je jednostavno i za to ne treba puno iskustva. iskustvo i to veliko je potrebno za skijanje nizbrdo.
sve navedeno lično isprobao u praksi u civilnim uvijetima.
danas umjesto skija mogu poslužti i "krplje".....

Top je opalio al evo I da se puška objasni.
Prvo hvala na odgovorima, bar onima koji su uložili malo truda u odgovaranje.
Već par godina gledam kako teče obuka u zimskim uslovima. I prva pomisao koja mi padne na pamet je "čemu I koliko to bre košta?"
Skijanje po uređenim stazama
Skijanje bez opreme I naoružanja
Žarka želja da se skija  u civilu (ako se stidiš MOZ-a koji ćeš vrag u vojsci uopšte?)
Koja sve oprema treba za nekog ko skije koristi u borbi, jel u istim vezovima radim spust I hodanje po .... zavejanoj ravnici?
Koliko košta da se godinama dolazi na Kop.  da se skija a da se nikad ne vežbaju stavovi za gađanje (moj OOUR)
To su pitanja koja mi se motaju po glavi kad se pomene skijanje.
Iz mojeg ugla nevidim logiku da na skijanje dolazi bilo ko ko te skije stvarno neće koristiti.( kad dođe stani pani)
I tako dalje ... Zar se za te pare ne bi moglo dosta preko potrebnijih stvari odraditi, još koji kurs.... kupiti još šta?

A što se tiče 10 Km po snegu...pa ja bi se radije provlačio kroz borbeni poredak neprijatelja sa krpljama na nogama (0 sati obuke)nego sa skijama, pancericama I štapovima(plus ostala oprema....pa još cena obuke...vreme za obuku...opet cena obuke)
Možda grešim? :-\

Овде се мешају две ствари: курс скијања, верања и ГСС зими и кондицирање у скијању.

Ако си послат на кондицирање у скијању и дат ти је ски-пас који је и најскупљи део те обуке, нормално је да ће се инсиститрати да га што више искористиш. Садржаје типа ходање на скијама, коришћење крпљи и сл. можеш да одрадиш и у својој јединици, уколико има и мало интересовања за такво нешто.

Специфичности боравка јединице у зимским условима, савлађивање снега и леда итд. ћеш радити на курсу.

Човек говори о томе да се иста обука (скијање по уређеним стазама) спроводи годинама на исти начин, без праве борбене или тактичке обуке. Скијање постаје само себи циљ. И кошта и има цену која није оправдана са становишта борбене готовости. Курс за борбена дејства на снегу може да се прође, али се тактичке радње морају обнављати, односно понављати на различитим теренима, сваке или сваке друге године. И то за све пешадијске јединице (не у истом обиму),а не смао за "специјалце".

 Најлакше је отићи на Копаоник где је све уређено (смештај, исхрана, ски стазе, жичаре, "ски пасови" и сл.) и провести 10 дана на спортском или рекреативном скијању. То је можда корисно и добро за пилоте (опушта и одмара од свакодневице њиховог основног посла), али не бих рекао да је то најбољи начин обуке за припаднике специјалних јединица или "пешадије" уопште.

Знам да сваки "глас" који дира у "права" бива дочекан "на нож", па и овај, али чињеница је да се о начину организације и спровођења обуке у зимским условима, популарно  званом "скијање"(а у пракси се и своди на то), треба дооообро замислити. Обука војника мора бити усмерена ка циљу, крајње рационална и креативна.

Званичан назив ове обуке јесте "кондицирање у скијању".

Овде није реч о рекреацији пилота и осталима које следује скијање, већ о обуци.

još malo opreme

[attachment=1]

[attachment=2]

Kao prvo, kde počinje vojska prestaje logika. Koliko ima smisla mora svako sam da presudi, ima smisla da podučiš ljudi osnovama, kako biti na skijama, kako preživeti u zimi, kako napraviti zaklon za spavanje, itd.

Koliko košta neznam? ako se ide na komercialne terene, košta te samo karta za žičare a i to valjda dobiju neki popust na količinu i da koriste preko dana kad je manja gužva. Kad sam ja bi u JNA, išli smo na dva marša po odprilike 40 km, pa mogli bi mi to da radimo i oko kasarne. Bili smo na streljani, pa zapravo mogli bi to i u kasarni. Hrana nam se dovozila tamo, pa mogli smo mi ako nebi išli nikde i da jedemo u kasarni. Ali ovako smo sprobali i ono što nebi, kako se pravi šator od šatorskih krila i živi na -20. Srečom nije bilo snega.

Pokazivanje i upotreba skija po relativno ravnim terenima ne treba puno, možda pola dana.

Pokazivanje/obuka po strmijim terenima je bolja na uređenim stazama, jer je manja mogučnost povrede. Na netvrđenim terenima je mogučnost nekih rupa na terenu, panjeva, kamenja, a i teže je skijati cik-cak po neutvrđenom snegu. Ima smisla, ako želiš da naučiš nekog da malo bolje skija.

Početnicima oprema i oružje samo smetaju, posle kad obvladaju lakše če i nositi to.

Vezovi za hodanje moraju omogučavati da je peta noge pokretna. Obično se upotrebljavaju vezovi koji imaju mogučnost proste pete ili fiksiranja. Skije za takvu upotrebu ne moraju da budu neke vrhunske, pa i nisu dosta skupe.

KOliko košta? Koliko koštaju neke vojne vežbe, da se aktivira tenk, pošalje avijon u vazduh...??? Vojska košta. Koliko to ima smisla presudi sam, ali u bivšoj Jugi ima puno terena kde skije mogu da koriste.

10 km po snegu je relativan pojam. Recimo sa naše karaule je trebalo do sela oko sat hoda. Sa skijama bi to obavio za 15 minuta. Bez nekog posebnog znanja hodanja. Sa krpeljima bi mi trebalo isto sat. Po ravnom se sigurno ide brže sa skijama, da je još malo nizbrdice još brže, bez nekog znanja. Uzbrdo, skije nebi imale prednost, ali nebi bile ni gore.

Koliko ima skijanje uticaj na celokupnu armiju neke vojske je pitanje za stručnjake, ali škodi sigurno ne.

Stare, dobre Tolminke, ili zvanično "cipele, planinarske, smučarske"
[attachment=1]

evo da malo osvežimo temu......
čuo danas ujutro, da su juče naši ministri obhađali firme na SZ Slo (Elan, Aerodorm JP ljubljana, AdriaAirways,......) - iliti po naše "da vidimo, kaj se može još prodati".
U vijesti je bila i informacija, da u Elanu razvijaju skiju za turno skijanje sa ambicijom, da bi ista postala standardna oprema nata. Skija bi navodno trebala biti složljiva.
Navodim, jer je tekla debata oko toga, da li su skije prikladne kao dio vojne opreme ili ne......jesu!

Pozdrav !

U 132. planinskom puku u Bohinjskoj Beli je formiran međunarodni centar NATO a za obuku planinskih jedinica. Taj centar su uspostavile Slovenija, Hravatska, Srbija, ZDA, Njemačka. Tako da se u tom centru vrše obuku sve planinske jedinice država NATo a i države partneri.

Ovo je tema o JNA, o tome što ti pišeš, ima dosta napisano u temi (Center odličnosti) koja je vezana za SV. Vjerujem, da imaš interesantnih stvari, pa ih možeš tamo predstaviti.

Naslov teme: Centar odličnosti za vođenje borbi u gorskom svijetu (https://www.paluba.info/smf/index.php/topic,14154.0.html)

Koliko se ja secam za specijalne jedinice na Kopaniku se osim smucanja organizovala i obuka u trcanju na skijama na stazama Crvene Bare. Imali su na kraju obuke i takmicenje i takticku vezbu.

Vojsku ova obuka nekosta puno jer imaju svoje kapacitete za smestaj ljudstva. Neznam kako resavaju skipas.


Crvene bare - Staze za nordijske discipline
Crvene bare se nalaze na ravnom delu Kopaonika, u šumovitim predelima, obraslim jelovom i smrčevom šumom. Pravcem severozapada, od Pančićevog vrha Suvog rudišta i samog Turističkog centra Kopaonik, prosečene su i uređene staze za nordijske discipline tj. Lang lauf koje se nalaze preko puta Konaka između 1.788 i 1.713 m nadmorske visine (75 m visinska razlika), što predstavlja idealne uslove za ovu vrstu takmičenja (biatlon, triatlon). Staze su uređene i obeležene u dužinama od 3, 5 i 10 km, što znači da ih mogu koristiti kako rekreativci tako i vrhunski takmičari koji se bave ovim sportom.

Pozdrav kolegi!
Pošto si nov tek u znanje; O toj temi izveštavao je mislim Duje u Međunarodne aktivnosti SV 
( https://www.paluba.info/smf/index.php/topic,21971.45.html ).
Inaće, dobrodošao.

Da li netko od članova Palube zna organizacijsku strukturu tovarnih jedinica JNA u organskom sastavu brdskih brigada u periodu od 1980. do 1990. godine?

Prema Pravilu saobraćajne službe OS iz 1985. godine tovarne jedinice formiraju se u tovarne čete (tovč) kao samostalne armijske i u sastavu brdskih brigada, planinske brigade i teritorijalnih brigada.
Namijenjene su za ojačanje transporta jedinica, za prijenos oruđa, opreme, municije i drugih materijalnih sredstava na teško prohodnom zemljištu.

Dubina kolona tovarnih jedinica na maršu iznosi:
- tovarno odjeljenje = 60-80 m
- tovarni vod = 190-260 m
- tovarna četa = 1035-1470 m

Odstojanja u koloni:
- između tovarnih grla = 3-5 m
- između tovarnih odjeljenja = 5-10 m
- između tovarnih vodova = 200-300 m

Veličina rejona razmještaja tovarnih jedinica:
- tovarna četa = 2-3 km2
- tovarni vod = 0,6-1 km2
- tovarno odjeljenje = 0,2 km2

Jahaći pribor služi za opremanje jahaćeg grla radi udobnog jahanja i upravljanja grlom i za nošenje opreme i pribora koji je potreban jahaču i konju.

Zaprežni pribor služi za opremanje voznih (zaprežnih) grla radi vuče dvoosovinskih kola, dvokolica i oruđa (bestrazajnog topa 82 mm M60 ili M60A, minobacača 120 mm UB M52, M75 i M74, brdskog topa 76 mm M48).
Samari M77 (M77A) i M48 sa upotrebom pomoćnih dijelova za vuču, ruknice, dvije zaprežnice, dvije prolazne zaprežnice, nosač ruknice, dva rukunična kaiša i kolančića, koriste se i kao zaprežni pribor.
Dvokolice služe za prevoženje oruđa, municije, materijalno-tehničkih sredstava i opreme koja po težini ne prelazi dozvoljenu nosivost dvokolice.

Tovarni, zaprežni i jahaći pribor, ramove za nošenje tereta i dvokolice upotrebljavaju jedinice koje prema svojoj namjeni i zadacima imaju tovarna, vozna (zaprežna) i jahaća grla.

Tovarni pribor čine samari (M77, M77A i M48), uzde, oprema za grlo i pribor za pakovanje opreme.

Za nošenje PAM-a 12,7 mm "Browning" na grlima koristi se 6 samara raspoređenih po 3 (gornji, lijevi i desni bočni) na 2 oruđna grla.....

Осим Планиснке бригаде у Крању и брдске бригаде у Пљевљима ја не знам ни једну јединицу (током 80-тих година) која је имала товарне коње у миру. Било их је у Неџарићима (предграђе Сарајева) и служили су као наставна база Школе резервних ветеринарских официра, обуку коњоводаца, поткивача и сл. као и за обуку питомаца Центра војних школа КоВ у Сарајеву.

Nažalost slika je male rezolucije.

Tolmin?

U Tolminu je bio deo planinske brigade, tako da to podpada pod Kranj. ;)

Možda nije direktno vezano za temu ali tko je dužio tovarne životinje koje su se koristile ranijih godina kao ispomoć u transportu MTS?

poz.

 Tovarne konje je imala i brdska brigada u Delnicama. U Pljevljima su imali i jedan par mazgi koje su koristili kod zapreznog transporta. 

Ja sam mislio na one zivotinje koje se pojavljuju na slikama orosta ili slicnih objekata gdje su zivotinje koristili za transport.
Kako je vojska nabavljala te zivotinje, iz svog uzgoja ili nabavkom od civila?

poz.

Vjerovatno je JNA imala malo konja (znam sigurno da je većina konja, koji su bili angažirani oko Sinjske Alke bilo u vlasništvu vojske), a vjerovatno su ih uzimali (za vježbe) iz popisa. Tovarna sedla i ostala specifična oprema za konje bila su u skladištima JNA. Poslije 1991, te opreme puno je ostalo u Sloveniji.

Milena braco@ Управу си за Делници. Превидео сам. Ипак, у Пљевљима су крајем 80-тих имали товарне коње. Пре тога могуће је да нису. Чак је у то време започела изградња нове касарне са шталами и сл. Мислим да и сада то стоји у темељима, а делимично неки објекти имају и зидове.

Колико знам коњи су обезбеђивани из сопственог узгоја (мање) и куповином (више). Где и како се куповало не знам.

 U Pljevljima su izgradjene nove stale na Rudnici, zajedno sa objektom za uzgajanje stoke sitnog zuba.  Pljevaljska i delnicka brigada su imale barem jedan tovarni vod aktivan. Zaprezna kola sa mazgama su koristene za razvozenje hrane po izdvojenim objektima.

Tacno tako, kao sto se mobiliziralo ljudstvo, tako se mobilizirala i tovarna grla (a i tovarna i terenska vozila, gradjevinska oprema, motocikli i jos mnogo sto-sta).
Korisceni su podatci iz popisa, kao i povremena provera na terenu od strane vojnih odseka.

Organizacijska struktura tovarnog voda u sastavu čete tovarnog bataljona divizije JV brdskog tipa po formaciji iz 1940. godine:

Tovarni vod od 10 tona (ljudi=102, jahaći konji=1, tovarni konji=150, pi=3, pu=14)
- Vodnik = pi, jahaći konj

Tovarni poluvod (ljudi=37, tovarni konji=64) x2
- Vođa = pu

Tovarno odjeljenje (ljudi=9, tovarni konji=16) x4
- Vođa = pu
- Vodič konja x8
Napomena: svaki tovarni konj nosi po 80 kg.

K-dni dio tovarnog voda (ljudi=26, tovarni konji=22 za kuhinju, kancelariju i prtljag, tekući obrok, 8 rezervnih)
- Vođa i disciplinski podoficir = pi
- Komesar = pi
- Pisar
- Vođa straže = pu
- Stražari = pu x3
- Potkivač
- Sedlar
- Obućar
- Bolničar
- Marveni bolničar
- Seiz
- Posilni
- Kuhar
- Vodiči konja x11

Pripadnici planinskih jedinica ranih 50-tih godina.


[attachment=1]

Ovi ostali su mi jasni ali ove dužnosti ne, zna li netko o čemu se radi?

poz.

seiz nemam pojma, a posilni ti je "dobri vojak Švejk" batler ili paž zapovjedniku......

