PALUBA

Tokom 1930 godine, nemačka firma Dornier, započinje sa konstruisanjem prvog bombarderskog aviona u celosti napravljenog od metala. Samo konstruisanje je prošlo bez većih problema, ali da bi se izbegla ograničenja nametnuta u Versaju, posao oko pravljenja prototipa je prepušten sestrinskoj firmi Aero-Metal AG Zurich iz Švajcarske. U međuvremenu letelica dobija oznaku Do Y. Istovremeno se VV kraljevine Jugoslavije nalazilo u fazi reorganizacije i velike nabavke modernih letelica, tako da je njenu pažnju privukao još jedan projekta firme Dornier, Dornier Do P. Uskoro naši vazduhoplovci saznaju da se radi na novoj letelici i, po saznanju o njenim karakteristikama, odlučuju da kupe i ispitaju četiri primerka Do Y. Letelice su naručene 21. maja 1931 godine, a prvi prototip poleće 17. oktobra iste godine u Altenrejnu.

[attachment=1]

Avon DoY je bio visokorilac sa tri motora, potpuno metalne konstrukcije i sa fiksnim stajnim trapom. Posada se sastojala od 4 člana, pilota, bombardera/strelca i dva strelca. Pogonsku grupu su činila tri motora Bristol Jupiter VI sa po 510 KS svaki, koji su pokretali dvokrake drvene propelere. Maksimalna brzina aviona je bila 244 km/h, dolet 1.100 km i plafon leta 5.000 m. Gorivo je nošeno u dva rezervoara zapremine po 1.045 l, koji su se nalazili u centralnom delu krila, iznad trupa. Defanzivno naoružanje letelice se sastojalo od dva dvocevna mitraljeza Darne, kalibra 7,7 mm, koji su se nalazili na otvorenim položajima na nosu i iza krila aviona, i jednog jednocevnog mitraljeza iste firme, koji je bio predviđen za odbranu od napada sa donje strane. Ovim mitraljezom je rukovao bambarder/strelac. Ofanzivno naoružanje je činilo 12 bombi mase 100 kg. Impresivan teret za to doba. Prilikom prvih letova se pokazalo da krila imaju tendenciju flatera, što je kasnije ispravljeno.

[attachment=2]

[attachment=3]

[attachment=4]

Prve dve letelice za VVKJ, fabrički brojevi 232 i 233, su bile gotove i spremen za isporuku do januara 1932 godine, kada si u prikazane u letu jugoslovenskoj delegaciji u Wien-Aspernu. Prilikom ovih letova, letelice su nosile registracije D-3 i D-6. Obe letelice su isporučene do oktobra iste godine. U početku je bilo problema oko plaćanja ovih letelica jer je naša strana insistirala da se radi o ratnoj reparaciji, ali su u firmi Dornier ostali na čvrstom stavu da o tome ne može biti govora i da su jugoslaviji već isporućene letelice Do D i Do J. Istovremeno VVKJ odustaje od druge dve letelice, fabrički brojevi 243 i 244, i one postaju osnova za razvoj brzog putničkog aviona Do 15, koji je po potrebi mogao da se pregradi u brzi bombarder. Po dolasku u zemlju, ove letelice dobijaju VE brojeve 170 i 171 i bivaju raspoređene u opitnu 261. eskadrilu za višemotorne bombardere, poznatu i kao tromotorna eskadrila, u kojoj su se nalazile još i 2 letelice Junkers G-24 i Avia Fokker F.39. Tokom ispitivanja letelica u jugoslaviji, naši letači su došli do zaključka da letelice u principu zadovoljavaju sve uslove, ali su im potrebni jači motori. Iako su postojali planovi da se nabavi veća količina ovih letelica, finansije su se, kao i obično na ovim prostorima, pokazale kao nepremostiva prepreka, tako da se od tih nabavki odustalo.

[attachment=1]

[attachment=2]

Tokom 1936 godine se opet javlja ideja za nabavku ovih aviona, tako da su od kompanije Dornier naručene još dve letelice. Ovaj postupak komande VVKJ zaista nije jasan, kada se uzme u obzir da su se u to vreme već pojavile mnogo savremenije letelice, čija je nabavka takođe razmatrana, a do koje je došlo dve godine kasnije ( tu se misli na avione Savoia-Marchetti SM-79). Sve u svemu fabrika izrađuje još dve letelice ovog tipa, fabrički brojevi 555 i 556, sa registracijama HB-GOE i HB-GOF.

