PALUBA

Ne znam di da stavim ovu temu pa sam ju stavija ovdi.
Zanima me zna li neko temeljito ratne planove KJV? Zanima me vrime Čehoslovačke krize, vrime pred pocetak rata i posebno plan napada na Zadar.

Hvala

ja sam naisa na nesto ali je to sve slabo:

JUGOSLAVENSKI OBRAMBENI PLANOVI

Poput generalštabova drugih zemalja, i jugoslavenski generalštab pripremio je u toku tridesetih godina nekoliko ratnih planova. Kako je vrijeme prolazilo i strateška se situacija zemlje mijenjala, to su i ti planovi bili modificirani. Do prve osnovne revizije jugoslavenskih planova očito je došlo zbog njemačkog priključenja Austrije u martu 1938; revidirani plan potpisao je general Milutin Đ. Nedić (Milanov brat), načelnik Glavnog đeneralštaba, na dan 17. septembra 1938.3 Nekoliko tjedana kasnije Nedića je smijenio general Dušan T. Simović, i pod Simovićevim rukovodstvom izrađen je novi ratni plan, Plan S (S za sjever), zasnovan na pretpostavci da će napad doći iz Italije, Njemačke i Mađarske, te da će Nijemci udariti također s mađarske zapadne granice.4 Prema tom planu, oko 50% svih jugoslavenskih snaga treba u cilju početne obrane rasporediti na zapadnim i sjevernim granicama, dijelom na liniji fronta, dijelom u utvrđenjima; ostalih 40 posto treba držati u rezervi. Budući da se dugotrajnija uspješna obrana tih granica smatrala nemogućom, plan je predviđao postupno i uredno povlačenje svih snaga u jugoistočnom pravcu, kroz brdovito središte zemlje prema Grčkoj, gdje se pretpostavljalo da će stvar u svoje ruke uzeti jake savezničke armije. Najvažniji zadatak bio bi spriječiti pojedinačno razbijanje jedinica i gubitak oružanih snaga, te održati otvorenim linije opskrbe i put povlačenja.

3 Aprilski rat 1941, str. 38-40.

4 Kljaković, u Politici, 21. i 22. VIII 1970. Vojnoistorijski institut, Drugi svetski rat (Pregled ratnih operacija), . 416-417. (dalje citirano kao Drugi svetski rat). O jugoslavenskim ratnim planovima također vidi Terzić, str. 109-324.

Strateška pozicija Jugoslavije radikalno se promijenila talijanskom okupacijom Albanije u aprilu 1939, jer je talijanska prisutnost u Albaniji, osim što je bila prijetnja po sebi, ugrožavala i jugoslavensko odstupanje prema Solunu, što je oduvijek bio jedan od temelja jugoslavenskih ratnih planova. Početkom januara 1940, knez Pavle je uklonio generala Simovića s položaja načelnika glavnog đeneralštaba i zamijenio ga generalom Petrom V. Kosićem. Zbog promijenjenih uvjeta i ponešto različitih strateških shvaćanja, ratni plan S je napušten i tokom prvih mjeseci 1940. pripremljen je novi ratni plan, R-40.5 Taj plan je uzeo u obzir prisutnost talijanskih snaga u Albaniji, unio je nekoliko novih crta, ali slijedio je plan S u zahtjevu za početnom obranom zapadnih i sjevernih granica, te postupnim povlačenjem svih snaga u jugoistočnom pravcu prema Grčkoj. Novosti u planu predviđale su brz i jak napad na talijansko uporište u Zadru na dalmatinskoj obali, tako da se smanji ugroženost središnjeg dijela zemlje iz tog pravca; držanje fronta prema Albaniji, aktivno izviđanje prema Rumunjskoj, te koncentrični napad na Bugarsku svih članica Balkanskog saveza, ako bi Bugarska napala jednu od zemalja članica. Snage određene za operacije na granicama trebalo je pojačati do 70 posto ukupnih snaga.

5 Drugi svetski rat, I, 416-417. Kljaković u Politici, 25. VIII 1970, prema pismenom iskazu generala Cosića, napisanom poslije rata.

Ali ubrzani razvoj događaja uskoro je pretekao i plan R-40, pa je u februaru 1941. izrađen plan R-41, koji je računao s prisutnošću njemačkih trupa u Mađarskoj i Rumunjskoj i vjerojatnošću njihova ulaska u Bugarsku. Planom R-41 bilo je predviđeno stvaranje obrambenog pojasa uzduž čitave jugoslavenske kopnene granice u ukupnoj dužini od skoro 3000 km, s izuzetkom granice prema Albaniji, gdje se predviđala kombinirana grčko-jugoslavenska ofenzivna akcija sa ciljem da se eliminira talijanska vojska u Albaniji i tako zaštiti povlačenje prema Grčkoj. Predviđena je velika koncentracija trupa prema bugarskoj granici, osobito na području jugoslavenske Makedonije, da bi se zaštitila komunikacija Skopje-Solun i put povlačenja. Ne baš mudro, još su više smanjene rezerve u odnosu na ukupne efektive na liniji fronta, do jedan naprama sedam. Iz ovog ili onog razloga, plan R-41 ipak nije sve do 31. marta bio poslan komandantima grupa armija. Zbog toga je ostalo malo vremena da se u danima neposredno prije invazije prestroje oružane snage, i stari plan R-40 ostao je i dalje, u aprilu 1941, operativni plan za svaku praktičnu svrhu.6

6 Drugi svetski rat, I, 417, 421-422, 435-436. Također vidi Kljaković, u Politici 1. i 4. X 1970.

Svi su ti planovi pretpostavljali da će napad doći sa strane sila Osovine, te da će Jugoslavija biti saveznik zapadnih demokracija; po karakteru su bili defanzivni, a jugoslavenski je cilj bio da se spasi što je više moguće žive sile, te da se na kraju bude na pobjedničkoj, savezničkoj strani. Početna obrana granica i upotreba pograničnih utvrđenja, te nekoliko dijelom spremnih drugih linija obrane, dozvolile bi postupno povlačenje u brdovito središte zemlje, gdje je, smatralo se, bila moguća dugotrajnija obrana. Put u Grčku trebalo je sačuvati otvorenim, i kao liniju opskrbe i kao eventualni izlaz. Povlačeći se u Grčku, jugoslavenska vojska bi mogla udružiti svoje snage s grčkim i drugim savezničkim armijama, a potpomognuta savezničkim jedinicama i opremom, mogla bi se kasnije vratiti i osloboditi Jugoslaviju od neprijatelja. To je zapravo bilo srpsko iskustvo iz prvog svjetskog rata, osim što se tada povlačilo kroz Albaniju da bi trupe bile prebačene na solunski front. Na tom iskustvu zasnovani su planovi iz tridesetih godina.