Seiz je doslovno konjusar, u ovom slucaju licni konjusar komandira. Prihvaca i pridrzava konja kod uzjahivanja i sjahivanja, timari, cisti i hrani konja. Posilni docekuje i prihvaca starjesinu, kuha mu kavu, pomaze kod skidanja bluze, cizama, cisti odjecu i obucu, posluzuje mu obroke, brije ga i cisti mu licno oruzje.

Kad promisliš, koliko su ondašnje vojske kuburile sa parama ipak se imalo za ove sluge oko vrhuške.

poz.

Па потпуно погрешно тумачиш дужност "сеиз"-а. Не ради се ниокаквој великој привилегији већ потреби. Командир, поготово командант ни у једној војсци, па ни у ЈНА није обични борац. Ако ће се он бавити и око коња и око командовања онда нешто неће добро урадити. У свакој, ама баш свакој војсци где је било коња, било је и сеиза, само што су се можда другачије називали.

Ma dobro dzumba, to ja onako mrnjem sam sebi u bradu, više da se nešto piše.  :)
Premda ovo je tovarni vod nije zapovjedništvo armije, recimo posilni je mogao brinuti i o konju šefa ali dobro.

poz.

Кад помену "посилног" то мора да је нека старија формација. од када сам ја био у ЈНА (1973) дужност посилног није постојала. Неформално командири су користили "курире" за такве послове.

Tovarni transport u brdsko-planinskim uslovima i transoprt zaprežnom vučom (1985.)

1. mitraljez 7,9 mm M53 (posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije, donosilac)
-1 mitraljez i municija (sa svake strane po 3 municijske kutije) tovare se na 1 grlo
-na 1 dvokolicu M84 tovari se kompletno mitraljesko odjeljenje (3 mitraljeza) sa borbenim kompletom municije i opremom poslužilaca

2. mitraljez 7,62 mm M84 (posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije, donosilac)
-1 mitraljez i municija (na lijevoj i desnoj strani po 2 veće i 1 manja municijska kutija) tovare se na 1 grlo
-na 1 dvokolicu M84 tovari se kompletno mitraljesko odjeljenje (3 mitraljeza) sa borbenim kompletom municije i opremom poslužilaca

3. PAM 12,7 mm M-2 "Browning" (posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije, 1. dodavač, 2. dodavač, 3. dodavač)
-1 PAM 12,7 mm "Browning" tovari se na 2 oruđna grla; municija se tovari na 2 municijska grla (po 3 sanduka na svakom grlu)
-na 1 dvokolicu M84 tovari se 1 oruđe sa borbenim kompletom municije (6 sanduka municije) i opremom poslužilaca

4. BsT 82 mm M79 (posluga: 4 vojnika ??)
-1 BsT M79 i municija (po 1 sanduk originalnog pakovanja municije s lijeve i desne strane) tovare se na 1 tovarno grlo; na 2. tovarno grlo mogu se tovariti 3 sanduka originalnog pakovanja municije
-u dvokolicu M84 tovare se 2 oruđa, 8 sanduka municije i oprema poslužilaca

5. MB 82 mm M69 (M69A) (posluga: nišandžija, punilac, dodavač, donosilac)
-1 oruđe se tovari na 1 grlo; na 1 municijsko grlo mogu se tovariti 3 sanduka municije
-na 1 dvokolicu M84 tovari se 1 oruđe, 0,66 borbenog kompleta municije i oprema poslužilaca (ukupno 8 sanduka municije)

6. MB 60 mm M57 (posuga: nišandžija, pomoćnik nišandžije)
-1 MB 60 mm i municija (2 sanduka) tovare se na 1 grlo
-u 1 dvokolicu M84 tovare se 2 oruđa, 10 sanduka municije i oprema

7. MB 120 mm UB M52 (odjeljenje: K-dir odjeljenja; posluga: nišandžija, punilac, tempirač, 1. dodavač, 2. dodavač)
-za tovarenje MB se rasklapa na pet osnovnih dijelova koji se tovare na 5 grla; na grlo broj 6 i 7 tovare se po 2 sanduka municije
-MB sa tandem (zaprežnom) vučom: 2 grla

8. MB 120 mm M74 i M75 (odjeljenje: K-dir odjeljenja; posluga: nišandžija, punilac, tempirač, donosilac)
-tovarni transport u brdsko-planinskim uslovima: za marš MB 120 mm M74 i M75 rasklapa se na 4 osnovna dijela koji se tovare na 3 grla (srednje teška tovarna grla opremljena univerzalnim priborom M48-kompletna oprema sa samarima); 4. grlo je municijsko (po 3 sanduka sa po 2 mine; bočno sa svake strane samara i treća s gornje strane poprečno)
-prevoženje MB zaprežnom vučom - jednopregom: za prijevoz MB zaprežnom vučom koristi se jedno grlo opremljeno priborom M48, snabdjevenim zaprežnicama i rukunicama; oruđni RAP prenosi se na samaru zaprežnog grla ili na oruđu; kad se prelazi s tovarnog transporta na zaprežnu vuču, tovarno grlo broj 1 dobiva ulogu zaprežnog grla; prevoženje MB zaprežnom vučom vrši se dok to terenski uslovi dopuštaju; kad je dalje ovaj način transporta nemoguć, prelazi se na drugi način transporta

9. brdski top 76 mm M48 B-1 (odjeljenje: K-dir odjeljenja; posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije, punilac, tempirač, 1. dodavač, 2. dodavač)
-dijelovi topa se tovare na 8 grla; grla broj 9 i 10 su municijska grla
-za vuču brdskog topa koristi se tandem zaprega

10. laki raketni lanser 128 mm M71 (posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije-punilac, tempirač-dodavač)
-na 1 tovarno grlo tovari se LRL 128 mm M71, 4 rakete u originalnim kutijama za pakovanje sa priborom za nošenje, torbice sa RAP-om
-LRL 128 mm M71 sa raketama tovari se na dvokolicu M84 u originalni sanducima za pakovanje

11. BsT 82 mm M60 (M60A) (posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije, donosilac-ujedno vodič konja, punilac, dodavač)
-za vuču BsT-a M60 (M60A) koristi se grlo jednopreg

12. protivoklopni lansirni komplet 9K11 sa borbenim kompletom municije u originalnim sanducima za pakovanje tovari se u dvokolici M84

13. protivavionski raketni sistem "Strijela-2M"
-jedan komplet sa borbenim kompletom municije tovari se u dvokolicu M84 u originalnim sanducima za pakovanje

Kolko ja znam, BsT M79 nije uveden u naoruzanje JNA.

Ali se u ovom pravilu iz 1985. doista pominje i ima ga na fotografijama, zakacen na samar.

Verovatno je bio na ispitivanju u to vreme.

Da li su brdske brigade imale haubice M-56 ili M-101

Mislim da ne. Samo mb 120 mm i brdske topove m3 i ove domace.

Ciji je top M-3, ima li koja slika

Haubica 105 mm M3

[attachment=1]
[attachment=2]
[attachment=3]
[attachment=4]


Skračena cev haubice 105 mm M2A1 (ista municija, M2A1 bila u naoružanju i JNA i SV) na ojačanom lafetu brdske haubice M1 (ima slika partizana koji jih koristili)

Sram me bilo, pravim temu o njoj eto več 4 godine... ili više.. slikao u kasarni u Postojni (primerak nekada bio u kasarni/skladištu Bloke)

LPB


Ako se ne varam, u naoružanju je bila i 75 mm gorska haubica M1.

Hvala na slikama. Koliko ih je bilo u JNA i da li su ih imale sve brdske i planinska brigada

Naisa sam na broj od 115 haubica koje smo dobili na racun vojne pomoci od amera 50ih ali su se koristile do 1963. a onda su spremljene u skladiste. E sad, jesu li se koristile do 1991. ili do 1963.?

MIslim da do 1963, kad su jih zanenili domači brdski topovi.

Bojan je na Panuju u Pivki dao podatke havbica 105 mm M2 in M3 komada 403 sa 691.230 granata. Znam da su one u SV M2A1 bile godište 42-44. Na brdskima M3 nisam bio.

Vojni muzej u Pivki se jako lijepo odrzava, blizu mi je, nekoliko sam puta prosao ali nikako zadrzati se. ???

Koliko je bilo brdskih i planinskih brigada u JNA u vrimenu 1988.-91.
I kojeg brojcanog naziva

Активних је била једна планинска у Крању и једна брдска у Пљевљима. Брдских је било неколико НА (резервни састав) класификације. Колико тачно и која им је бројна ознака не знам.

Prema planu "Drvar-1" iz 1958. godine planinska brigada imala je u svom organskom sastavu gotovo iste artiljerijske jedinice kao i pješadijska brigada:
-bateriju brdskih topova 76 mm M.48 B1 ili 76 mm M1-4 od po 4 oruđa
-haubičku bateriju 105 mm M.2 od 6 oruđa.
Planinska brigada je umjesto protivoklopnog diviziona imala samo protivoklopnu bateriju samohodnih topova 90 mm M.36.

Prema planu "Drvar-2" iz 1964. godine planinske i brdske brigade dobile su mješoviti artiljerijski divizion sastava:
-baterija brdskih topova 76 mm M.48 od 6 oruđa
-haubička baterija 105 mm od 6 oruđa
-minobacačka baterija 120 mm od 6 oruđa

Prema planu "Rudo" od 20.01.1969. godine pa do stupanja na snagu nove reorganizacije 1975. godine brdske brigade imale su mješoviti artiljerijski divizion sastava:
-dvije baterije brdskih topova 76 mm M.48
-dvije minobacačke baterije 120 mm.
Svaka baterija je imala po 6 oruđa.
Brdske brigade nisu imale protivoklopnu artiljeriju.

Planinska brigada je prema planu "Rudo" imala mad za vatrenu podršku i mpoad za protivoklopnu borbu.
Mješoviti artiljerijski divizion bio je sastava:
-komandni vod
-tri vatrene baterije brdskih topova 76 mm M.48
-dvije minobacačke baterije 120 mm.
Mješoviti protivoklopni artiljerijski divizion sastojao se od:
-dvije baterije protivoklopnih topova 76 mm M.42
-i jedne baterije protivoklopnih lansera raketa 9K11

Reorganizacijom artiljerije u vremenu od 1970. do 1975. povećan je broj oruđa za vatrenu podršku pa su porasle i vatrene mogućnosti brdskih brigada za 30 % i planinske brigade za 50 % u odnosu na prijašnje organizacijsko-formacijsko stanje.

U organizacijskom pogledu od 1980. godine artiljerija je ugrađena i u pješadijske, brdske, planinske, mot. i meh. bataljone, bataljone mornaričke pješadije i odgovarajuće partizanske jedinice i jedinice TO, kao i u prednje protivoklopne odrede i diverzantske odrede.

Na kraju 1985. godine u formaciji brdske brigade nalazio se mješoviti artiljerijski divizion za vatrenu podršku sastava:
-komanda diviziona
-komandna baterija
-dvije baterije brdskih topova 76 mm M.48 od po 6 oruđa
-dvije minobacačke baterije 120 mm od po 6 oruđa
-odjeljenje naoružano protivavionskim raketnim sistemima "S-2M" (3 lansera)

Brdska brigada je imala i protivoklopnu četu sastava:
-dva voda bestrzajnih topova 82 mm
-i jedan vod od 6 protivoklopnih lansera raketa 9K11.

Planinska brigada je imala mješoviti artiljerijski divizion za podršku koji se sastojao od:
-komande diviziona
-komandne baterije
-tri baterije brdskih topova 76 mm M.48
-dvije baterije minobacača 120 mm
-pozadinskih jedinica
-i odjeljenja naoružanog PA raketnim sistemom "S-2M".

U mješovitom protivoklopnom artiljerijskom divizionu u organskom sastavu planinske brigade nalazili su se:
-komandni vod
-pozadinske jedinice
-dvije baterije protivoklopnih topova 76 mm M.42
-i jedna raketna PO baterija 9K11.
Svaka baterija je imala po 6 oruđa.

U mješovite protivoklopne vodove brdskih i planinskih bataljona ugrađena su tri odjeljenja POLK 9K11, tako da je primjerice brdski bataljon imao mpov (mješoviti protivoklopni vod) sastava:
-dva odjeljenja bestrzajnih topova 82 mm od po 2 BsT
-i tri odjeljenja POLK 9K11.

Prema planu "Jedinstvo-1" iz 1987. organizacijsko-formacijska struktura 6. brdske brigade "B" bila je ova: komanda brigade "A", komanda stana "B", izviđačka četa "R", četa vojne policije "R", 1. brdski bataljon "A", 2. brdski bataljon "R", 3. brdski bataljon "R", mješoviti artiljerijski divizion "R" (komanda diviziona, komandna baterija, dvije baterije brdskih topova 76 mm M.48 od po 6 oruđa, dvije minobacačke baterije 120 mm od po 6 oruđa, odjeljenje "S-2M", pozadinski vod), protivoklopna četa "R", laka artiljerijska baterija PVO "R", inžinjerijska četa "R", četa veze "R" (vod veze "A" u miru), vod ABHO "R", pozadinska četa "B".

12. brdska brigada "R" prema planu "Jedinstvo-1" iz 1987. bila je sastava:
komanda brigade "R", komanda stana "R", izviđačka četa "R", četa vojne policije "R", 1. brdski bataljon "R", 2. brdski bataljon "R", 3. brdski bataljon "R", haubički  artiljerijski divizion 105 mm "R" (komanda diviziona, komandno-izviđačka baterija, odjeljenje "S-2M",  tri baterije haubica 105 mm, pozadinski vod), protivoklopna četa "R", laka artiljerijska baterija PVO "R", inžinjerijska četa "R", četa veze "R", vod ABHO "R", pozadinska četa "R".

Cini mi se da je opet ona poznata razlicitost u pitanju. Kolega Nikola odlicni podatci

Kategorizacija kopitara
Prema sklopu tijela, visini, obimu i razvijenosti konji se dijele na tri osnovne kategorije: jahaći, vozni i tovarni.
 
Jahaći konj "J" mora biti pokretljiv, temperamentan i mora imati čvrst i snažan kostur pokriven dobro razvijenim mišićima i skladan i lagan korak.
Dijeli se na lakši tip i teži tip "J" konja.
Lakši tip "J" konja upotrebljava se u planinskim jedinicama i ima visinu od 145 do 155 cm, a obim za 10 cm veći od visine.
Teži tip "J" konja ima visinu od 155 cm naviše, a obim najmanje 10 cm veći od visine.
 