[attachment=3]

Ove dve letelice su bile modifikovane u skladu sa jugoslovenskim specifikacijama, tako da su ugrađeni motori Gnôme-Rhône 9Kers sa po 625 KS i trokrake metalne elise. Osim toga smanjen je razmah krila, kako bi se u potpunosti eliminisao flater krila. Letelice su isporučene 22. marta 1937 godine, kada dobijaju VE brojeve 172 i 173, i ulaze u sastav 261. eskadrile. Već sledeće godine one ulaze u sastav 81. bombarderske grupe, koje je bazirala na aerodromu Ortiješ kod Mostara.

[attachment=4]

Dolaskom modernih letelica tipa SM-79, 1939 godine, i njihovim uvođenjem u naoružanje, ovi avioni su prebačeni na dužnosti vazduhoplovnog transporta i dobijaju nove VE brojeve, 3221, 3222, 3223 i 3224. Na početku Aprilskog rata letelice se nalaze u Pančevu, da bi sve četiri bile zarobljene od strane nemaca na aerodromu u Kraljevu po završetku ratnih operacija u Jugoslaviji. Prema nekim podacima, jedan primerak ove letelice je predat novoosnovanom Zrakoplovstvu NDH, ali za to, nema dovoljno informacija.

[attachment=5]

	Wnr. 232/233	Wnr. 555/556
Razmah	28,0 m	26,5 m
Dužina	18,2 m	18,2 m
Visina	6,8 m	7,3 m
Površina krila	111,0 m²	108,8 m²
Motori	3 motora Bristol Jupiter VI sa 500 KS	3 motora Gnôme-Rhône 9Kers sa 625 KS
Masa prazne letelice	5.180 kg	6.200 kg
Maksimalna poletna masa	8.500 kg	9.200 kg
Maksimalna brzina	244 km/h	300 km/h
Krstareća brzina	210 km/h	240 km/h
Plafon leta	5.200 m	8.000 m
Brzina penjanja do 4.000 m	27,8 min	14,3 min
Dolet	1.100 km	1.400 km
Naoružanje	2x2x7,7 mm Darne, 1x7,7 mm Darne, do 1.200 kg bombi	2x2x7,7 mm Darne, 1x7,7 mm Darne, do 1.200 kg bombi

Pilotska kabina.

[attachment=1]

I još dvije fotografije naših "ipsilona"...

[attachment=1]

[attachment=2]

Evo i od mene jedna ...


[attachment=1]

Još jedna iz službe ...

[attachment=1]


I dve snimljene nakon zarobljavanja od strane nemaca.

[attachment=2]

[attachment=3]

Zna li se gdje je prva iz posljednjeg posta, kao i ona iz predhodnog, snimljena (vide se hangari u pozadini)?

Vjerovatno u Pančevu.

Kraljevo. Tamo su zarobljeni. Sva 4 kom.

Da, bit će Kraljevo, to sam i pretpostavljao, ali nisam htio bit sugestivan.
Tnx

[attachment=1]

[attachment=2]

[attachment=1]

Imam i ja nekoliko slika.

[attachment=1]
Ova je nastala 1930g na nekom od aeromitinga na Zrenjaninskom aerodromu.

[attachment=2]
Ova je snimljena 1935g na zemunskom aerodromu

[attachment=3]

[attachment=4]

Sjajno! :klap

ova slika "zarobljeni" je sigurno u Kraljevu, jasno se prepoznaje linija Stolova i Goča u pozadini.

Prema dostupnim informacijama barem je jedan od ovih veličanstvenih aviona završio u ZNDH. Postoji li fotografija iz tog razdoblja?

[attachment=1]

[attachment=1]

[attachment=1]

General Dušan Simović oblači pilotsko odelo pred let Do Y - №232
Još slika na
http://alternathistory.com/tyazhelyi-bombardirovshchik-dornier-do-y-v-yugoslavii-chast-1

[attachment=1]

Foto Kraljewo Beute Flugzeug Kennung Luftwaffe Serbien
http://www.ebay.de/itm/Foto-Kraljewo-Beute-Flugzeug-Kennung-Luftwaffe-Serbien-Typ-Dornier-Bloch-/361992974477?hash=item544876708d:g:xGYAAOSwaeRZKxzM

[attachment=1]

Budući 173 VV.

[attachment=1]

Je li ima neko neku od ovih fotografija Do Y u originalu ili skenu visoke rezolucije? Hvala. Djordje

Evo jedne,ako to trazis...

[attachment=1]

Hvala Djordje, samo loca je rezolucija 72 dpi.

Probacu da je bacim u pdf pa da je onda izvadim,ali sa vecom rezolucijom...

Reklame

[attachment=1]

Ovo je iz godišnjaka "Flugzeuge u. motoren u. flugzeugen industrie baustoffe" des Deutsches Reiches. Imam godišnjak za 1940. godinu.

[attachment=1]

Uskoro u nasoj novoj knjizi Dornier: The Yugoslav Saga videcete fantasticne profile Do Y u svim kamuflazama.