Za vrstu rata koju je srpska vojska vodila 1914—1915. i uz pretpostavku da nema neprijateljske avijacije, oklopnih i motoriziranih jedinica, ti bi planovi bili teoretski izvedivi. Ali uz uvjete 1941. oni su bili beznadni i neadekvatni. Protiv neprijatelja koji se služi tehnikom blitzkriega, zasnovanoj na upotrebi velikih zračnih, oklopnih i motoriziranih snaga, i koji napada zemlju sa svih strana odjednom, ti su planovi bili praktično beskorisni i vodili su u brzu katastrofu.

Jugoslavenski ratni planovi zamišljali su vojsku koja bi pri punoj mobilizaciji imala oko 1,200.000 ljudi u operativnim jedinicama, i oko 500.000 ljudi (u dobi od 41 — 50 godina) u neborbenim službama.7 Tokom 1939 — 1940. bilo je nekoliko uzastopnih ali neefikasnih povremenih aktiviranja (eufemizam za mobilizaciju) rezervista, pozvanih da se iskuša efikasnost mobilizacionih planova i pojačaju već postojeće snage vojske, a i radi daljnjeg uvježbavanje i, u nekim slučajevima, radi povećanja radne snage za radove na fortifikacijama.8 Ali događale su se brojne zloupotrebe u smislu tko je, kada i na kako dugo pozvan. Ni budžet nije dostajao da se program izvrši zadovoljavajuće i vojnički dovoljno stručno. Štoviše, pokazalo se da je moguće aktivirati samo mali dio motornih vozila i stočne vuče. Zbog svega toga je ukupni učinak takvih aktiviranja na borbenu spremnost jugoslavenske vojske ostao neznatan.9

7 Drugi svetski rat, I, 417.

8 Ibid) str. 433.

9 Ministar vojske i mornarice, general Nedić, u svom memorandumu knezu Pavlu i vladi, 1. XI 1940, iznio je vrlo nepovoljnu ocjenu politike periodičkog aktiviranja rezerve. O lošoj uvježbanosti rezervnih oficira u to vrijeme vidi pismo jednog takvog oficira, napisano u maju 1939, Aprilski rat 1941, str. 236-241. Nakon rata, kritiku te politike iznio je Maček u svojoj knjizi In the Struggle for Freedom, str. 196-198, i general Živko Stanisavljević u pismu Politici, 11. IX 1970. (u vezi s Kljakovićevim objavljivanjem Simovićevih memoara).

Veličina i sastav potpuno mobilizirane ratne vojske zamišljen je kako slijedi:

»Štab Vrhovne komande; 3 štaba grupe armija; 7 štabova armija sa delovima van diviziskog sastava; 28 pešadiskih divizija; 3 konjičke divizije; 1 gardiska konjanička brigada; 2 planinska odreda (po 1 plp. i 1 art. divizion); 16 združenih odreda (od 1-3 pp i 1-3 art. diviziona); 16 posadnih pukova za granična utvrđenja; 2 tvrđavske komande (Boka i Šibenik); Komanda vazduhoplovstva sa jedinicama i ustanovama; Komanda ratne mornarice sa jedinicama i ustanovama; specijalne jedinice van armijskog sastava: 4 puka teške motorizovane artiljerije, 2 tenkovska bataljona, 1 bataljon za vezu, 3 železnička puka (saobraćajni, tehnički i radnički) i 6 automobilskih bataljona; Komanda pozadine Vrhovne komande sa jedinicama i ustanovama; 6 armijskih oblasti; 16 komandi diviziskih oblasti i 49 komandi vojnih okruga; trupe za zaštitu i zatvaranje granica i za osiguranje unutrašnjosti teritorije u jačini od 48 pešadiskih pukova od po 2-5 bataljona sa nešto artiljerije (u sastav ovih pukova ulazile su žandarmerija i granična trupa); Komanda teritorijalne vazdušne odbrane sa jedinicama i ustanovama.«10

K tome je jugoslavenska vojna organizacija od aprila 1940. uključivala i specijalnu komandu za gerilske operacije, »četničku komandu«, koja je imala svoj vlastiti štab i trebala je imati sedam bataljona. Ta je snaga mogla biti upotrijebljena kako protiv domaće petokolonaške aktivnosti, tako i za gerilske operacije. Početkom aprila 1941. bilo je organizirano šest od sedam bataljona, koji su pridodani komandama armija (to jest jedan bataljon svakoj armiji), radije nego da budu pod posebnom komandom.11

10 Drugi svetski rat, I, 418. Za detaljnu informaciju o mirnodopskoj organizaciji vojske vidi ibid, str. 74-77, i članak »Jugoslavenska vojska« (stara Jugoslavija), Vojna enciklopedija, IV, 235-255, prvo izdanje.

11 Članak Četovanje, Vojna enciklopešja, u, 321. i članak Jugoslavija IV, 252. Hagen (str. 243) miješa imena: nije pukovnik Draža Mihailović bio šef Četničke komande, već divizijski general Mihailo Mihailović (koji je jula 1965. još živio u Beogradu). Vidi također Terzić, str. 696. Zbog pritiska potpredsjednika Mačeka ime komande je neko vrijeme bilo potpuno neprikladno: Jurišna komanda. Prvotno ime vraćeno je u aprilu 1941.