Vozni konj "V" s obzirom na rasu kojoj pripada, umjereno je živahan do blag, odnosno mirnog temperamenta sa izraženim i razvijenim kosturom. Dijeli se na:
- vozno-teški "VT" - visoki preko 160 cm; obim grudi najmanje 20 cm veći od visine
- vozno-srednji "VS" - visoki preko 155 cm; obim grudi najmanje 16 cm veći od visine
- vozno-laki "VL" - visoki preko 145 cm; obim grudi najmanje 10 cm veći od visine
 
Tovarni konj "T" je manjeg rasta, zbijene građe, živahnog temperamenta. Dijele se na:
- tovarno-teški "TT" - visina 143 do 158 cm; obim grudi najmanje 16 cm veći od visine; oni moraju biti izdržljivi, snažni s dobro razvijenim mišićima i jakim nogama
- tovarno-laki "TL" - visina od 125 do 143 cm; obim grudi najmanje 10 cm veći od visine
 
Mule i mazge - kategoriziraju se kao i konji, s tim da tovarno-teške mule mogu imati visinu do 162 cm
 
Magarci se kategoriziraju na:
- magarce teškog tipa - visina preko 120 cm
- magarce lakog tipa - visina ispod 120 cm

Са правим коњима смо вежбали само као питомци и то у склопу обуке са минобацачима и митраљезима. Одвели нас као питомце у Неџариће, предграђе Сарајева, где је била јединица са брдским коњима и ту сма са правим коњима вежбали товарење и скидање минобацача и митраљеза на коње и врло кратко кретање - вођење натоварених коња.... Већина нас никад није прилазила коњима и било нам је необично, али су коњи били добро и послушни. Занимљиво искуство.

Brdske čete po F-87 mogle su u svom sastavu imati od 7 do 17 konja. Broj konja  je ovisio o načinu transporta i sastavu pratećeg voda koji je mogao imati tri organizacijske varijante:
a) prateći vod sastava: 1. odjeljenje RB ili RBR (4 RB-RBR), 2. odjeljenje BsT 82 mm (2 BsT) i 3. odjeljenje MB 82 mm (2 MB), ima ukupno 4 tovarna (oruđna) konja i 4 municijska konja
b) prateći vod sastava: 1. odjeljenje RB ili RBR (4 RB-RBR), 2. odjeljenje BsT 82 mm (2 BsT) i 3. odjeljenje MB 60 mm (4 MB), ima ukupno 6 tovarnih (oruđnih) konja i 2 municijska konja
c) prateći vod sastava: 1. odjeljenje RB ili RBR (4 RB-RBR), 2. odjeljenje RB ili RBR (4 RB-RBR) i 3. odjeljenje MB 60 mm (4 MB), ima ukupno 4 tovarna (oruđna) konja.
Svaki brdski vod imao je u 4. odjeljenju (mitraljeskom) 3 tovarna konja ili u drugoj organizacijskoj varijanti 1 VS (vozno-srednjeg konja) i jednu dvokolicu M-84 na koju se tovari kompletno mitraljesko odjeljenje (3 mitraljeza) sa borbenim kompletom municije i opremom poslužilaca.

Koja je ovo 105 mm haubica u 12. brdskoj brigadi

M3 američka brdska haubica?

Počeo sam praviti temu, ali nikad završio :zid.

Jedna je u kasarni u Postojni restaurirana.

[attachment=1]
[attachment=2]
[attachment=3]
[attachment=4]

Ne znam zasto su izbacili ovu M3 a zadrzali M2 i jos proizvodili M-56 koji je kopija prethodne. Mozda je domace oruzje iz 1948 76mm bilo superiornije?
Nadalje u gore pobrojanoj organizaciji i opremi brdskih i planinskih brigada iz druge polovice 80-ih vidi veca kolicina topova M-48 i BsT M-60. U to vrijeme se ne bi proslavili u eventualnom sukobu(kao sto nisu ni za t11) jer je prvi na nivou slicnih orudja iz ww1 a drugi na nivou slicnih iz ww2.

Zar nije ta brdska haubica izbacena iz upotrebe prije druge polovine 80ih

Planina zove / alpinizam

https://youtu.be/9cdXIraPM8E

Planinska četa  F-77 (plč prema ratnoj formaciji iz 1977. godine u sastavu 345. plbr)

Komanda čete - 8 ljudi - 4 Pi, 2 PAP, 2 AP
- Komandir čete - Pi
- PKPR - AP
- Četni starješina - AP
- Radiofonista - Pi
- Bolničar - Pi
- Kurir - PAP
- ABHO izvidjač - PAP
- Vozač - Pi, kamion

1., 2. i 3. planinski vod - 38 ljudi - 6 x Pi, 1 SP, 16 PAP, 11 AP, 6 PM, 3 M, tovarni konji = 3
- Komandir voda - AP
- Bolničar - Pi
- Snajperista - SP

1. ojačano streljačko odeljenje - 9 ljudi - 2 Pi, 4 PAP, 3 AP, 2 PM
- Komandir odeljenja - AP
- Automatičar x 2 - AP (Automatičar 1 je ZKO)
- Puškomitraljezac x 2 – PM M53, Pi
- Pomoćnik x 2 - PAP
- Strelac x 2 - PAP

2. i 3. streljačko odeljenje - 8 ljudi - 4 PAP, 3 AP, 2 PM
- Komandir odeljenja - AP
- Automatičar x 2 - AP (Automatičar 1 je ZKO)
- Puškomitraljezac x 2 - PM M72
- Strelac x 3 - PAP

4. mitraljesko odeljenje - 10 ljudi - 3 Pi, 6 PAP, 1 AP, 3 M, tovarni konji = 3
- Komandir odeljenja - AP
- Nišandžija x 3 - Mitr, Pi
- Poslužioci (3 ujedno vodiči konja) x 6 – PAP, 3 tovarna konja (na svakog ide 1 mitr. sa municijom i priborom) 

Prateći vod - 21 čov. - 8 Pi, 9 PAP, 3 AP, 4 RB, 3 MB 60 mm, tovarni konji = 3
- Komandir voda - AP
- Bolničar - Pi
- Radiofonista - PAP

1. odeljenje RB - 10 ljudi - 4 Pi, 4 PAP, 1 AP, 4 RB
- Komandir odeljenja - AP
- Nišandžija x 4 - RB, Pi
- Pomoćnik nišandžije x 4 - PAP

2. odeljenje MB 60 mm - 8 ljudi - 3 MB 60mm, 1 AP, 4 PAP, 3 Pi, 4 PAP, 1 AP, 3 MB 60 mm, tovarni konji = 3
- Komandir odeljenja - AP
- Vodič konja - PAP
- Nišandžija x 3 - Pi
- Poslužioci x 3 - PAP, tovarni konj (svaki tovari 1 MB i municiju)

Ukupno u četi: ljudi 143, 30 Pi, 3 SP, 59 PAP, 36 AP, 18 PM, 9 M, 4 RB, 3 MB 60 mm, 1 kamion, 12 tovarnih konja

Planinska četa F-77 mogla je biti ojačana odeljenjem BsT 82 mm.

Odeljenje BsT 82 mm - 11 ljudi - 2 Pi, 8 PAP, 1 AP, 2 BsT 82 mm, 2 tovarna konja, 2 municijska konja
- Komandir odeljenja - AP
- Nišandzija x 2 - BsT, Pi
- Poslužioci (4 ujedno vodiči konja) x 8 - PAP

Gledište o upotrebi konja u brdskim i planinskim jedinicama iz 1961. godine (Vojno delo)

Poslije drugog svjetskog rata pristupilo se u svim vojskama smanjenju ili čak likvidaciji konja u sastavu  borbenih jedinica. Tako ih je, na primjer, norveška vojska radikalno smanjila kad je pristupila Sjevernoatlanskom paktu. Međutim na proljetnim manevrima održanim 1954. godine na teritoriji Norveške u okviru motorizovane jedinice na planinskom i snijegom prekrivenom zemljištu potpuno su zatajile, dok su jedinice sa konjima izvršile postavljeni zadatak. Zato je norveška vojska poslije toga povećala broj konja u mirnodopskom sastavu za 8000 i oni su predati seljacima na čuvanje. Oni ih koriste za svoje radove, a vojska plaća njihovo izdržavanje. Svake godine za vrijeme vojnih vježbi konji se povlače u jedinice.

Švajcarska vojska je poslije dugih diskusija vođenih u Generalštabu rasformirala 30 konjičkih eskadrona i od njih formirala 24 konjičke izviđačke jedinice sa ukupno 5000 konja koji su pridati pješadijskim divizijama. Međutim, zadržala je u brdskim bataljonima po 84 konja i u svakom pješadijskom puku po jednu brdsku transportnu četu sa 100 konja.

Italijanska vojska pristupila je, međutim, vrlo oprezno smanjenju broja jedinica s konjima. Pored izvjesnog broja pješadijskih jedinica s konjima ona je zadržala i 3 planinske brigade. Svaka planinska brigada ima po 1329 tovarnih mazgi. Italijanska vojska raspolaže i sa nekoliko artiljerijskih pukova sa konjskim transportom (od 4 diviziona dva su na konjsku vuču, a dva tovarna) i brdskih artiljerijskih diviziona 75 mm – svaki po 318 tovarnih mazgi.

Generalno gledano izbacivanje konja (ili Mula ,mazgi) iz upotrebe u vojne svrhe je veliki minus . Kada god zakaže mašina,životinja može da pomogne. Druga bitna stvar je : životinja uvek oseća bolje opasnost od čoveka. Treća ,po meni bitna stvar je to što vojnik uz životinju (u ovom slučaju konja) stiče osećaj za pripadanje zajednici, stiče odgovornost,lakše prihvata zadatke koji su mu povereni (ne oseća presiju ili pritisak ) , uz prisustvo životinje se bolje gradi timski duh . A tek na poslednjem mestu je to što konj može da prenese teret koji ljudi ne mogu .

Можда сам о томе већ писао, али још док је била ВЈ, један важан проблем у вези са коњима био је недостатак квалификованих поткивача. Једноставно није имао ко да учи нове поткиваче. А коњи и муле морају да се поткивају.

генерално, слажем се са Пакленим вуком. Коње би , макар у малом броју, требало имати у војсци. Не као парадна грла (као што их већ има) већ као радна, транспортна грла. Такође, треба вратити брдске јединице. Барем један батаљон...

Švajcarske planinske trupe (zadaci, organizacija i obuka) – gledište o ulozi 3. planinskog armijskog korpusa „Gebirgsarmeekorps 3” iz 1971. godine (Vojno delo)

Organizacijsko-formacijska struktura „Armee 61”

1. poljski armijski korpus
- 2. poljska pješadijska divizija
- 3. poljska pješadijska divizija
- 1. mehanizovana divizija

- 1. teritorijalna zona

- 1. granična brigada
- 2. granična brigada
- 3. granična brigada

2. poljski armijski korpus
- 5. poljska pješadijska divizija
- 8. poljska pješadijska divizija
- 4. mehanizovana divizija

- 2. teritorijalna zona
- 4. granična brigada
- 5. granična brigada

3. planinski armijski korpus
- 9. planinska divizija
- 10. planinska divizija
- 12. planinska divizija

- 9. teritorijalna zona
- 10. teritorijalna zona
- 12. teritorijalna zona

- 9. granična brigada
- 11. granična brigada
- 12. granična brigada

- 10. tvrđavska brigada
- 13. tvrđavska brigada
- 23. tvrđavska brigada

- 21. redvijska brigada
- 22. redvijska brigada
- 24. redvijska brigada

4. poljski armijski korpus
- 6. poljska pješadijska divizija
- 7. poljska pješadijska divizija
- 11. mehanizovana divizija

- 4. teritorijalna zona

- 6. granična brigada
- 7. granična brigada
- 8. granična brigada

Švajcarska je pretežno planinska zemlja. Alpe obuhvataju 60%, Jura 10%, a pretplaninska  visoravan 30% površine zemlje. Uži nizijski rejoni nalaze se samo duž rijeke Rajne na sjeveru i u oblasti kantona Tičino, duž istoimene rijeke na krajnjem jugu zemlje. Dok 3 poljska armijska korpusa (1., 2. i 4. AK) zatvaraju granične reojne na zapadu (Jura), na sjeveru, a dijelom i prema sjeveroistoku, kao i pravce koji preko tih graničnih rejona izvode u unutrašnjost zemlje, dotle 3. planinski armijski korpus zatvara granicu na jugu zemlje i dijelom prema istoku, a ujedno pod svojom kontrolom drži centralnu oblast koju predstavljaju Alpe, osiguravajući na taj način stalne pozadinske ustanove koje se u toj oblasti nalaze, znatnim dijelom, još iz vremena aktiviranja švajcarskih oružanih snaga u toku drugog svjetskog rata.

Prema tome švajcarska vojska ima u svom sastavu jedan planinski korpus, koji se, razumljivo, u potpunosti aktivira samo u slučaju proglašenja mobilizacije (aktiviranja) ili rata, ali čija milicijska jezgra i osnovni kadrovski elementi postoje još u mirno doba.
Ovaj korpus se sastoji iz: komande (štaba), štabne čete, tri planinske divizije, tri granične brigade, tri tvrđavske brigade i tri redvijske brigade i tri teritorijalne zone (teritoriju svake planinske divizije obuhvata jedna), u čijem sastavu se nalze razne teritorijalne jedinice i ustanove.
Redvijske brigade drže pod svojom kontrolom rejone Alpa koje se smtaraju odsudnim za njihovu odbranu. U toku drugog svjetskog rata centralni alpski rejon se smatrao redvijem (najjači oslonac odbrane, posljednji uređeni oslonac odbrane utvrđenih rejona ili položaja)  za odbranu zemlje, pa je takav bio i uređen.
Osim navedenih jedinica i sastava, komandi korpusa neposredno su potčinjene još i ove jedinice: planinski pješadijski puk, inžinjerijski puk, bataljon veze, saobraćajn policijski bataljon, sanitetski bataljon i snabdjevačka četa. Sve planinske jedinice se popunjavaju vojnicima operativnog 1. poziva, koji obuhvataju ljudstvo od 20. do 32. godine starosti. Od ovog mogu biti izuzete samo samostalne brigade, koje imaju mahom pozicijsku ulogu.

Kao što se vidi, švajcarski planinski korpus ima u svom sastavu dvije kategorije operativnih elemenata. To su, prvo, pozicioni elementi za zaprečavanje i odbranu: granične, tvrđavske i redvijske brigade; i drugo, planinske divizije, koje imaju zadatak izvođenja pokretne odbrane ili izvršenja napada protiv neprijateljskih kolona koje nadiru. Dok poljske pješadijske i mehanizovane divizije, u sastavu poljskih armijskih korpusa na srednjogorskoj visoravni, treba da dejstvuju prvenstveno u operativnim okvirima, dotle planinske divizije treba da izvode napad prvenstveno u taktičkim okvirima. U okviru operativne odbrane u alpskim regionima, planinske divizije treba da nastoje da, svojim istaknutim pokretnim dijelovima, izvode napadna dejstva protiv drugih ešelona napadača – u vrijeme dok su njegovi prvi ešeloni angažovani napadom na braniočeve položaje.

Planinska divizija švajcarskog planinskog korpusa ima u svom sastavu: komandu, štabnu četu, izviđački bataljon, 3 planinska pješadijska puka, 2 artiljerijska puka, protivavionski divizion, inžinjerijski bataljon, bataljon veze, sanitetski bataljon, snabdjevački bataljon i četu saobraćajne policije.
Planinski pješadijski puk je analognog sastava kao i pješadijski puk pješadijske divizije, s tim što je grenadirska (pukovska) četa osposobljena za dejstvo u visokim planinama. Osim toga, puk raspolaže planinskom opremom, a transportne jedinice su osposobljene za kretanje po planinskom zemljištu jer djelomično raspolažu i tovarnom stokom.