Dvije od temeljnih slabosti jugoslavenske vojske (prije 1941) bile su: sistem vrlo velikih jedinica, i zavisnost o stočnoj vučnoj snazi (često volovi) i tovarnim životinjama za transport. To je bio uzrok sporosti i nedostatka manevarske pokretljivosti jugoslavenskih snaga, naročito velikih formacija. Tako je pješadijska divizija u ratnom sastavu imala 26 — 27.000 ljudi, a konjička divizija 6-7.000 ljudi.12 A prema planu, potpuno möbiliziräna vojska imala bi oko 900.000 vučnih i tovarnih životinja.13 Nadalje, iskustvo periodičkog aktiviranja jedinica, tegleće marve i vozila, pokazalo je da izdržavanje životinja i vozila stoji dvostruko više od izdržavanja aktiviranih ljudi. Jugoslavenska vojska bila je potpuno svjesna ovih nedostataka i u junu 1940. počela se proučavati mogućnost da se smanje i poboljšaju vojne formacije, te smanji zavisnost o stočnoj vuči. Ali osim motorizacije četiri artiljerijska puka, do invazije zemlje praktično ništa nije postignuto u tom pravcu.14

12 Drugi svetski rat, I, 75-76.

13 Ibid, str. 417.

14 Aprilski rat 1941, str. 715-717.

Još je ozbiljniji problem bila nedovoljna opremljenost oružjem (osobito automatskim oružjem i oružjem specijalne namjene, što je uzrokovalo slabu vatrenu moć jugoslavenskih jedinica) i ostalom vojnom opremom, i praktično potpuna nemogućnost da se popuni oružjem i opremom. Oružje pješadijskih i artiljerijskih jedinica — glavne snage jugoslavenske vojske — sastojalo se po svom porijeklu i starosti od tri glavne grupe: a) teško naoružanje, uključujući teške mitraljeze preostale iz prvog svjetskog rata, od kojih su mnogi bili zastarjeli i u lošem stanju; b) nešto teškog i nešto lakog naoružanja, kao laki mitraljezi uvezeni u meduratnom periodu iz Čehoslovačke, i u manjoj mjeri iz Francuske; c) lako naoružanje koje se sastojalo od oko.1,000.000 pušaka tipa Mauser, i .20.000 puškomitraljeza, dijelom uvezenih, ali većinom proizvedenih po stranoj licenci kod kuće. Samo je ovo lako naoružanje bilo moderno i za njega je bilo dovoljno rezervnih dijelova. Jedinice rezervista bile su naoružane austrijskim puškama iz prvog svjetskog rata.

Od oko 7.000 artiljerijskih oružja, oko 4.000 oružja bilo je relativno moderno, uključujući tu i 800 protivtenkovskih topova. Zatim je bilo oko 1.900 modernih minobacača i oko 250 protivavionskih topova. Sve to oružje bilo je uvezeno, sa raznih strana, što je značilo da su razni modeli oružja često bili bez municije i bez mogućnosti da se odgovarajuće popravljaju i održavaju. Nakon izbijanja rata u Evropi, 1. septembra 1939, postalo je mnogo teže i često nemoguće upotpuniti oružje stranog porijekla. Nadalje, početkom aprila 1941. jugoslavenska vojska imala je na raspolaganju municiju samo za 75 dana za pješadijsko naoružanje, 100 dana za artiljeriju i svega za dva do sedam dana za protivavionsko oružje.15 Vojska je imala 110 tenkova od kojih su 60 bili, neprikladne mašine od pet tona iz prvog svjetskog rata, a 50 moderni 10-tonski tenkovi kupljeni u Belgiji.1940.6 Vojska je imala mali broj posada za tenkove i to loše izvježbanih. Za protivtenkovske operacije vježbanje je bilo minimalno.

15 Drugi svetski rat, I, 431. Vidi također Jugoslavija, Vojna enciklopedija, IV, 250-252, prvo izdanje.

16 Drugi svetski rat, I, 432.

Onih 459 aviona jugoslavenskog zrakoplovstva bili su također razne proizvodnje — britanske, francuske, njemačke, talijanske i jugoslavenske — a čak ni za avione jugoslavenske proizvodnje nije bilo moguće osigurati rezervne dijelove i zamjenu. Ukupna avijacija sastojala se od 125 lovaca (38 zastarjelih), 173 bombardera i 161 izviđačkog aviona (od toga 150 zastarjelih).17

17 Članak Jugoslavija, Vojna enciklopedija, IV, 248, prvo izdanje. Drugi svetskj rat, I, 422-425, navodi nešto manje brojke, ali budući da je prvi citirani izvor kasnijeg datuma, upotrebljavam njegove podatke.

Jugoslavenska mornarica je bila skromna. Sastojala se od jedne male zastarjele krstarice, četiri moderna razarača, četiri stare torpiljarke, osam velikih i dva mala torpedna čamca, četiri podmornice, jedanaest minonosača, oko tucet pomoćnih plovnih jedinica i četiri riječna monitora na Dunavu.18 Mornarica je također imala oko 150 većinom zastarjelih hidroplana.19 Osnovni cilj pomorskog obrambenog plana bio je da za 24-48 sati zadrži eventualno talijansko amfibijsko iskrcavanje, što je bilo vrijeme potrebno da kopnena vojska stigne do obale i počne s operacijama protiv mostobrana.20

18 Jednu od ekstremnih ilustracija šarolikosti jugoslavenskog uvoznog oružja predstavlja razarač Dubrovnik. Taj brod je sagrađen u Engleskoj, glavni topovi bili su iz Čehoslovačke, protivavionska oruđa iz Švedske, torpedni uređaji iz Engleske, topovski uređaji iz Nizozemske, radio-oprema iz Belgije. Drugi spetski rat, I, 431; vidi također članak Jugoslavija, Vojna enciklopedija, IV, 241-243, prvo izdanje.

19 Članak Jugoslavija, Vojna enciklopedija, IV, 248, prvo izdanje.

20 Prema osobnom saopćenju prijašnjeg kapetana fregate Jugoslavenske kraljevske mornarice Zenona V. Adamicha koji je radio na tim planovima u jugoslavenskom admiralitetu.

Osnovni razlog da je Jugoslaviji nedostajalo moderno naoružanje leži u nerazvijenoj ekonomiji. Niski dohodak po glavi stanovnika i mala industrijska baza onemogućili su proizvodnju dovoljne količine modernog oružja kod kuće, kao i uvoz takvog oružja. Godine 1938. dohodak po glavi stanovnika procijenjen je na 3.100 dinara, što iznosi oko 70 dolara. Za usporedbu, evo cijena uvoznog naoružanja u novembru 1938. godine: laki tenkovi (12 — 15 tona) 2,500.000 dinara; teški tenkovi (20-25 tona) 5,000.000 dinara; teški kamioni 90.000 dinara; haubice 150 mm (M 36) 3,500.000 dinara; lovački avioni (očito bez naoružanja) 1,750.000 dinara; bombarderi (očito bez naoružanja) 4,500.000 dinara.21 Kontrast između krajnje niskog dohotka po glavi stanovnika i visokih cijena naoružanja otkriva apsurdnost situacije u kojoj su se našle ekonomski nerazvijene zemlje kao Jugoslavija, kad su pokušavale stvoriti modernu vojsku ili izvršiti barem djelomičnu modernizaciju svojih oružanih snaga. Ili, da kao indikator ekonomske, a time i vojne snage uzmemo proizvodnju čelika. U 1938. Jugoslavija je proizvela oko 230.000 tona čelika, od čega je jedna trećina proizvedena u željezarama na pograničnom području ili nedaleko granice.22 Te iste godine njemačka proizvodnja čelika iznosila je 22,600.000 tona,23 a u slijedeće tri godine, kad je Njemačka pod svoju kontrolu podvrgla kapacitete za proizvodnju čelika u Austriji, Čehoslovačkoj, Poljskoj, Francuskoj, Belgiji, Luxemburgu, Nizozemskoj, Danskoj i Norveškoj, ukupna proizvodnja s kojom je raspolagala ogromno se povećala, dok jugoslavenska proizvodnja jedva da je uopće rasla.

21 Za cijene raznog oružja vidi izvještaj Glavnog đeneralštaba od 20. XI 1938. ministru vojske i mornarice. Izvještaj se bavi nespremnošću jugoslavenskih oružanih snaga i potrebom poboljšanja naoružanja i opreme kao i proširenjem vojne industrije zemlje. Aprilski rat 1941, str. 68-95, posebno str. 85-90.

22 Ibid, str. 49-50; Statistički godišnjak FN RJ 1954, str. 157.

23 Za podatke o njemačkoj proizvodnji čelika vidi Länderrat des amerikanischen Besatzungsgebietes, Statistisches Handbuch von Deutschland, 1928-1944, str. 8-9, 288, 600.

Jugoslavenske vojne vlasti bile su bolno svjesne malog ekonomskog potencijala svoje zemlje, malih zaliha oružja i municije i nedostatka ostalih nužno potrebnih vojnih materijala kao odjeće, obuće, lijekova, vozila, te rezervi hrane.24 Godine 1938. grčevito su pokušali unaprijediti i poboljšati domaću vojnu industriju, ali vrijeme je bilo prekratko a sredstva premala da bi se učinila čuda. Jugoslavija je nastavila kupovati strano oružje; kad je izbio rat a njena neutralistička pozicija izazivala sumnju i Osovine i Velike Britanije, taj uvoz je postajao sve manji, a negdje u 1940. još je samo kapao.25

Uoči invazije bilo je odjeće i obuće za svega oko dvije trećine potencijalnih jedinica prve linije, a za druge jedinice samo djelomično. Ostale bitne opreme bilo je samo za trećinu jedinica prve linije. Medicinske i sanitetske opreme bilo je za svega nekoliko tjedana, a ljudske i stočne hrane bilo je samo za dva mjeseca.26 Za sve ovo postojala je mala ili nikakva mogućnost popune.

U mjesecima koji su prethodili invaziji, Jugoslaviji je uspjelo da iz Sjedinjenih Američkih Država uveze oko 1.000 kamiona vojne namjene, ali praktično je sve teško naoružanje i opskrba zavisila o stočnoj vučnoj snazi.27 Za ilustraciju: njemačke trupe i oprema mogle su za sat prevaliti udaljenost za koju je jugoslavenskim jedinicama i komori trebalo dvadeset četiri sata. Treba također zabilježiti da je Jugoslavija, sa zanemarivom domaćom proizvodnjom nafte, skoro potpuno zavisila o uvozu, dijelom iz zemalja pojput Rumunjske koja je sada bila pod njemačkom kontrolom. Uvoz morem lako bi presjekla talijanska mornarica. Pod pretpostavkom da rezervoari i rafinerije ne budu bombardirani, rezerve benzina u zemlji su, navodno, dostajale za dva ili tri mjeseca.28

24 Vidi naročito izvještaj jugoslavenskog Glavnog deneralštaba od 20. XI 1938. citiranog u bilješci 21.

25 O oružju i vojnoj opremi koju je Jugoslavija htjela uvesti ili kupiti kod kuće, vidi listu datiranu 20. III 1939, Aprilski rat 1941, str. 152-160. Glavni su dobavljači oružja trebale biti Njemačka i Italija, ali nakon izbijanja rata obje su osovinske zemlje bitno smanjile svoje isporuke. O avionima i oružju iz Velike Britanije, od 1935. do marta 1941, vidi Vinaver, str. 77-92. O općim problemima vojne industrije i nabave oružja i vojne opreme iz domaćih i stranih izvora, također vidi Terzić, str. 290-297, osobito str. 297.