Sastav planinskog pješadijskog puka
- štab puka
- 1., 2. i 3. streljački bataljon: štabna četa, 1., 2. i 3. streljačka četa, minobacačka četa 81 mm (1., 2. i 3. minobacački vod 81 mm)
- pješadijski bataljon prištapskih jedinica: pukovska štabna četa, planinska grenadirska četa, četa veze, protivavionska baterija, protivtenkovska četa
- transportni bataljon: 1., 2. i 3. transportna četa

Sastav streljačke čete
- 1., 2. i 3. streljački vod: 1., 2. i 3. streljačko odjeljenje, tromblonsko odjeljenje, odjeljenje protivtenkovskih raketnih bacača
- mitraljeski vod

Švajcarske planinske trupe (zadaci, organizacija i obuka) – gledište o ulozi 3. planinskog armijskog korpusa „Gebirgsarmeekorps 3” iz 1971. godine (Vojno delo)

Smatra se da ove jedinice mogu voditi uspješnu borbu i protiv tehnički bolje opremljenog agresora. Švajcarski vojni stručnjaci su mišljenja da u njihovim planinama postoje male mogućnosti za izvođenje padobranskog ili avionskog desanta jačim snagama. Mjesta mogućeg desanta su vojnicima-planincima poznata i biće na odgovarajući način kontrolisana i branjena. Ocjenjuje se da su u planini znatno opasniji helikopterski nego padobranski desanti. Neprijateljeve mehanizovane i motorizovane  jedinice biće vezane za puteve, tunelske prolaze i planinske prelaze. One se tu ne mogu razviti za borbu, a zemljište će u jakoj mjeri ograničavati njihovu pokretljivost i vatrenu moć. Česte i iznenadne promjene vremena, kao i samo zemljište, otežavaće u jakoj mjeri život i dejstvo protivnikovim snagama, ali sopstvenim trupama. Smatra se da ove okolnosti idu u prilog švajcarskim planinskim trupama, pod uslovom da su prethodno dobro obučene, da poznaju zemljište i da su naviknute na takve prilike. Ova ograničenja, koja zemljište nameće protivniku, prema gledištu nekih švajcarskih vojnih autora, daju dobrim dijelom odgovor o važnosti švajcarske alpske tvrđave, kako se ponekad naziva, a u čiji značaj neki krugovi sumnjaju. Smatra se da će švajcarski vojnici-planinci biti u povoljnijem položaju jer bolje poznaju svoje planine od eventulanog protivnika. Oni poznaju sve podmuklosti i opasnosti koje planine kriju, ali znaju i da im je planina izvanredan pomagač. Život i kretanje u planini su, međutim, vrlo otežani, a borba će biti još teža, nemilosrdnija i zahtijevaće od vojnika velika vojnostručna znanja i ogromna naprezanja.

Borbu u planini vodi prvenstveno pješadija, a planinom najbolje vladaju planinski grenadiri (po jedna četa u svakom planinskom pješadijskom puku), koji se podvrgavaju proširenoj planinskoj obuci. Planinski grenadiri su predodređeni da dejstvuju u manjim sastavima, prvenstveno u visokoj planini. Osposobljeni su da savladavaju velike planinske teškoće i prepreke, na primjer, provalije, usjeke, žljebove, procjepe i slično uz pomoć užadi i mostova od užadi. Oni posjedaju i brane važne visinske tačke, zadajući odsudne udarce osjetljivim dijelovima neprijateljevog borbenog poretka. Velika pažnja poklanja se njihovoj streljačkoj obuci. Jedna trećina planinskih grenadira je naoružana snajperskim puškama, što omogućuje njihovu efikasnu pojedinačnu puščanu vatru na velikim daljinama.
Planinski strijelci, tj. ljudstvo planinskih streljačkih četa, preuzimaju tehnički lakše zadatke i dejstvuju obično u jačim sastavima nego planinski grenadiri, i to u planinskim rejonima do 2500 m visine. Njihovo osnovno naoružanje sačinjavaju automatske (jurišne) puške, a kao naoružanje podrške služe im ručni bacači, mitraljezi i minobacači.

Smatra se da mitraljezi i minobacači imaju prilikom borbi u planini još veći značaj nego na manevarskom zemljištu, ali da je njihova upotreba skopčana sa velikim teškoćama u ppgledu izbora dobrog vatrenog položaja, iskorišćavanja dometa i vatrene moći, kao i transporta (naročito je otežan dotur municije). Velika pažnja se poklanja maskiranju ljudstva i naoružanja; naime, smatra se da se položaj koji je neprijatelj identifikovao, i osmatra ga, ne može dugo braniti. Česte i brze promjene ovih oruđa zahtijevaju od ljudstva velika naprezanja. Tovarna grla, ako transportna snaga, ostala su i dalje efikasni pomagači planinskih jedinica. Međutim, pri doturu i evakuaciji danas helikopteri efikasno zamjenjuju tovarna grla. Njihova upotreba je, doduše, zavisna od atmosferskih prilika. No, dobri i na planinske prilike naviknuti piloti helikoptera mogu, ako dobro poznaju zemljište, i pod takvim okolnostima obavljati svoje letove. Ostali rodovi oružanih snaga: artiljerija, inžinjerija, avijacija, protivavionske jedinice, jedinice veze, sanitetske i remontne jedinice smatraju se dragocjenim pomagačima pješadije, koja ipak nosi glavni teret borbe.

Planinske trupe izložene su mnogim opasnostima koje ostale jedinice ne doživljavaju. Vojnik-planinac treba da se snađe i da savlađuje iznenadne promjene vremena, sniježne i kamene uslove (lavine), koje su česta pojava u planini. Kretanja po ispresijecanom zemljištu, po smrznutom snijegu i ledu, veranja uz stijene, smučanja sa teškim teretima, i to na visinama do 4000 m, zahtijevaju teška fizička i psihička naprezanja od svakog vojnika i starješine. Pod takvim okolnostima, život i rad u planinskim jedinicama treba da se odvija pod parolom „jedan za sve, svi za jednog”. Uslov da se ovo postigne je drugarstvo, tako važan faktor prilikom izvođenja borbenih dejstava u planini. Ovim činjenicama treba da bude prilagođena i obuka planinskih jedinica.
Regruti obveznici, namijenjeni da služe vojnu milicijsku obavezu u planinskim jedinicama, obučavaju se 17 nedjelja u regrutnim školama za planinske jedinice. One treba da im omoguće sticanje, pored vojnih i vojno-tehničkih znanja, i potrebna znanja i navike iz planinske službe.

Opštoj planinskoj obuci podvrgavaju se svi vojnici-planici. Ova obuka iz oblasti ljetne planinske tehnike obuhvata: upotrebu i rukovanje planinskim užetom; kretanje po travnim padinama, po kamenoj drobini i lakim stijenama; prelaženje planinskih potoka; veranje uz i niz stijene; osiguranje u stijeni; upotrebu stalnih užadi; spuštanje užetom u leđno-butnom sjedištu; kretanje po snijegu, smrznutom snijegu i ledu; osiguranje kod ovog kretanja; upotrebu cepina, kretanje pomoću dereza; izgradnju bivaka od šatorskih krila, u šumi, stijenju, kao i improviziranih skloništa.
Opšta planinska obuka iz oblasti zimske tehnike obuhvata: smučarsku obuku – kretanje, klizanje, smučarski spust, kočenje, promjenu pravca sa plužnom kristijanijom kao najvišim stepenom, terensko smuačanje sa teretom, savlađivanje prepreka, smučanje u koloni, vožnju uz uže, smučanje noću (sa i bez osvjetljenja); upotrebu fiksnih užadi; usovsku (lavinsku) službu – upotrebu sondiranih usovskih motki i usovskog (lavinskog) kanapa; izgradnju bivaka u snijegu – od šatorskih krila, u vidu jazbine, podruma, jame i iglua (eskimsko skloniše); konjovodačku službu.

Shodno direktivi načelnika nastavne uprave Saveznog vojnog departmana, opštu planinsku obuku treba da prođu: pješadija, mehanizovane i lake jedinice (dijelom), artiljerija (dijelom), avijacija i protivavionske jedinice (dijelom), inžinjerija (dijelom), saperi bataljona žičnih željeznica, jedinice veze, sanitetske jedinice, snabdjevačke (dijelom) i remontne jedinice.

Planinske jedinice JKV

Prvog avgusta 1931. godine u sastavu JKV formirani su 1. planinski puk i 2. planinski puk. 1. planinski puk, sa sjedištem u Škofija Loki, u slučaju rata razvijao se sjeverozapadno od Ljubljane, u Triglavski planinski odred prema Radovljici i Celovcu, zatvarajući pravac iz gornjeg toka r. Soče prema gornjem toku r. Save, a 2. planinski puk, sa sjedištem u Delnicama, južno od Delnica, prema Rijeci, u Rišnjački planinski odred. Shodno ovim planovima, centri za obuku planinskih jedinica formirani su u Bohinjskoj Bistrici i Crnom Lugu, kraj Delnica. Kako su pukovi formirani po francuskom uzoru, pravilom o njihovom ratovanju bila su regulisana pitanja taktičke upotrebe, tehnike planinarenja, smučanja i sanitetskog zbrinjavanja.

Svaki planinski puk imao je tri planinska bataljona, a svaki planinski bataljon četiri planinske streljačke čete, četu minobacača, tehničku četu, bateriju brdskih topova i izviđačku četu.

Učešće planinskih jedinica JKV u aprilskom ratu 

Šestog aprila 1941. godine, naspram italijanske 2. armije nalazili su se Triglavska divizija, dijelovi Triglavskog planinskog odreda i Rišnjački planinski odred, ukupne jačine od oko 50.000 ljudi (računajući posadne i granične trupe).

Na krajnjem lijevom krilu 11. italijanskog korpusa, pored graničnih trupa i 3. planinskog odreda Vale (Valle), nalazila se divizija Ravena (Ravenna). Njen zadatak je bio da u rejonu Tolmina spriječi eventualni pokušaj prodora Jugoslovena iz gornjeg toka r. Save ka gornjem toku r. Soče (zadatak suprotan onom koji je imao Triglavski planinski odred). Ovo krilo italijanske 2. armije bilo je prilično slabo jer su očekivali dejstvo njemačkih snaga iz Austrije prema r. Savi.

Triglavski planinski odred (štab, 1. planinski puk jačine tri planinska bataljona, 1. divizion planinske artiljerije i ostali dijelovi), popunjen sa oko 80% obveznika, nalazio se na prostoru: selo Jezersko – selo Tržič – Radovljica – Škofja Loka – Kranj, sa zadatkom da brani granični front prema Austriji, od Savinjskih Alpa (Rinke k. 2429) do tromeđe sa Italijom, te granični front prema Italiji, do Blegoša (k. 1562).

Rišnjački planinski odred (štab, 2. planinski puk jačine tri bataljona, 5. divizion planinske artiljerije i ostali dijelovi) nalazio se na prostoru Smrekove Drage – Delnice – Gornje Jelenje – Kamenjak – Srednji Jarak, u sljedećem rasporedu: 11. planinski bataljon (oko 90% popunjen), na položaju: Vočji hrid – Trikoliči – Bela Mekoja (k. 1458) – Kobilja glava (k. 1331) – Klan (k. 972) – Kupički vrh (k. 715); 13. planinski bataljon (90% popunjen) na prostoru Gornje Jelenje – Kamenjak; 12. planinski bataljon (96% popunjen) u rezervi odreda u Delnicama; inženjerijska četa u Srednjem Jarku; 5. divizion planinske artiljerije, na prostoriji: Gerovo – Mrzle Vodice – Lokve.
Odred je imao zadatak da brani granični odsjek Bička gora (k. 1527) do Sušaka.

Komandant jugoslovenske 7. armije predložio je komandantu Prve grupe armija da 7. aprila poslije podne povuče svoje jedinice sa graničnog fronta, uzimajući u obzir tešku situaciju u 4. armiji. Na italijanskom frontu su se odvijale samo lokalne granične borbe, jer je komandant italijanske 2. armije naredio komandantima korpusa da preduzmu nasilno patrolno izviđanje preko jugoslovenske granice u dubini 3–4 km. Jedinice njemačke 2. armije su 9. aprila nastavile napade, dok je komanda italijanske 2. armije, shodno dobijenoj direktivi, ovog dana izdala komandantima 5. i 6. korpusa dopunsku zapovijest za postupak u slučaju ofanzive. Jedinice italijanske 2. armije izvršile su nekoliko slabih napada na frontu Triglavske divizije i Rišnjačkog planinskog odreda. Jedinice 7. jugoslovenske armije su ovog dana nastavile ubrzano povlačenje desnog krila i sporije povlačenje centra, dok je Rišnjački planinski odred, na lijevom krilu, i dalje ostao na svojim položajima. Triglavski planinski odred se povlačio na desnu obalu Krke. Jedinice njemačkog 49. i 51. korpusa su tokom 10. aprila potiskivale zaštitnice Triglavskog planinskog odreda. Zbog teške situacije u 4. armiji i izdajničkog rada pete kolone, izvjesna depresija je zavladala među rezervnim oficirima i vojnicima 7. armije, ali je povlačenje, i pored toga, teklo po planu. Poslije ulaska njemačkih trupa u Zagreb, nastupilo je rasturanje jedinica 7. armije i bjekstvo vojnika. Italijanska 2. armija je tek 11. aprila posle podne otpočela ofanzivu, i to: 3. planinski odred Vale ka liniji Selce–Radovljica; 11. korpus, preko Logateca, ka Ljubljani. 6. korpus ka Prezidu, a 5. korpus u pravcima Rijeka – Kraljevica i Ravno – Rečica – Mrzle Vodice. Pošto su se jedinice Triglavske divizije, Triglavskog i Rišnjačkog planinskog odreda već povlačile (shodno zapovijesti komandanta 7. armije), Italijani nisu nailazili na organizovan otpor.
Jedino su posadne i planinske jedinice (čete i bataljoni) na pojedinim odsjecima graničnog fronta, sa naslonom na granična utvrđenja, pružale snažan otpor i nekoliko dana zadržavale napredovanje pojedinih italijanskih jedinica. Tokom ovog dana, Italijani su zauzeli Sušak, Bakar, Delnice Vrhniku, Jesenice, Logatec i Ljubljanu, dok su njihovi napadi zapadno od Snežnika odbijeni protivnapadom jedinica Rišnjačkog planinskog odreda. Tokom 14. aprila, ostaci 7. armije povlačili su se u pravcu Brod na Kupi – Kočevje, i u pravcu Novog Mesta. Okupacijom zbornog mjesta područja 1. planinskog puka i kapitulacijom jugoslovenske vojske, ova taktička jedinica je i praktično prestala da postoji.

Terzić Velimir, Slom Kraljevine Jugoslavije 1941, I i II, Beograd, 1983.