26 Terzić, str. 277-278.

27 Drugi svetski rat, I, 432.

28 Terzić, str. 274.

Od 1937, Jugoslaveni su trošili prilično velike svote novaca na utvrđivanje svojih granica, najprije prema Italiji, a zatim prema Njemačkoj (Austriji) i Mađarskoj. Na granicama prema Rumunjskoj, Bugarskoj i Albaniji trebalo je krajem marta 1941. započeti s obimnim radovima na utvrđivanju, ali u vrijeme invazije utvrđenja su bila dovršena samo na zapadnoj i sjeverozapadnoj granici. Ona su bila mnogo .nesavršenija nego, na primjer, čehoslovačka utvrđenja prema Njemačkoj, i sastojala su se uglavnom od utvrđenih mitraljeskih gnijezda, protivtenkovskih i protivpješadijskih zapreka.29 Započeti su i neki vrlo mali obrambeni radovi na utvrđivanju desne obale Dunava, Save i Une.30 Kad je došlo do invazije, glavni udarac je nekom ironijom došao s bugarske granice, koju prema ratnim planovima S i R-40 nije trebalo smatrati točkom velike opasnosti, i koja je praktično bila bez utvrđenja.31

29 O raspravi visokih jugoslavenskih vojnih predstavnika o fortifikacijama, o odluci-da se grade, o cijenama, o područjima koja treba utvrditi i napredovanju radova, vidi Aprilski rat 1941, str. 90-123, 143-150, 223-232, 319-329 i passim.

30 Ibid, str. 638-643, 649-650, 658, 700-704.

31 Drugi svetski rat, I, 427-430; Terzić, str. 303-309.

Već je naglašeno da su svi jugoslavenski ratni planovi između 1938. i 1941. računali s mogućnošću povlačenja u Grčku i s osloncem na snažne savezničke armije. Istovremeno, bilo je u britanskom i grčkom interesu da pomognu Jugoslaviji odbiti svaki neprijateljski napad. S namjerom da pomognu Grcima, britanske ekspedicione snage počele su iskrcavanje u Pireju 7. marta.32 Kao što smo već spomenuli u prošloj glavi, Jugoslaveni su 8. marta poslali u Grčku generalštabnog majora Perišića da obavijesti britanskog komandanta za Srednji istok, generala Henryja Maitlanda Wilsona, da će se Jugoslaveni oduprijeti njemačkom napadu, te da se raspita može li se ili ne računati s nekim specifičnim oblicima britanske vojne podrške u slučaju da Jugoslavija mora veliki dio svojih trupa povući u Grčku. Britanski i grčki komandanti bili su vrlo razočarani činjenicom da su svi jugoslavenski planovi defenzivne prirode, i zahtijevali su promjenu u korist ofenzivnog pristupa, posebno u odnosu na talijanske snage u Albaniji. Jugoslavenske vlasti zaključile su da ne mogu očekivati nikakvu pomoć od Britanaca u Grčkoj. Nakon puča u Beogradu, Britanci su nastavili s pritiskom da Jugoslavija svoje planove koordinira s planovima grčkih i britanskih snaga, ali je odaziv neočekivano izostao. Nova jugoslavenska vlada odbila je posjetu ministra vanjskih poslova Edena Beogradu, bojeći se da bi Nijemci to smatrali provokacijom, a s oklijevanjem je pristala da primi generala sira Johna G. Dilla, načelnika britanskog Imperijalnog generalštaba, pod uvjetom da dođe u civilnoj odjeći. Razgovori od 1. aprila između Dilla i Simovića bili su potpuno besplodni: Jugoslaveni nisu bili voljni ni za kakvu akciju na koju bi Nijemci imali primjedbi, i pristali su samo da pošalju još jednog oficira na daljnje razgovore u Grčku. Tako je 3. aprila zamjenik načelnika Glavnog đeneralštaba, general Radivoje Janković, otputovao u Grčku, ali ni ti razgovori nisu urodili plodom. Stvarna slabost britansko-grčko-jugoslavenske kombinacije i obeshrabrujući strah od Nijemaca (barem na jugoslavenskoj strani), spriječili su svaki realistički plan za zajedničku akciju. Postignut je jedino sporazum u smislu kombiniranog jugoslavensko-grčkog napada na talijanske snage u Albaniji, ali to se nije ostvarilo, a invazija je došla. Niti jedna od tri strane nije bila u poziciji da pomogne drugoj, a rezultat je bio uzajamno razočaranje i laka pobjeda Nijemaca u Jugoslaviji i Grčkoj.33

32 Britancima je bilo vrlo teško odlučiti da pošalju ekspedicione snage u Grčku. Britanske vojne vlasti na Srednjem istoku i ministar vanjskih poslova Eden (prilikom posjeta Ateni) optimistički su gledali na takvu operaciju i shvaćali su da će vrlo nepovoljno utjecati na sliku o Britaniji ako ne pomogne savezniku u nevolji. Američki pukovnik William J. Donovan, koji je posjetio Balkan i Tursku u januaru, bio je još veći optimist u pogledu većeg britanskog izazova Nijemcima na Balkanu. Britanci su konačno poslali oko 60.000 ljudi u Grčku. S vojnog stanovišta, operacija je bila očita pogreška. Do kraja aprila Nijemci su dosegli najjužniju točku Peloponeza, a između 20. i 31. maja osvojili su Kretu zračnim desantom. Britanci su uspjeli povući oko 50.000 ljudi. Britanski gubici svih vrsta, uključujući zarobljenike, iznosili su oko 12.000 ljudi. K tome su izgubili oko 8.000 kamiona i 209 aviona. Na Kreti su britanski gubici također bili teški: 1742 ubijenih, 1737 ranjenih i 11.835 zarobljenih. Vidi Playfair i dr., II, 70-105, 121-151; Woodward, I, 525-536.

Slabost jugoslavenske vojske u živoj sili, naoružanju, transportu i snabdijevanju, dopunjavale su se s nedostatkom kohezije i jedinstva pogleda i ciljeva u redovima političkog i vojnog rukovodstva zemlje, kao i u većini stanovništva. Politička i vojna kratkovidnost monarhističkog režima učinila je za protekle dvadeset tri godine zemlju potpuno nespremnom za svaku veću vanjsku krizu. Ukratko, tek neposredno prije i nakon udara od 27. marta, spremnost na borbu pokrenula je duhove određenog broja oficira avijacije i kopnene vojske, srpskih političara i javnosti u Srbiji, a u vrlo maloj mjeri i drugdje u zemlji. Kad se nova vlada suočila sa stvarnošću, i taj duh je nestao. Kad je invazija jednom otpočela, većina je visokih oficira bila uvjerena da je otpor Nijemcima beznadan, i razmišljala je samo o tome kako se najbrže predati i spasiti živote, a ne kako se oduprijeti i braniti zemlju.

Petokolonaška aktivnost smatrana je stvarnom opasnošću, zbog nezadovoljstva raznih jugoslavenskih nacija i nacionalnih manjina, osobito njemačke manjine u Vojvodini, ali malo se poduzimalo protiv takve aktivnosti.34 Iako je vodstvo hrvatske ustaške ekstremističke organizacije zajedno s tri do četiri stotine najžešćih sljedbenika bilo u emigraciji, u zemlji je 1941. bilo vjerojatno nekoliko puta više zakletih članova i nekoliko desetaka tisuća simpatizera. Ustaše šu bili sigurni da će ih dobiti još više ako Jugoslavija bude uvučena u rat. Postojala je također i potencijalna peta kolona medu pro-bugarski orijentiranim Makedoncima, te među albanskim stanovništvom na Kosovu. U godinama prije invazije jugoslavenske su vojne vlasti bile opsjednute idejom o komunističkoj opasnosti u zemlji uopće, a posebno u oružanim snagama, ali su također vrlo pažljivo pratile razvoj događaja među nacionalnim manjinama, te Hrvatima i Makedoncima.35

Na kraju treba naglasiti da je uvježbanost svih vidova, rodova i službi vojske bila loša i zastarjela.36 Jugoslavenski vojni vrhovi pristupali su ratovanju na način iz prvog svjetskog rata, kadrovski rok bio je relativno kratak, a modernog naoružanja nije bilo ni za vježbu ni za borbenu upotrebu.

33 Drugi svetski rat, I, 435-521; Wilson, str. 63-103, osobito str. 72-75, 80-84, 100; Hoptner, str. 274-275; Terzić str. 111-113, 145-150.

34 Vidi Todor Milićević, str. 13-14.

35 Vidi razne izvještaje u Aprilski rat 1941, str. 175-176, 252-260, 341-343, 382-383, 412-416, i passim.

36 Drugi svetski rat, I, 433.

Jugoslavija je u času invazije imala pod oružjem samo oko 700.000 ljudi: od toga su više od 400.000 bili loše uvježbani regruti, s manje od mjesec dana u uniformi.37 Većina jedinica bila je još uvijek na zbornom mjestu, a ne na frontu ili na položajima u blizini fronta, gdje im je prema planu bio raspored. Niti jedna jedina divizija nije bila spremna za akciju, iako neki pješadijski i konjički pukovi i neke pionirske jedinice jesu. Prema najautoritativnijim izvorima, niti jedan viši komandni štab, niti jedna jedinica veze, artiljerijska, pogranična, pozadinska, sanitetska ili opskrbna jedinica nije bila popunjena do svoje planirane ratne jačine, to jest potpuno mobilizirana u trenutku invazije. Tako ni one jedinice koje su bile spremne, ili skoro spremne, a zavisile su o podršci drugih jedinica, nisu mogle biti valjano iskorištene.38 Opća mobilizacija nije namjerno proglašena da se Hitler ne izazove, i do 3. aprila nije ni naređena. A kad je bila naređena, vrlo mnogo ljudi, vlasnika stoke, vučnih i motornih vozila, nije se odazvalo pozivu, osobito u područjima koja nisu simpatizirala s režimom.

37 Prema tvrdnji generala Košića, načelnika Glavnog đeneralštaba od januara 1940. do udara, u Culinović, Slom stare Jugoslavije, str. 162-168. Prema službenim podacima, na dan udara bilo je pod oružjem oko 600.000 ljudi (Drugi svetski rat, I, 434), ali Terzić (str. 35) kaže da taj broj uključuje i neke jedinice koje su radile na utvrđenjima.
38 Drugi svetski rat, I, 434; Terzić, str. 359; članak Jugoslavija, Vojna enciklopedija, IV, 254, prvo izdanje.

http://www.znaci.net/00001/40_15.htm

http://www.history.army.mil/books/wwii/balkan/20_260_2.htm

Samo te to interesira?
Imaš planove R 40 i 41. Plan napada na Zadar je zamišljen kao suradnja Jadranske divizije i ratne mornarice.
Ti su planovi previše opsežni i zauzeli bi brod od 12 paluba. Plan R41 je malo modificirani R40. Što se tiče mornarice oba plana pate od iste boljke. Komandant mornarice je sa Vrhovnom komandom a veza s Bokom ( flotom ) ide preko izvidničke stanice Klinci. U ratu je ta veza odmah pukla i flota kao i cijela Boka se našla u informativnoj blokadi. Šifre su provaljene jer su zarobljene u Makedoniji i čitav sustav vođenja i zapovijedanja je pao u more.
Za napad na Zadar predviđene je divizija torpiljarki, bombarderska hidroeskadrila i Jadranska divizija. Jadranska divizija se rasula i povlačila u Bosnu, torpiljarke su iz Šibenika otplovile u Boku a jedino su u par navrata bombarderi tukli dijelove od Dikla do Brodarice. Krstarica Dalmacija nije niti došla do Zadra a bila je predviđena za davanje topničke potpore s mora. Komanda flote se za tu priliku prekrcala na Beli orao. Komandant mornarice Luterotti izgubio se od Zemuna preko Vrnjačke banje negdje u Bosni. Nisam našao podatak gdje su ga zarobili, a možda se ukrcao na vlak za Zagreb. Koordinacija je bila nikakva a veza s flotom nije postojala. Kraj znamo. Po planu je flota trebala djelovati po neprijatelju s mora a neprijatelj se prošetao kopnom u zoni odgovornosti Jadranske divizije. Komandant divizije đeneral Jovo Kukavičić je postupio po planu. Povukao se u dubinu. Taktičkim uzmakom ostavio je mornaricu nezaštićenom.
Planom nije predviđena mobilizacija već aktivacija koja je većinu komandi ostavila neaktivnima.

Бродарски,
шифре, односно кодови, су били познати Немцима још пре рата, као и Италијанима.
Читали су поруке редовно као и наши, чак су Италијани послали лажно наређење Зетској дивизији да прекине наступање у Албанији и повуче се, што је упалило у условима прекинутих веза.