Zanimljivi podaci

Командант Триглавске дивизије у Априлском рату је био дивизијски генерал Драгиша Пандуровић. Он је након заробљавања и боравка у заробљеништву остао у иностранству (није се вратио у Југославију). О Априлском рату и дејству Триглавске дивизије оставио је сведочење у виду сећања. С обзиром да је сећања на Триглавску дивизију написао до 8. октобра 1914. године, дакле у логору, може му се веровати јер су му сећања била свежа. У суштини то је ово што је написао Терзић уз знатно више детаља о понашању појединих људи, официра, али и цивила, посебно бана Марка Натлачена.

Има ту књигу. Приредио ју је Миле Бјелајац а зове се: Генерала Драгиша Пандуровић "Живот и сведочења"

Projekt strategijskog razvoja

Za potpunije sagledavanje uloge i mjesta planinskih jedinica u sastavu strategijskih grupacija JKV u aprilskom ratu, donosim samo dio ratnog plana »R-41« koji se odnosi na 1. grupu armija. Na osnovu ratnoga plana trebalo je izvršiti strategijski razvoj, koji ujedno predstavlja početni operacijski plan, u kojem je bilo predviđeno grupisanje jugoslovenske vojske, vazduhoplovstva i mornarice:

Za tumačenje pojma „strategijski razvoj” može poslužiti Strategija oružane borbe, SSNO, CSI GŠ JNA, 1983. „Strategijski razvoj je radnja kojom se oružane snage grupišu na ratištu i zauzimaju borbeni raspored prema planovima upotrebe i u skladu sa nastalom vonostrategijskom situacijom. Pravovremen strategijski razvoj oružanih snaga, posebno jedinica predviđenih za dejstva na strategijskim i osnovnim operativnim pravcima, kao i protiv krupnih desanata, jedan je od preduslova za uspješno suprotstavljanje agresiji i realizovanje planiranih ciljeva oružane borbe u početnom periodu rata. Stoga uvijek treba nastojati da se strategijski razvoj za početni period rata u cjelini završi prije otpočinjanja agresije. Pravovremen strategijski razvoj oružanih snaga za početni period rata osigurava se, u prvom redu, lokacijom mirnodopskih i ratnih jedinica na pravcima i prostorima njihove moguće upotrebe u ratu ili u njihovoj blizini.  Na taj način se strategijski razvoj oružanih snaga za početni period rata, u osnovi, postiže već u miru, a dovršava se operativnim i taktičkim razvojem jedinica. Mobilizacija i dovršenje strategijskog razvoja čine jedinstvenu strategijsku radnju.”

1. grupa armija imala je zadatak da brani front prema Mađarskoj, Njemačkoj i Italiji od r. Čađavice u Slavoniji do Karlobaga na moru, u sljedećem rasporedu:

a) Štab u Sisku;

b) 4. armija sa zadatkom da brani front od r. Čađavice do Radgone isključno i da stvori vrijeme za povlačenje 7. armije, a zatim da vodi zadržavajuću odbranu i da se pod pritiskom nadmoćnijih snaga povlači preko Bosne ka jugoistoku.

Predviđeno je da zauzme sljedeći raspored:
- Štab armije u Bjelovaru;
- 3 puka rezervne vojske (sa graničnim jedinicama) za zaštitu granice;
- Slavonska divizija (42. pp, 43. pp, 108. pp) oko Suhog Polja u Podravini;
- Savska divizija (35. pp, 53. pp, 104. pp) oko Koprivnice i Đurđevca;
- Murska divizija (36. pp, 105. pp, 126. pp) oko Varaždina;
- Ormoški odred od dva konjička i jednog pješadijskog puka, jednog velosipedskog bataljona i jednog artiljerijskog diviziona oko Ormoža; i
- 1 bataljon tenkova i armijski dijelovi u rejonu Bjelovara.

c) 7. armija sa zadatkom da brani front od Radgone do Karlobaga (zaključno) i da se pod pritiskom neprijatelja povlači preko Bosne ka jugoistoku, u sljedećem rasporedu:

- Štab armije u Brežicama;
- 8 posadnih pukova (1-8) u graničnim utvrđenjima na austrijskoj i italijanskoj granici;
- Dravska divizija (45. pp, 112. pp, 128. pp) oko Maribora;
- Triglavski planinski odred - štab, 1. planinski puk jačine tri planinska bataljona, 1. divizion planinske artiljerije i ostali dijelovi oko Kranja
- Triglavska divizija (39. pp, 40. pp, 110. pp) jugozapadno od Ljubljane;
- Rišnjački planinski odred - štab, 2. planinski puk jačine tri bataljona, 5. divizion planinske artiljerije i ostali dijelovi oko Delnica;
- Lički odred od jednog pešadijskog puka i jednog artiljerijskog diviziona na prostoru zapadno od Ogulina radi odbrane obalskog fronta Novi - Karlobag; i
- armijski dijelovi u rejonu Brežice - Zidani Most - Novo Mesto.

d) Rezerva 1. grupe armija (1. konjička divizija, 1 samostalni artiljerijski divizion i 1 pješadijski puk) oko Zagreba.

Iz cjelokupnog ratnog plana može se zaključiti da je u prvom ešelonu bilo predvidjeno 27 divizija ili 7/8 ukupnih snaga, dok je samo 1/8 ostala u rezervi Vrhovne komande. Što je još gore, ova isuviše slaba i rasturena rezerva nije bila u stanju da prihvati glavne snage pri izvođenju zadržavajuće odbrane, a kamoli da izvodi neke operativne manevre, tim prije što nije bila motorizovana. Za osiguranje komunikacije Skoplje — Solun, za vezu sa Grcima i za obezbjeđenje odstupnice glavnih snaga na jug (južno od linije Skopska Crna gora - Šar planina) takođe je bilo predviđeno samo četiri divizije (ili 1/8 raspoloživih snaga), koje nisu bile dovoljne ni da zadrže njemački napad iz Bugarske, a još manje da izvode ofanzivu u Albaniji.

Koji je izvor korišten za ovo

Terzić Velimir, Slom Kraljevine Jugoslavije 1941, I i II, Beograd, 1983.

Hvala

Pješadijske divizije JKV po tipu organizacije mogle su biti poljske i brdske. Poljske su koristile uglavnom tegleće konje i volove, a brdske tovarne konje.

Sa velikom sigurnošću može se zaključiti da su pješadijske divizije brdskog tipa (ukupno 11 pješadijskih divizija) bile divizije sa brdskim haubicama: Bosanska, Jadranska, Hercegovačka, Dinarska, Zetska, Bregalnička, Vardarska, Kosovska, Ibarska, Triglavska, Dravska.

Na primjer, Triglavska divizija brdskog tipa imala je artiljerijski puk sastava četiri artiljerijska diviziona, od kojih su dva artiljerijska diviziona brdskih haubica 100 mm M16/19:
- artiljerijski divizion brdskih topova 75 mm M28
- artiljerijski divizion poljskh topova 80 mm M28
- 1. artiljerijski divizion brdskih haubica 100 mm M16/19
- 2. artiljerijski divizion brdskih haubica 100 mm M16/19

Ostale pješadijske divizije bile su poljskog tipa (ukupno 17 pješadijskih divizija): Cerska, Drinska, Dunavska, Sremska, Potiska, Vrbaska, Lička, Unska, Savska, Murska, Osječka, Slavonska, Toplička, Moravska, Šumadiska, Krajinska, Timočka.

Po Uredbi o formaciji divizija je inicijalno imala 3 vozarska bataljona. Prema formaciji divizija poljskog tipa imala je jedan bataljon tovarni i dvokolični, dva lako konjska ili volovska, a divizija brdskog tipa: jedan bataljon tovarni, jedan dvokolični, jedan lako konjski.
Krajem 1940. treći vozarski bataljon se rasformira. Njih su trebali da zamijene auto vodovi 7 novoformiranih auto bataljona. Rasformirani su treći bataljoni sljedećih divizija: Šumadiske, Bosanske, Drinske, Vrbaske, Krajinske, Vardarske.

Vozarski bataljoni su generalno transportovali hranu (2 tekuća (dnevna) i 1 rezervni (dnevni) ljudski i stočni obrok) i municiju (1 šarža za svaku boračku pušku, 2 šarže za svaki (puško)mitraljez, bacač, top, haubicu, takođe bombe, tromblone, pištoljsku municiju, signalnu municiju, sredstva za zadimljvanje, nagazne mine).
Ljudski dnevni obrok bio je težak oko 1.27 kg, a stočni oko 5kg (bez mesa i sijena). Rezervni ljudski obrok bio je težak oko 0.9 kg, a stočni oko 5 kg.
Kola su nosila oko 400 kg a tovarni konj oko 80 kg.

U periodu JNA od 1956. godine, kada su formirane komande armijskih oblasti, a ukinuti korpusi i armije, KoV je imala 12 vojnih područja u sastavu armijskih oblasti. I armijske oblasti i vojna područja  bili su operativno-teritorijalne komande koje su obuhvatale sve komponente oružanih snaga. U slučaju rata predviđeno je da vojna područja ostaju kao teritorijalne komande na svojoj teritoriji, a da se iz njihovog sastava formiraju korpusi kao operativni sastavi.

Prema novoj ratnoj formaciji KoV je tada imala sljedeći sastav:
- 30 pješadijskih divizija
- 3 oklopne divizije

- 17 brdskih brigada

- 3 planinske brigade

- 6 oklopnih brigada.
12 pješadijskih brigada u miru, razvijale su se u ratu u pješadijske divizije (zato tih brigada u ratu nije bilo).

Brdske brigade bile su namijenjene za zatvaranje pravaca kapaciteta brigade, bez obzira na to što su bile brdskog sastava.
Takav sastav jedinica KoV ostao je sve do nove reorganizacije 1959. godine (prelazak na petornu formaciju prema planu „Drvar-1”).

Naredbom DSNO od 12. 06. 1964. godine naređena je reorganizacija prema planu „Drvar-2”, s početkom od januara 1965. i završetkom do 1969. godine. U procjeni aktivnosti budućeg protivnika promatrane su samo armije NATO (Grčka, Italija i snage NATO iz Zapadne Njemačke, kao i neutralne Austrije).
Znatno su ojačane 3. i 5. armija, a djelomično i 4. armija na račun 1. i 7. armije. Sredinom 1964. godine prvo su reorganizovane granične jedinice, a zatim se prešlo na reorganizaciju jedinica KoV. Najprije su izvršene izmjene u divizijama i pukovima, a potom u vojnim područjima i armijama.

Smatralo se da je prema dotadašnjoj organizaciji („Drvar-1”) operativni dio KoV bio suviše veliki i formacijski usitnjen. Bilo je predloženo da se operativni dio KoV ukrupni u manji broj jačih formacija i da se u isto vrijeme poveća vatrena moć, pokretljivost jedinica i udarna snaga, ojačavanjem borbenog na račun neborbenog dijela jedinica.
Izbačena je konjska vuča u „B” divizijama koje su prema petornoj organizaciji „Drvar-1” imale 2159 konja i 1179 dvoosovinskih kola i dvokolica ukupno.

Prema formacijskim izmjenama i dopunama po planu „Drvar-2” u sastavu KoV u ratu bi se nalazilo:
- 5 armijskih oblasti
- 11 korpusa
- K-da grada Beograda (u rangu Vojnog područja)
- 24 pješadijske divizije
- 1 oklopna divizija
- 11 pješadijskih brigada
- 6 oklopnih brigada

- 10 brdskih brigada
- 1 planinska brigada

- 128 partizanskih brigada

- 1 mornaričko-desantna brigada
- 1 padobranska brigada
- 10 graničnih brigada
- 9 graničnih bataljona

Kad ste već pomenuli i planinske jedinice JV, da pomenem da je za njih razvijena i posebna uniforma. Bluza M32 je bila modernog kroja i kasnije je propisana i za četničke/jurišne jedinice. I oznake činova u periodu 1932-39. su bile različite u odnosu na standardne epoletuške.

Detaljnije ima u knjizi: "Specijalne jedinice jugoslovenske vojske u Aprilskom ratu" autora Dušana Babca.

Plan organizacijsko-mobilizacijske i materijalno-tehničke modernizacije KoV „Rudo” trebalo ja da bude realizovan do 1975. godine. Predviđeno je da sve brigade (pješadijske, planinska, brdske i oklopne) i pješadijski pukovi imaju jaču vlastitu podršku (oruđa 105 mm i 122 mm) i jače vlastite elemente za PDB i PVB i da u oklopnim brigadama ta oruđa budu samohodna.
Divizije KoV trebalo je da budu osposobljene za izvršavanje zadataka operativnog značaja i da mogu objedinjavati dejstva svih snaga i struktura odbrane u zoni odgovornosti.
Pukovi i brigade trebale su biti manjeg brojnog stanja, jače vatrene moći, ososbito za PO borbu i PV borbu. Zahtijevalo se da puk i brigada budu organizacijski osposobljeni za dejstva, istovremeno, na dva taktička pravca, a divizije da imaju artiljerijske pukove sa 4 diviziona, po mogućnosti uključujući i divizion VBR.