Nisam znao taj detalj.

Kako su i kada došl do njih?

Ako su ih dobili još prije rata to ne znači da su isti planovi i šifre vrijedili u ratu. Plan veze, razgovornici, šifre su podložni promjenama a u ratu se upotrebljavaju druge šifre. Što su radili protuobavještajci? Kome su oni služili?

Treba videti i ko je bio u tim strukturama, i na kojim su mestima bili nakon 1941. To bi dalo odgovore na dosta pitanja.

Najveća špijunska afera je razotkrivena u novembru 1929. godine, kada se došlo do saznanja da su neki rusi uspeli da iskoriste nepažnju jugoslovenskih oficira i u novembru 1928. godine ukradu šifre za tajnu korespodenciju iz 1917., 1922. i 1927. godine i to dostave italijanskom vojnom atašeu.

Slažem se. Vojni list ne donosi rasporede od 37. godine tako da ne možemo imati uvida.

Дошли су куповином.
Тад су се користили кодови, а не шифре. Промена књиге кодова није лак посао као промена шифре за постојећи систем шифровања, и одштампане књиге треба да буду дистрибуиране на доста места.

Prvi ratni plan u kraljevini je bio No.1 "U ratu sa Italijom" iz 1922. godine. Ovim planom je bilo predviđeno učešće 10 pešadijskih i 1 konjičke divizije. Sam plan je imao prvo defanzivnu fazu, a zatim i ofanzivnu koja je predviđala napredovanje do reke Soče. Za njegovo izvođenje su bile planirane II i IV armija i komanda grupe armija. U sastavu II armije su bile Bosanska, Vrbaska, Moravska i Dunavska divizija, 6. konjički puk i art.puk II armijske oblasti. U sastavu IV armije su bile Savska, Dravska, Osečka i Timočka divizija, 8. konjički puk i art.puk IV armijske oblasti. Pod komandom grupe armija, kao strateška rezerva su bile Vardarska, Drinska i Konjička divizija, kao i art.pukovi I i III armijske oblasti.

do kad je taj plan bija na snazi?

Do 10.02.1926. kada na snagu stupa plan I3.

imate li podatak za ratni plan iz razdoblja male antante, oko vrimena Minhenske krize

Stojadinović se protivio stupanju u rat protiv Njemačke ako ova napadne Čehoslovačku. Benešu je dao garancije da će Jugoslavija reagirati u slučaju mađarskog napada, što je i bilo u skladu s paktom Male Antante. Ona je bila isključivo protumađarski obrambeni savez. Zato je njemačka diplomacija izvršila pritisak na Budimpeštu da ostane suzdržana tokom sudetske krize. Mađarska je stupila u akciju tek kasnije kad je ČSR već bila raskomadana i kada je Mala Antanta ostala mrtvo slovo na papiru.
Istina, javnost je tokom sudetske krize bila na strani ČSR i čehoslovačkom poslanstvu su se javljali dobrovoljci, ali to je bilo od manjeg značaja.
Također, Wehrmacht je u doba sudetske krize još bio nespreman. Da su London i Pariz čvrsto stali uz Prag, historija bi išla drugim tokom. Između krajnih istočnih granica Francuske i krajnih zapadnih granica ČSR nije veliki prostor tako da bi se Hitler našao u velikoj nevolji. Dodajmo tome kvalitetu čehoslovačke vojske i utvrđenja prema Njemačkoj. Bila je to tragično propuštena prilika.

U vezi male Antante je razrađeno nekoliko ratnih planova za dejstvo protiv Mađarske ( No.1 H, No.2 H) i Bugarske ( No.1 B, No.1 HB)koje su označene kao glavni potencijalni protivnici. Isto tako je postojalo nekoliko planova za slučaj svetskog rata, koji su nosili oznake No.1 CG ( Conflit General). Pod ovom oznakom je bilo najmanje 6 planova, koji su predstavljali varijeante prvog plana. Recimo No.2 CG je predviđao da je Jugoslavija jednovremeni napadnuta od strane Italije, Albanije i Mađarske, Čehoslovačka od Nemačke i Austrije a Rumunija od Rusije. Prema njemu je trebalo najenergičnije eliminisati Mađarsku, u čemu bi Jugoslavija učestvovala sa 140 bataljona i 168 baterija, Čehoslovačka sa 140 bataljona i 200 baterija a Rumunija sa 112 bataljona i 165 baterija. Kod verzije No.3 CG je predviđan jednovremeni napad Italije, Mađarske, Albanije i Bugarske na Jugoslaviju, Nemačke i Austrije na Čehoslovačku i Bugarske i Rusije na Rumuniju. Njime je bila predviđena energična eliminacija i izbacivanje iz rata Mađarske i Bugarske, da bi se posle toga svi okrenuli krupnijim i opasnijim neprijateljima.

hvala na odgovoru.
ima li negdi taj dokument u pdf-u ili bar u nekoj knjizi

Dokument nemam, a sve sam ovo vadio iz knjige "Vojska kraljevine SHS/Jugoslavije 1922-1935" od Mileta Bjelajca.

vjerojatno necu moci do nje. jel bi bija problem skenirati onaj dio o ratnim planovima za vrim Čehoslovačke krize?

Nije problem, skeniraću ovih dana. Mislim da je zadnji ratni plan bio iz 1936. godine, jer je tada počeo lagani raspad Male Antante.

hvala

Kao što sam i obećao:

[attachment=1]

[attachment=2]

[attachment=3]

[attachment=4]

[attachment=5]

[attachment=1]

[attachment=2]

[attachment=3]

[attachment=4]

[attachment=5]

[attachment=1]

[attachment=2]

[attachment=3]

[attachment=4]

[attachment=5]

[attachment=1]

I mali bonus za sve verne čitaoce. ;D

[attachment=2]

[attachment=3]

[attachment=4]

[attachment=5]

odlicni podatci, hvala na trudu

Podaci su odlični. Nisam ih do sada imao prilike čitati.

kakvi su bili planovi nakon pripojenja Austrije Njemačkoj

To ne bih znao da ti kažem. Ratni plan R-41 je modifikacija plana R-40 sa nekim izmenama, a cenim da su i ti planovi modifikacije onih nastalih posle anšlusa i cepanja Čehoslovačke 1938. godine.