Prema dorađenom planu „Rudo” bilo je predviđao u KoV :
- 18 pješadijskih divizija

- 1 planinska brigada
- 10 brdskih brigada

- 9 pješadijskih brigada sa oklopnim bataljonom (453. pbr, 9. pbr, 15. ppbr, 168. pbr, 13. ppbr, 25. pbr, 195. pbr, 253. pbr, 5. ppbr)
- 2 pješadijske brigade bez oklopnog bataljona

Organizacijsko-formacijska struktura planinskog bataljona po formaciji iz 1954. godine

Komanda bataljona

Odjeljenje ABHO 

Alpinistički izviđački vod - 26 ljudi, 2 Pu, 24 A, 2 PM, 4 RU - ranac, 2 RU - ručni
- komandno odjeljenje - 6 ljudi, 6 A
- 1. i 2. izviđačko odjeljenje - 10 ljudi, 1 Pu, 9 A, 1 PM, 1 RU - ranac, 1 RU-ručni

1., 2. i 3. planinska četa -  156 / 163 čov., 27 Pi, 66 / 70 Pu (9 sa tromblonskim dodatkom, 1 sa optikom), 63 / 66 A, 2 SP, 15 PM, 3 mitr, 6 RB, 0 / 2 x BsT 57 mm, 3 MB 60 mm, 12 / 14 tovarnih konja

- komanda čete - 7 ljudi, 5 Pi, 2 A, 2 SP
- 1., 2. i 3. streljački vod (komandno odjeljenje, 1., 2. i 3. streljačko odjeljenje, prateće odjeljenje) - 42 čov., 6 Pi, 19 Pu (3 sa tromblonskim dodatkom, 1 sa optikom), 17 A, 5 PM, 2 RB, 2 tovarna konja
- prateći vod ( komandno odjeljenje, mitraljesko odjeljenje, MB odjeljenje 60 mm) - 23 čov., 4 Pi, 9 Pu, 10 A, 3 mitr., 3 MB 60 mm, 6 tovarnih konja

Napomena: na tenkoprohodnim pravcima prateći vod planinske čete imao je i jedno odjeljenje BsT 57 mm
- odjeljenje BsT 57 mm - 7 ljudi, 4 Pu, 3 A, 2 BsT 57 mm, 2 tovarna konja

Prateća četa – ljudi 72, 5 Pi, 52 Pu, 35 automata, 4 RB M9A1 „Bazuka”, 2 BsT 75 mm, 6 MB 82 mm, 4 PAM 12,7 mm, 14 tovarnih konja, 12 municijskih konja, 1 kamion 2,5 t

- komanda čete -  9 ljudi – 1 Pi, 5 Pu, 3 A, 1 kamion 2,5 t
- protivoklopni vod -  25 ljudi, 14 Pu, 11 A, 2 BsT 75 mm, 4 RB, 4 tovarna konja, 2 municijska konja
- k-dno odjeljenje - 3 čov.
- odjeljenje BsT 75 mm – 10 ljudi
- 1. i 2. odjeljenje RB – 6 ljudi

- MB vod 82 mm - 35 ljudi, 22 Pu, 13 A, 6 MB 82 mm, 6 tovarnih konja, 6 municijskih konja
- komandno odjeljenje - 5 ljudi
- 1., 2. i 3. MB odjeljenje - 10 ljudi

- vod PAM 12,7 mm - 23 čov. 4 Pi, 11 Pu, 8 A, 4 PAM 12,7 mm, 4 tovarna konja, 4 municijska konja
- komandno odjeljenje - 3 čov.
- 1. i 2. odjeljenje PAM 12,7 mm - 10 ljudi

Pozadinska četa
- intendantski vod
- sanitetski vod
- veterinarsko odjeljenje
- tovarni vod (za ojačanje transporta)
- automobilski vod

Ukupno u planinskom bataljonu F-54: 9 mitr., 48 PM (2 u aliv, 1 u intendantskom vodu pozadinske čete), 6 SP, 23 RB M9A1 „Bazuka” (1 u intendantskom vodu pozadinske čete), 0 / 6 BsT 57mm (odjeljenje BsT 57 mm imaju planinske čete planinskih bataljona na tenkoprohodnim pravcima), 2 BsT 75 mm, 9 MB 60 mm, 6 MB 82 mm, 4 PAM 12,7 mm

U razdoblju od 1969. do 1974. godine provodi se usavršavanje organizacijsko-formacijske strukture pješadije. Osnovni organizacijsko-formacijski sastav pješadijskih jedinica bitno se ne mijenja, već se, u osnovi, zadržava prvobitni formacijski okvir. Nastavljen je proces modernizacije postepenim ugrađivanjem u pješadijske strukture novih sredstava ratne tehnike radi povećanja vatrenih mogućnosti osnovnih jedinica pješadije. Vrši se u prvom redu preoružavanje jedinica poluautomatskim puškama i postepeno uvođenje automatskih pušaka. Povećava se broj tromblonista u streljačkim odjeljenjima i uvodi se snajperski par u streljačke vodove. Povećava se broj BsT i MB 82 mm u pješadijskom bataljonu. Postepeno se uvode u organizacijsku strukturu bataljona PT laka oruđa, PA topovi i PA rakete. Do kraja 1974. godine učinjen je značajan korak u jačanju organizacijsko-formacijske strukture pješadijskih jedinica.

Prema planu modernizacije OS tražilo se:
- da združene jedinice pješadije u sastavu KoV budu promjenljivog sastava sa mogućnostima lakog i brzog prilagođavanja nastaloj situaciji i transformisanja u druge strukture operativnih i partizanskih jedinica;

- da brdsko-planinske i partizanske jedinice budu organizovane u više varijanti, a po naoružanju, transportu i pokretljivosti da su prilagođene za borbu na brdsko-planinskom zemljištu.
Na tim osnovama 1974. dat je prijedlog nove organizacijske strukture pješadijske brigade, a izrađene su i odobrene nove formacije planinske brigade i brdskih brigada i izvršena njihova preformacija.

U novoj organizacijsko-formacijskoj strukturi planinske brigade i brdskih brigada učinjena su značajna poboljšanja (1975. god.):
- povećane su vatrene mogućnosti planinskih bataljona i brdskih bataljona
- uveden je snajperski par u brdske vodove
- udvostručen je broj PAT 20/3 mm za PVO osnovnih elemenata podrške
- smanjen je broj tovarnih grla i umjesto njih, gdje god je bilo moguće, uveden je motorizovani transport
- u planinskoj brigadi uveden je u planinske bataljone dvojni transport – motorizovani i tovarni
- u planinske bataljone uveden je i alpinistički vod namijenjen za izvršavanje specijalnih zadataka, veračko-spasilačkog karaktera
- u brdskoj brigadi uvedeni su u brdske čete minobacači 60 mm čime one postaju pokretljivije u borbi
- ojačana je podrška brdskih bataljona uvođenjem u njihov sastav većeg broja minobacača 82 mm (8 MB 82 mm umjesto 4)
- brdskom bataljonu pojačana je i PVO sa 4 PAM 12,7 mm
- u izviđačku četu brdske brigade uveden je i alpinističko-izviđački vod, čime je brigada u većem stepenu osposobljena za samostalna dejstva i u težim planinskim zonama

Planinska brigada – organizacijska struktura (Osnovi razvoja i borbene dogradnje pešadije, UP, 1974.)
- komanda brigade
- komanda stana
- izviđačka četa
- četa vojne policije
- 1., 2., 3., 4. i 5. planinski bataljon
- 1., 2. i 3. topovska artiljerijska baterija 76 mm M48 B1
- 1. i 2. minobacačka artiljerijska baterija 120 mm
- 1., 2. i 3. protivtenkovska artiljerijska baterija
- protivavionska artiljerijska baterija
- inžinjerijski bataljon
- četa veze
- vod ABHO
- pozadinske jedinice

Brdska brigada – organizacijska struktura (Osnovi razvoja i borbene dogradnje pešadije, UP, 1974.)
- komanda brigade
- komanda stana
- izviđačka četa
- četa vojne policije
- 1., 2., 3, i (4.) brdski bataljon
- 1. i 2. topovska artiljerijska baterija 76 mm M48 B1
- 1. i 2. minobacačka artiljerijska baterija 120 mm
- protivtenkovska četa (protivtenkovska artiljerijska baterija)
- protivavionska artiljerijska baterija
- inžinjerijska četa
- četa veze
- vod ABHO
- pozadinske jedinice

Analizom organizacijsko-formacijskih sastava pojedinih vrsta pješadijskih jedinica, utvrđene su i njihove proračunske taktičke i vatrene mogućnosti. To je poslužilo i za određivanje načelnih taktičkih normi u borbenim pravilima. (Osnovi razvoja i borbene dogradnje pešadije, UP, 1974.)

Proračunske taktičke mogućnosti u napadu – planinske jedinice (1975. god.)
- planinska brigada u napadu – širina 6 – 8 km, dubina 5 – 8 km
- planinski bataljon u napadu – širina 1,5 km
- planinska četa u napadu – širina 0,8 km
Na pravcu glavnog udara u sastavu više jedinice širina zone napada brigade na manevarskom zemljištu iznosi do 6 km, na brdskom do 8 km, a na planinskom 10 do 14 km - Pravilo Brigada (p, mt, b, pl, mp i l), 1984.

Proračunske taktičke mogućnosti u napadu – brdske jedinice (1975. god.)
- brdska brigada u napadu – širina 6 – 8 km, dubina 5 – 8 km
- brdski bataljon u napadu – širina 1,5 km
- brdska četa u napadu – širina 0,5 – 0,7 km

Proračunske taktičke mogućnosti u odbrani – planinske jedinice (1975. god.)
- planinska brigada u odbrani – širina 10 - 15 km, dubina 20 km
- planinski bataljon u odbrani – širina 5 km
- planinska četa u odbrani – širina 2 km
Širina zone odbrane brigade na manevarskom zemljištu može da iznosi 10 do 15 km, a na planinskom i do 20 km - Pravilo Brigada (p, mt, b, pl, mp i l), 1984.

Proračunske taktičke mogućnosti u odbrani – brdske jedinice (1975. god.)
- brdska brigada u odbrani – širina 8 - 12 km, dubina 15 - 20 km
- brdski bataljon u odbrani – širina 3 - 5 km, dubina 2 – 2,5 km
- brdska četa u odbrani – širina 1 – 1,5 km, dubina 1 km

Ukupne vatrene mogućnosti – planinske jedinice (1975. god.)
- planinska brigada – streljačka vatra (broj metaka u min.) 283.710; podrška u met. zaprečne vatre 3.030
- planinski bataljon – streljačka vatra (broj metaka u min.) 40.000; podrška u met. zaprečne vatre 360
- planinska četa – streljačka vatra (broj metaka u min.) 10.020

Ukupne vatrene mogućnosti – brdske jedinice (1975. god.)
- brdska brigada – streljačka vatra (broj metaka u min.) 178.420; podrška u met. zaprečne vatre 2.280
- brdski bataljon – streljačka vatra (broj metaka u min.) 36.270; podrška u met. zaprečne vatre 420
- brdska četa – streljačka vatra (broj metaka u min.) 9.870

Opremanje pješadije novim sredstvima ratne tehnike u razdoblju od 1969. do 1974. godine.
Istovremeno sa jačanjem organizacijsko-formacijske strukture pješadijskih jedinica, nastavljen je i proces poboljšanja i znatnog jačanja njihove vatrene moći.
Uvođenjem u organizacijsku strukturu osnovnih jedinica pješadije AP 7,62 mm M70 i M70A i PM 7,62 mm M72, kao i povećanjem broja mitraljeza učinjen je u nekim strukturama pješadije kvalitetan skok u gustini i efikasnosti streljačke vatre (oko 3 puta povećana u odnosu na stanje pri kraju 2. svj. rata).
Poluautomatizacija i automatizacija streljačke vatre ne umanjuje borbenu vrijednost pješaka.
Novi je zahtjev u tome da se sa istim ili manjim brojem ljudi postigne potrebna gustina streljačke vatre i time stvore rezerve u ljudstvu za prihvat drugih uvećanih potreba za PO borbu, PVO i protivdesantnu borbu.

Razdoblje od 1974. do 1985. godine
Smanjivanje broja ljudstva u združenim pješadijskim sastavima uslijedilo je i kao posljedica ukidanja ili preformacije nekih pješadijskih sastava.
Istovremeno niže pješadijske jedinice povećavaju se po broju ljudi što je rezultat uvođenja u njihove sastave novih elemenata kojim se povećavaju njihove vatrene i druge mogućnosti prije svega u streljačkoj vatri, PO borbi, PVO i efikasnosti elemenata za komandovanje.
U daljem procesu usavršavanja organizacijsko-formacijske strukture pješadijskih jedinica svih vrsta, pa tako i planinskih i brdskih jedinica, došlo je do značajnih izmjena.

U opremanju planinskih, brdskih i lakih jedinica savremenim tovarnim i zaprežnim priborom, učinjen je značajan napredak uvođenjem novog, znatno lakšeg samara M77 i novog tipa lakše i pogodnije dvokolice M84. Time je dio stočnog transporta znatno olakšan i udovoljeno je zahtjevu za povećanjem manevarske sposobnosti tih jedinica, s obzirom na njihovu namjenu i osobine prostora u kojem izvode b/d.

Planinska brigada imala je isti organizacijski okvir kao i pješadijska brigada, s tim što fiksno ima 5 planinskih bataljona, a umjesto lakog artiljerijskog diviziona PVO imala je laku artiljerijsku bateriju PVO i nema oklopni bataljon.

Planinska brigada (345. plbr)
- komanda brigade
- komanda stana
- izviđačka četa
- četa vojne policije
- 1., 2., 3., 4. i 5. planinski bataljon
- mješoviti artiljerijski divizion (1., 2. i 3. topovska artiljerijska baterija 76 mm M48 B1, 1. i 2. minobacačka artiljerijska baterija 120 mm)
- mješoviti protivoklopni artiljerijski divizion (1. i 2. topovska protivoklopna artiljerijska baterija 76 mm M42, raketna protivoklopna baterija POLK 9K11)
- laka artiljerijska baterija PVO 20/3 mm
- inžinjerijski bataljon
- četa veze
- vod ABHO
- pozadinski bataljon

Brdska brigada po broju pješadijskih sastava (brdskih bataljona) i veličini rodovskih jedinica, manjeg je sastava, što je rezultat njene taktičko-operativne namjene.

Brdska brigada
- komanda brigade
- komanda stana
- izviđačka četa
- četa vojne policije
- 1., 2. i 3. brdski bataljon
- mješoviti artiljerijski divizion (1. i 2. topovska artiljerijska baterija 76 mm M48 B1, 1. i 2. minobacačka artiljerijska baterija 120 mm)
- protivoklopna četa
- laka artiljerijska baterija PVO
- inžinjerijska četa
- četa veze
- vod ABHO
- pozadinska četa

Tovarni transport u planinskom bataljonu iz organskog sastava 345. planinske brigade po formaciji iz 1981. godine:

PLANINSKI BATALJON F-81
- Komanda bataljona
- Odjeljenje veze
- Alpinistički izviđački vod

- Tehničko odjeljenje
- Intendantsko odjeljenje
- Sanitetsko odjeljenje
- Tovarni vod – 33 tovarna konja
- Veterinarsko odjeljenje – 3 tovarna konja

- 1., 2. i 3. planinska četa – 16 tovarnih konja
- komanda čete
- 1., 2. i 3. planinski vod – 3 tovarna konja (1., 2. i 3. streljačko odjeljenje, 4. odjeljenje mitraljesko)
- prateći vod – 7 tovarnih konja (1. odjeljenje RB, 2. i 3. odjeljenje MB 60 mm)

- Vod BsT 82 mm sastava 1., 2. i 3. odjeljenje BsT 82 mm (u 1. planinskom bataljonu - Tolmin i 4. planinskom bataljonu - Bovec) – 6 tovarnih konja, 6 municijskih konja

- Protivoklopni vod sastava 1. odjeljenje BsT 82 mm, 2. i 3. odjeljenje RB (u 2. planinskom bataljonu – Bohinjska Bela i 3. planinskom bataljonu – Škofja Loka) – 4 tovarna konja, 2 municijska konja

- Vod MB 82 mm (1., 2. i 3. odjeljenje MB 82 mm) – 6 tovarnih konja, 6 municijskih konja

- Vod PAM 12,7 mm (1. i 2. odjeljenje PAM) – 4 tovarna konja, 4 municijska konja
- Odjeljenje S-2M – 1 tovarni konj

Ukupno u 1. i 4. planinskom bataljonu F-81: 117 konja

Ukupno u 2. i 3. planinskom bataljonu F-81: 111 konja


Prema formacijskim normativima iz pedesetih godina:

- na 40 grla sljeduje 1 majstor potkivač, 1 pomoćnik potkivač, 1 potkivačka vatra, 1 garnitura alata za iskivanje, 1 garnitura alata za potkivanje

- na 40-80 grla sljeduje 1 majstor potkivač, 2 pomoćnika potkivača, 1 potkivačka vatra, 1 garnitura alata za iskivanje, 2 garniture alata za potkivanje

- na 80-160 grla sljeduje 1 majstor potkivač, 3 pomoćnika potkivača, 1 potkivačka vatra, 1 garnitura alata za iskivanje, 3 garniture alata za potkivanje

- na 160-320 grla sljeduju 2 majstora potkivača, 4 pomoćnika potkivača, 2 potkivačke vatre, 2 garniture alata za iskivanje, 4 garniture alata za potkivanje

"Naredbom DSNO od 12. 06. 1964. godine naređena je reorganizacija prema planu „Drvar-2”, s početkom od januara 1965. i završetkom do 1969. godine. U procjeni aktivnosti budućeg protivnika promatrane su samo armije NATO (Grčka, Italija i snage NATO iz Zapadne Njemačke, kao i neutralne Austrije)."

Prema podacima iz 1973. godine KoV "Plavi / Italija" (Formacije „Plavih”, SSNO, GŠ JNA, 2. uprava, 1975. (izvod), Зарубежное военное обозрение) ima: 4 pješadijske divizije (3 poljskog tipa i 1 brdskog tipa), 2 oklopne divizije, 5 alpskih brigada, 4 pješadijske brigade, 1 oklopno-izviđačku brigadu, 1 raketno-haubičku brigadu, 1 lagunski puk, 1 padobransku brigadu, 4 raketna diviziona PVO „Hawk”.

Osnovna grupacija KoV „Italije” raspoređena je u sjeveroistočnom dijelu zemlje na najosjetljivijem jugoslovenskom strategijskom pravcu.
Organizacijska struktura snaga KoV bila je sljedeća (1973. godina):

3. AK (armijski korpus) – Milano
Po svome rasporedu u miru 3. AK imao je ulogu 2. ešelona.

- pješadijska divizija "Cremona" - Torino - 21. pp, 157. pp, 22. okp
- pješadijska divizija "Legnano" - Bergamo - 67. pp, 68. pp, 4. okp
- oklopna divizija "Centauro" - Novara - 3. bersaljerski mehanizovani puk, 1. tenkovski puk, 31. tenkovski puk

- samohodni haubički artiljerijski puk 155 mm (tri diviziona)
- 52. artiljerijski puk (shad 203 mm, had 203 mm, tad 155 mm)
- 3. grupa art. spec.
- 3. avijacijska eskadrila
- 3. helikopterska eskadrila o.n.
- 3. inžinjerijsko-pionirski bataljon
- 3. transportni bataljon
- pozadinske jedinice

4. AAK (alpski armijski korpus) – Bolzano
Zadatak 4. AAK je odbrana Brenerskih prolaza i centralnog dijela sjeverne granice Italije. U ofenzivnim dejstvima na teritoriji Jugoslavije mogao se pojaviti u alpskim predjelima sa pravca Italije i Austrije.

- alpska brigada "Taurinense" - Torino – 4. alpski puk sastava 4 alpska bataljona, 1. puk brdske artiljerije sastava 4 haubička artiljerijska diviziona 105 mm/14 M56
- alpska brigada "Orobica" - Merano – 5. alpski puk sastava 3 alpska bataljona, 5. puk brdske artiljerije sastava 3 haubička artiljerijska diviziona 105 mm M56
- alpska brigada "Tridentina" - Bressanone – 6. alpski puk sastava 3 alpska bataljona, 2. puk brdske artiljerije sastava 3 haubička artiljerijska diviziona 105 mm M56

Komanda trupa "Carnia Cadore" - Belluno (u sastavu 4. AAK)
- alpska brigada Cadore - Belluno – 7. alpski puk sastava 3 alpska bataljona, 6. puk brdske artiljerije sastava 3 haubička artiljerijska diviziona 105 mm M56
- alpska brigada Julia - Cividale de Friuli – 8. alpski puk sastava 4 alpska bataljona, 3. puk brdske artiljerije sastava 4 haubička artiljerijska diviziona 105 mm M56
- 12. alpski posadni puk sastava četiri posadna bataljona
- 7. inžinjerijski pos. Bataljon
- 7. bataljon veze
- pozadinske jedinice

direktno potčinjeni komandi 4. AAK
- 7. karabinjerski bataljon
- padobranska alpska četa
- 11. posadni puk sastava 3 posadna bataljona
- 2. alpski puk (regrutni) sastava 5 bataljona
- 3. oklopno-izviđački puk sastava dva bataljona sa po 2 čete tenkova M47 i četom OT M113
- artiljerijski puk sastava 3 haubička artiljerijska diviziona 155 mm M114, jedan topovski artiljerijski divizion 155 mm M1-M59, grupa art. spec.
- 4. helikopterska eskadrila o.n. AB 204, AB 205
- 2. bataljon inž. min. al.
- 14. inžinjerijski pionirski bataljon
- 4. transportni bataljon
- komanda službi

5. AK (armijski korpus) - Vittorio Veneto
5. AK dodijeljen je najvažniji zadatak – da zatvara sjeveroistočnu granicu prema Jugoslaviji.

- pješadijska divizija "Folgore" - Treviso - 82. pp, 183. pp, 182. okp
- pješadijska divizija (brdskog tipa) "Mantova" - Udine - 59. pp - Calabria, 76. pp - Napoli, 114. pp - Mantova, 52. alpski posadni puk, 43. tenkovski bataljon
- oklopna divizija "Ariete" - Pordenone - 8. bersaljerski mehanizovani puk, 32. tenkovski puk, 132. tenkovski puk

- Komanda "Trupe - Trst" - 151. pješadijski puk "Sassari", 14. artiljerijski puk sa dva had 155 mm M114

- oklopno-izviđačka brigada "Pozuolo del Friuli" - Gorizia - 2. oip, 4. oip, 5. tenkovski puk, 8. artiljerijski puk sastava dva shad 155 mm M109 G)
- 3. raketno-haubička brigada - Portogruaro - 3. raketni puk sastava dva raketna diviziona "Honest John" sa po dvije baterije „HJ” – 4 lans., dva had 155 mm M115
- 13 karabinjerski bataljon (meh.)
- 53. pješadijski puk (posadni) - Umbria, 54. pp (pos.) - Umbria, 73. pp (pos.) - Lomardia
- lagunski puk "Serenissima" - Venezia – amfibijski bataljon - Marghera, amf.b - Piave, amf.b - Isonzo, tenkovski bataljon M-47 Patton, četa amf. transp., av. Skecija LaA L 213, 23. četa veze, regrutna četa, transportna četa, poz.
- 27. artiljerijski puk (teški) - dva samohodna topovska art. diviziona 175 mm/60 M107
- 41. artiljerijski puk (teški) - shad 203 mm M110, had 203 mm M115, tad 155 mm M59
- 5. grupa art. spec.
- eskadrila LaA L 19E
- eskadrila op. namj. AB 204, AB 205
- 1. pionirski bataljon
- 3. inžinjerijski puk
- 5. bataljon veze
- komanda pozadine

Samostalne pješadijske brigade KoV:
- pješadijska brigada Bari,
- pješadijska brigada Bologna
- pješadijska brigada Firenza
- pješadijska brigada Messina

Godine 1975. uvodi se nova brigadno-divizijska organizacija koja će biti na snazi sve do 1986. godine kada KoV prelazi na brigadno-korpusnu organizaciju.

Alpska brigada "Plavi/Italija" prema podacima iz 1973. godine (Formacije „Plavih”, SSNO, GŠ JNA, 2. uprava, 1975. - izvod
- Komanda brigade - 240 ljudi, 2 PAM 12,7 mm

Alpski puk - 3212 ljudi, 18 SP, 3 PAM 12,7 mm, 27 MB 81 mm, 18 MB 120 mm, 18 BsT 75 mm, 12 BsT 106 mm
- Komanda puka - ljudi 43
- Komandna četa - ljudi 169, 3 PAM 12,7 mm
- 3-5 alpskih bataljona - ljudi 1000, 6 SP, 9 MB 81 mm, 6 MB 120 mm, 6 BsT 75 mm, 4 BsT 106 mm; u praksi od tri do četiri alpska bataljona

Puk brdske artiljerije - ljudi 2582, 32 PAM 12,7 mm, 12 MB 120 mm, 24 tovarne haubice 105 mm, 12 vučnih haubica 105 mm

Inžinjerijska četa - ljudi 360

Četa veze - ljudi 239

Odjeljenje lake avijacije - ljudi 56, 10 helikoptera

Vod karabinjera - ljudi 50

Pozadinski puk

Ukupno u alpskoj brigadi: ljudi 7884, 18 SP, 42 PAM 12,7 mm, 27 MB 81 mm, 18 MB 120 mm, 18 BsT 75 mm, 12 BsT 106 mm, 36 haubica 105 mm (tovarne i vučne), 10 helikoptera.

Alpski bataljon - 1000 ljudi, 6 SP, 6 BsT 75 mm, 4 BsT 106 mm, 9 MB 81 mm, 6 MB 120 mm

komandna četa - ljudi 271, 6 SP, 4 BsT 106 mm

- K-da bataljona i k-dni vod - 59 ljudi, 6 SP
- pionirski vod - ljudi 33
- izviđački vod - 38 ljudi
- PT vod - 19 ljudi, 4 BsT 106 mm
- transportni vod - 70 ljudi, 48 tovarnih konja
- vod veze - ljudi 52

1., 2. i 3. alpska četa - 208 ljudi, 21 PM, 4 RB, 2 BsT 75 mm, 3 MB 81 mm

četa MB 120 mm - 105 ljudi, 6 MB 120 mm

Organizacijsko-formacijska struktura alpske čete:
komandni vod - ljudi 50, 2 PM, 2 RB
- komanda - ljudi 6
- odjeljenje službi - ljudi 18, 2 PM, 2 RB
- komora - ljudi 26

1., 2. i 3. alpski vod - ljudi 35, 5 PM
- komanda voda - ljudi 1
- 1., 2. i 3. jurišno odjeljenje - ljudi 9, 1 PM
- odjeljenje PM - ljudi 7, 2 PM

prateći vod - ljudi 26, 4 PM, 2 RB, 2 BsT 75 mm
- komandir voda i PT odjeljenje - ljudi 5, 2 RB
- 1. i 2. mitr. odjeljenje - ljudi 7, 2 PM
- odjeljenje 75 mm - ljudi 7, 2 BsT 75 mm

vod minobacača 81 mm - ljudi 27, 3 MB 81 mm
- komanda voda - ljudi 3
- odjeljenje za gađanje - ljudi 9
- 1., 2. i 3. minobacačko odjeljenje - ljudi 5, 1 MB 81 mm

U periodu od 1980. do 1985. godine u daljem procesu usavršavanja organizacijsko-formacijske strukture pješadijskih jedinica svih vrsta, pa tako i planinskih i brdskih jedinica, došlo je do značajnih izmjena.
Prema formacijskim izmjenama iz 1983. godine u 1. planinski bataljon uvodi se protivoklopni vod nove formacije sa 3 protivoklopna lansirna kompleta 9K11 i bestrzajnim topovima (4 BsT 82 mm) čime se u odnosu na prethodnu formaciju prema F-81 povećavaju protivoklopne mogućnosti bataljona. Dva planinska bataljona zadržavaju protivoklopni vod uz povećanje broja RB sa 6 po F-81 na 8 RB prema novoj formaciji F-83, dok dva planinska bataljona i dalje imaju vod BsT 82 mm (6 BsT) prema F-81.

PLANINSKI BATALJON F-81 - dopune

Komanda bataljona – 17 ljudi, 2 Pi, 5 PAP, 10 AP, 1 m/v 1,5 t, 1 mc
Odjeljenje veze – 9 ljudi, 8 PAP, 1 AP, 1 mala KŠK AR-55, 1 m/v 1,5 t

Alpinistički izviđački vod – 33 čov., 30 AP, 3 PM
- k-dir voda
- RF
- kurir
- 1., 2. i 3. izviđačko odjeljenje – 10 ljudi

Tehničko odjeljenje – 14 ljudi, 11 PAP, 2 AP, 1 PM, 1 m/v 1,5 t, 3 m/v TAM 5000D
Intendantsko odjeljenje – 23 čov., 2 Pi, 21 PAP, 1 AP, 2 RB, 3 m/v TAM 5000, 2 kh
Sanitetsko odjeljenje – 14 ljudi, 14 PAP, 1 aut. sn. AR-55, 1 sn. kol.

Tovarni vod – 34 čov., 30 PAP, 4 AP, 33 tovarna konja (TT)
- k-dir
- 1., 2. i 3. odjeljenje – 11 ljudi

Veterinarsko odjeljenje – 7 ljudi, 1 Pi, 6 PAP, 3 tovarna konja

Odjeljenje S-2M – 4 čov., 3 PAP, 1 AP, 3 S-2M, 1 tovarni konj

1., 2. i 3. planinska četa – 138 ljudi, 27 Pi, 1 SP, 35 PAP, 45 AP, 18 PM, 9 mitr., 4 RB, 6 MB 60 mm, 16 tovarnih konja, 1 m/v TAM 5000
- komanda čete – 10 ljudi, 4 Pi, 1 SP, 3 PAP, 2 AP, 1 m/v TAM 5000
- 1., 2. i 3. planinski vod – 33 čov., 1 Pi, 6 PAP, 17 AP, 6 PM, 3 mitr., 3 tovarna konja (k-dir voda, boln., 1., 2. i 3. streljačko odjeljenje - 7 ljudi, 4. odjeljenje mitraljesko – 10 ljudi)
- prateći vod – 29 ljudi, 11 Pi, 14 PAP, 4 AP, 4 RB, 6 MB 60 mm, 7 tovarnih konja (k-dir voda, boln, RF, vodič konja, 1. odjeljenje RB – 9 ljudi, 2. i 3. odjeljenje MB 60 mm – 8 ljudi)

Vod BsT 82 mm (u 1. planinskom bataljonu – Tolmin, 4. planinskom bataljonu – Bovec i 5. planinskom bataljonu - Kranj) – 38 ljudi, 6 Pi, 28 PAP, 4 AP, 6 BsT 82 mm, 6 tovarnih konja, 6 municijskih konja
- k-dir
- radiofon.
- 1., 2. i 3. odjeljenje BsT 82 mm – 12 ljudi

Protivoklopni vod (u 2. planinskom bataljonu – Bohinjska Bela i 3. planinskom bataljonu – Škofja Loka) – 30 ljudi, 8 Pi, 18 PAP, 4 AP, 6 RB, 2 BsT 82 mm, 4 tovarna konja, 2 municijska konja
- k-dir voda
- radiofon.
- 1. odjeljenje BsT 82 mm – 12 ljudi
- 2. i 3. odjeljenje RB – 8 ljudi

Vod MB 82 mm – 35 ljudi, 6 Pi, 22 PAP, 7 AP, 6 MB 82 mm, 6 tovarnih konja, 6 municijskih konja
- k-dir voda
- zam. kv (ujedno starj. vatr. pol.)
- radiofon
- izv. x 2
- 1., 2. i 3. odjeljenje MB 82 mm – 10 ljudi

Vod PAM 12,7 mm – 22 čov., 4 Pi, 15 PAP, 3 AP, 4 PAM, 4 tovarna konja, 4 municijska konja
- k-dir voda
- radiofon.
- 1. i 2. odjeljenje PAM – 10 ljudi

Ukupno u 1., 4. i 5. planinskom bataljonu (sa vodom BsT 82 mm) F-81: 664 ljudi, 102 Pi, 3 SP, 268 PAP, 198 AP, 58 PM, 27 mitraljeza, 14 RB, 6 BsT 82 mm, 18 MB 60 mm, 6 MB 82 mm, 4 PAM 12,7 mm, 3 S-2M, 1 mala KŠK AR-55, 3 m/v 1,5 t TAM 110, 9 m/v TAM 5000, 1 aut. sn. AR-55, 1 mc, 2 kh, 1 sn. kol.

117 konja ukupno:
- 65 oruđnih konja (T)
- 16 municijskih konja (T) - v BsT 82 mm, v MB 82 mm, v PAM 12,7 mm
- 36 tovarnih konja (T) - tovv, vto

Ukupno u 2. i 3. planinskom bataljonu (sa protivoklopnim vodom) F-81: 656 ljudi, 104 Pi, 3 SP, 258 PAP, 198 AP, 58 PM, 27 mitraljeza, 20 RB, 6 BsT 82 mm, 18 MB 60 mm, 6 MB 82 mm, 4 PAM 12,7 mm, 3 S-2M, 1 mala KŠK AR-55, 3 m/v 1,5 t TAM 110, 9 m/v TAM 5000, 1 aut. sn. AR-55, 1 mc, 2 kh, 1 sn. kol.

111 konja ukupno:
- 63 oruđnih konja (T)
- 12 municijskih konja (T) - pov, v MB 82 mm, v PAM 12,7 mm
- 36 tovarnih konja (T) - tovv, vto

NikolaX, hvala na ovim podacima. Nadam se da nastavak slijedi  :)

Kolega Perune, hvala i tebi na tekstovima iz edicije Razvoj oružanih snaga SFRJ 1945-1985 koji mogu biti od koristi kao polazište za daljnja istraživanja.

117 konja ukupno (u 1., 4. i 5. planinskom bataljonu sa vodom BsT 82 mm F-81):
- 65 oruđnih konja (T)
- 16 municijskih konja (T) - v BsT 82 mm, v MB 82 mm, v PAM 12,7 mm
- 36 tovarnih konja (T) - tovv, vto

111 konja ukupno (u 2. i 3. planinskom bataljonu sa protivoklopnim vodom F-81):
- 63 oruđnih konja (T)
- 12 municijskih konja (T) - pov, v MB 82 mm, v PAM 12,7 mm
- 36 tovarnih konja (T) - tovv, vt

Dodatna pojašnjenja uz tovarni transport na brdsko-planinskom zemljištu

1. mitraljez 7,9 mm M53
- posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije, donosilac
- 1 mitraljez i municija (sa svake strane po 3 municijske kutije) tovare se na 1 grlo

2. mitraljez 7,62 mm M84
- posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije, donosilac
- 1 mitraljez i municija (na lijevoj i desnoj strani po 2 veće i 1 manja municijska kutija) tovare se na 1 grlo

3. PAM 12,7 mm M-2 "Browning"
- posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije, 1. dodavač, 2. dodavač, 3. dodavač
- 1 PAM 12,7 mm "Browning" tovari se na 2 oruđna grla - TL; municija se tovari na 2 municijska grla - TL (po 3 sanduka na svakom grlu)
- ako su konji tovarno-teški, PAM se tovari na 1 oruđno grlo; municija se tovari na 1 municijsko grlo

4. MB 82 mm M69 (M69A)
- posluga: nišandžija, punilac, dodavač, donosilac
- 1 oruđe tovari se na 1 grlo; na 1 municijsko grlo mogu se tovariti 3 sanduka municije

5. MB 60 mm M57
- posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije
- 1 MB 60 mm i municija (2 sanduka) tovare se na 1 grlo

6. BsT 82 mm M60 (M60A)
- posluga: nišandžija, pomoćnik nišandžije, donosilac-ujedno vodič konja, punilac, dodavač
- za vuču BsT-a M60 (M60A) koristi se grlo jednopreg
- zaprežno grlo je zapregnuto u zaprežni pribor za vuču topa ili zaamljeno u am
- u sastavu pribora za vuču topa može biti univerzalni samar M77 ili samar M48
- na tovarno grlo mogu se tovariti po 3 sanduka (sa mecima M60 P2R) ili 2 sanduka (sa RKZ M72)

Utjecaj nagiba zemljišta na kretanje (Radomir Marjanović, Opšta vojna geografija sa evropskim ratištem, VIZ, 1983.)

Mogu savladavati pri suhom i tvrdom zemljištu:
- nagib zemljišta do 10 °  – terenska vozila – točkaši sa prikolicom
- nagib zemljišta od 10 ° do 20 ° - terenska i teretna vozila – točkaši bez prikolice i zaprežna vozila
- nagib zemljišta od 20 ° do 30 ° - vozila - gusjeničari
- nagib zemljišta od 30 ° do 40 ° - BT i oruđa SA do 35 °, a na kratkim dionicama i do 40 °, tovarna grla
- nagib zemljišta od 40 ° do 60 ° - ljudi uz pridržavanje za tlo i raslinje
- nagib zemljišta preko 60 ° - obučeno ljudstvo sa specijalnom opremom - planinari

Brdski bataljon prema formaciji iz 1981. godine (F-81) dobiva novu organizaciju:
- vod MB 82 mm ojačan je na 8 MB 82mm
- protivoklopni vod se ojačava, pa sada ima 3 POLK 9K11 i 4 BsT 82 mm - 2 odjeljenja BsT 82 mm i 3 odjeljenja POLK 9K11.
- iz formacije bataljona briše se odjeljenje RB
- uvodi se laki artiljerijsko-raketni vod PVO
Iz ovoga proizlazi da formalno postoje sljedeći elementi podrške:
- larv PVO - 3 S-2M i 4 PAT 20/1 mm
- protivoklopni vod - 3 POLK 9K11, 4 BsT 82 mm
- vod MB 82 mm - 8 MB-82 mm

Medjutim, sa uvodjenjem PAT 20/1 mm i POLK 9K11 se kasni (vjerovatno jer je prioritet bila mehanizovana pješadija u kojoj dolazi do drastičnog povećanja broja POLK u prvoj polovini '80-ih, a proizvodnja topova 20 mm je morala da ide i za BVP-ove), pa je u praksi tačnije sljedeće stanje naoružanja koje brdski bataljon može imati (samo za bataljonski nivo, bez četnog naoružanja) 1985.:
- 3 S-2M, 4 PAM 12,7 mm ili 4 PAT 20/1 mm (zavisno od toga da li su zaista dobili larv PVO ili su još uvijek imali vod PAM 12,7 mm), 8 MB 82 mm, 4 BsT 82 mm, 3 POLK 9K11 ili 4 RBR.
U čemu je bio problem sa RBR? Neki bataljoni nisu još dobili POLK, pa su umjesto toga imali protivoklopni vod sastava 2 odjeljenja BsT sa po 2 BsT 82 mm plus odjeljenje RBR sa 4 RBR. Ovo je bilo praktično stanje prethodne organizacije PO sredstava u brdskom bataljonu po F-77 (4 BsT 82 mm plus 6 RB).
Formacije F-85 su počele sa uvodjenjem krajem 1984.

Brdski bataljon je tako u praksi prema F-81 organizaciji imamo zapravo tri organizacijske podvarijante naoružanja:
- brdski bataljoni koji su dobili larv PVO i protivoklopni vod sa POLK u skladu sa RF-81- 3 S-2M, 4 PAT 20/1 mm, 3 POLK 9K11, 4 BsT 82 mm, 8 MB 82mm
- brdski bataljoni koji su djelomično prešli na F-81 formaciju - 3 S-2M, 4 PAM 12,7 mm, 3 POLK 9K11, 4 BsT 82 mm, 8 MB 82mm - uvodjenje POLK 9K11 je išlo nešto brze nego larv PVO
- brdski bataljoni koji nisu dobili naoružanje potrebno za F-81 formaciju - 3 S-2M, 4 PAM 12,7 mm, 4 BsT 82 mm, 4 RBR, 8 MB 82mm

Stanje je popravljeno tek negdje oko 1986. i 1987., kada su svi brdski bataljoni dobili tražene POLK 9K11, ali i dalje je u nekim brdskim bataljonima ostalo odjeljenje PAM 12,7 mm jer PAT 20/1 mm i dalje nisu stigli. Na primjer, 6. brdska brigada tek po formaciji iz 1990. godine umjesto PAM 12,7 mm dobiva PAT-ove 20/1 mm u sastavu bataljonskih lakih artiljerijsko-raketnih vodova PVO.

Po formaciji iz 1983. godine streljačko odjeljenje u sastavu brdskoga voda ima jednog strijelca manje (AP) tako da je streljačko odjeljenje imalo ukupno 8 ljudi (po F-81 streljačko odjeljenje imalo je 9 ljudi), a brdski vod 28 ljudi ukupno (po F-81 brdski vod je imao 31 čov.).

Tovarni transport u bb - BRDSKI BATALJON F-81 (sa POLK 9K11 i larv PVO)

- Komanda bataljona – 17 ljudi, 2 J

- Odjeljenje veze – 9 ljudi

- Tehničko odjeljenje – 14 ljudi

- Intendantsko odjeljenje – 23 čov.

- Sanitetsko odjeljenje – 14 ljudi

- 1., 2. i 3. brdska četa – 135 ljudi, 20 Pi, 6 SP, 19 PAP, 72 AP, 18 PM, 3 mitr., 4 RB, 4 MB 60 mm, 7 tovarnih konja, 1 m/v TAM 5000, 1 AR-55, 1 prik
-- Komanda čete – 9 ljudi

-- 1., 2. i 3. brdski vod – 31 čov., 1 Pi, 2 SP, 22 AP, 6 PM
• 1., 2. i 3. streljačko odjeljenje – 9 ljudi, 7 AP, 2 PM

-- Prateći vod – 33 čov., 12 Pi, 17 PAP, 4 AP, 3 mitr., 4 RB, 4 MB 60 mm, 7 tovarnih konja
• 1. odjeljenje RB – 9 ljudi, 4 Pi, 4 PAP, 1 AP, 4 RB
• 2. odjeljenje mitraljesko – 10 ljudi, 3 Pi, 6 PAP, 1 AP, 3 mitr, 3 tovarna konja
• 3. odjeljenje MB 60 mm – 10 ljudi, 4 Pi, 5 PAP, 1 AP, 4 MB 60 mm, 4 tovarna konja

- Protivoklopni vod – 39 ljudi, 4 Pi, 29 PAP, 6 AP 4 BsT 82mm, 3 POLK 9K11, 11 tovarnih konja, (7 oruđnih konja, 4 municijska konja), 1 kamion 1,5 t, 1 kamion 5 t
• 1. i 2. odjeljenje BsT 82 mm – 12 ljudi, 2 Pi, 9 PAP, 1 AP, 2 BsT 82 mm, 4 tovarna konja (2 oruđna i 2 municijska konja)
• 3., 4. i 5. odjeljenje POLK 9K11 - 4 čov., 3 PAP, 1 AP, 1 POLK 9K11, 1 tovarni konj

- Vod MB 82 mm – 47 ljudi, 8 Pi, 31 PAP, 8 AP, 8 MB 82 mm, 16 tovarnih konja (8 oruđnih i 8 municijskih konja), 2 m/v TAM 5000
• 1., 2., 3. i 4. odjeljenje MB 82 mm – 10 ljudi, 2 Pi, 7 PAP, 1 AP, 2 MB 82 mm, 2 oruđna konja, 2 municijska konja

- Laki artiljerijsko-raketni vod PVO - 27 ljudi, 18 PAP, 7 AP, 2 PM, 4 PAT 20/1 mm, 3 LPRS S-2M, 4 kamiona 1,5 t
• Komandno odjeljenje - 6 ljudi, 5 PAP, 1 AP, 1 kamion 1,5 t
• 1. i 2. odjeljenje PAT 20/1 mm - 8 ljudi, 6 PAP, 1 AP, 1 PM, 2 PAT 20/1 mm, 1 kamion 1,5 t
• 3. odjeljenje S-2M – 4 čov., 1 PAP, 3 AP, 3 S-2M, 1 kamion 1,5 t

Ukupno u brdskom bataljonu F-81: 599 ljudi, 50 konja ukupno - 36 oruđnih konja, 12 municijskih konja, 2 jahaća konja.

Po formaciji iz 1983. godine streljačko odjeljenje u sastavu brdskoga voda ima jednog strijelca manje (AP) tako da je streljačko odjeljenje imalo ukupno 8 ljudi, a brdski vod 28 ljudi ukupno.

Ukupno u brdskom bataljonu F-83: ljudi 572, 50 konja ukupno - 36 oruđnih konja, 12 municijskih konja, 2 jahaća konja.

Nikola, podaci koje navodiš su vrlo precizni i važni pa treba da ostanu zabeleženi i u e-formi.

Mora da imaš kopije mirnodopskih i ratnih formacija?

Boro, u potpunosti se slažem s tobom. Ovi podaci su važni i kao polazište za daljnja vojnoistorijska istraživanja organizacijsko-formacijskog razvoja jedinica, komandi i ustanova iz perioda JNA. Meni je posebno zanimljiva problematika upotrebe konjskog transporta (tovarnog i vučnog) u okviru brdskih, planinskih i partizanskih (lakih) jedinica iz perioda JNA.
Navedeni prikazi organizacijsko-formacijske strukture nisu pravljeni na temelju originalnih formacijskih knjiga, nego na temelju izvoda iz formacija i raznih materijala, uglavnom sačuvanih oficirskih bilješki starješina (rukopisne zaostavštine) koji su službovali u jedinicama brdske ili planinske formacije. Također su od koristi bili i usmeni izvori. U arhivi III uprave GŠ sigurno se i danas čuvaju originalne knjige formacija iz vremena JNA. Pretpostavljam da bi i studije razvoja pješadijskih jedinica JNA do 1990. mogle donijeti mnoga razjašnjenja u organizacijsko-formacijskim pitanjima.

Konjski transport je i meni veoma interesantan.

Šta god ti bili izvori, ovo što radiš je, ponavljam, veoma važno. Za 50 ili 100 godina ovi podaci će biti još vredniji i važniji. :klap :klap

Izvod iz rasporeda dnevnog radnog vremena jedne brdske brigade "B" klasifikacije (iz sredine 80-ih).

OBORKA I ISHRANA KOPITARA (tovv / bbr "B")
A/ Radnim danom
Ustajanje .......................................... 04.30
Čišćenje TG (tovarnih grla) .................. 04.45 – 06.15
Hranjenje i pojenje TG ........................ 12.30 – 13.15 i 17.00 – 17.45

B/ Nedjeljom i praznikom
Ustajanje .......................................... 05.30
Čišćenje TG (tovarnih grla) .................. 05.40 – 07.45
Hranjenje i pojenje TG ........................ 12.30 – 13.10 i 17.00 – 17.45