Pripojenjem Austrije stupanj ugroze se povećao. Jugoslavija je sigurno poduzela neke mjere i radnje zbog obrane zemlje.

koliko sam ja upoznat vecina posla na obrani je napravljena na podrucju teoretiziranja sto bi se tribalo napraviti

Jedino je aktivno rađeno na Rupnikovoj liniji (https://www.paluba.info/smf/index.php/topic,5251.0.html). U svemu ostalom se kaskalo, siromašna zemlja, siromašna vojska.

Kada se govori o vojnoj situaciji nakon Anschlussa treba imati na umu da je Stojadinović podržao pripojenje Austrije Njemačkoj. Držalo se kako je manje zlo da je u Austriji Njemačka nego da Italija, obuhvatnim manevrom svog lijevog krila, upadne u Jugoslaviju preko Austrije. Nakon Anschlussa ta je mogućnost otpala. Suvišno je reći da su događaji pokazali kako je njemačka prisutnost u Austriji bila veća opasnost.

meni se cini da, osim siromasne drzave, jedan od glavnih razloga za potpunu nespremnost vojske je kratkorocno gledanje sitnih interesa. Npr. Mala Antanta se moglo suprotstaviti Italiji i Njemackoj do 1938. nakon toga je bilo kasno. Njemacka je bila slaba za velike ratne napore (mala vojska), Italija je jos trazila svoje saveznike, Čehoslovačka je imala jaku i dobro naoružanu vojsku, Rumunjska je imala brojnu vojsku, Mađari i Bugari su još bili slabi. Da su Francuska i Britanija zauzeli odlucan stav i da je Poljska, umisto da se okomi na Čehoslovačku, povezala s njom stanje bi bilo potpuno drugacije. Bar na neko vrime. Ne kazem da se neki događaji nebi desili ali bi bilo malo drugacije.
Da ne spominjem kratkovidnu i samounistavajucu politiku (vanjsku i unutarnju) kraljevske vlade koja nije bila sposobna za nista osim da, sto je moguce vise, razvlaci vrime ostajanja na vlasti.

Stanje u rumunskoj vojsci je bilo očajno i gore nego kod nas. Mislim da na jednoj od stranica koje sam skenirao imaš i izveštaj o njihovom stanju. Kod njih se stanje delimično popravilo ulaskom u Trojni pakt.

Je ali njihov glavni cilj je bila Mađarska. Da ne spominjem da je stanje u ciloj europi bilo, vise manje, ocajno

Kakvo bi stanje tribalo biti u Europi nakon 1. svjetskog rata? Iscrpljene države jedva su životarile a drugi rat već na vratima. Jugoslavija je posebna priča. Zemlja pretežno poljoprivredna, preko 50% nepismenih, nerazvijena cestovna mreža, industrija slaba, puno gladnih usta, vojska kao socijalna ustanova. Što očekivati od nje? Dobro se i održala te 23 godine. Još jedna vječna nada prve i druge Juge je odsudna obrana u Bosni. Da Nijemci nisu zaglibili u Rusiji i u Africi slabo bi se svima pisalo.

mene je najvise iznenadilo stanje vojske u VB, nisu imali vise od 5 divizija. kad je rat poceo spasila ih je srica a ne toliko pamet.
no da ne idem van teme, kolike obrambene sposobnosti je imala Rupnikova linija?

Za italijane savršena neprelazna prepreka. Oni su, ionako, krenuli u napad kada su nemci i mađari odradili posao.

Италијани су још пре рата правили планове за инвазију Југославије, и контактирали Немце са молбом да их препусте преко Аустрије, обезбеде неколико хиљада камиона за превоз и још неке ситнице. Немци су их у том тренутку одбили, јер су имали другачије планове.
И без Рупникове линије, Италијанима није било лако да направе инвазију.

zbog kojih razloga im nije bilo jednostavno? ako zanemarimo njihovu poslovicnu nesposobnost

Nesposobnost+planinski teren+bunkeri=neuspeh

Uobičajeno je da se talijanska vojska percipira kao nesposobna, međutim treba imati na umu da je Italija bila ozbiljan protivnik. Imala je daleko veću demografsku, industrijsku i saobraćajnu osnovicu, a i vojnopomorska prednost bila je višestruka. Jugoslavenska prednost bila je obrana na kratkom i relativno neprohodnom frontu zbog čega bi Italija vjerojatno pokušala desant ili akciju u Albaniji. Bez francuskog pritiska na zapadnom talijanskom frontu situacija bi bila vrlo opasna, ali Pariz nije bio voljan dati nedvosmislene garancije. Iako se to kasnije percipiralo drugačije, treba odati priznanje jugoslavenskoj diplomaciji što je sustavno popuštala i izbjegavala sukob.

Фронт у Албанији је такође био лоша опција. Један од разлога дебакла у Грчкој је што Мусолини није хтео да чека месеце како би скупио довољно снага за напад из Албаније. Напредовање лошим путевима кроз планине би било дуготрајно и ограничено.

Југословенска дипломатија и кнез Павле су у датој ситуацији успели да ураде највише што су могли, што је неспорно велики успех. Катастрофа земље је настала пошто су пучисти направили шта су направили у најгорем могућем тренутку.

izabrali su krivi put, sto se vrimenom i pokazalo. svojim popustanjem pomogli su Njemcima da razbiju Malu antantu. na kraju su ostali sami i kad je zagustilo pobigli su glavom bez obzira.

prva greska: previse su se oslanjali na Francusku.
druga greska: zapostavljali su savez sa susjedima koji ih je moga spasiti i mozda preokrenuti stvar.
treca greska (najbitnija): sami su stvarali unutarnji razdor a kad su se dogovorili bilo je prekasno i premalo.

sve u svemu jedno neozbiljno vođenje drzave.

Може се назвати неозбиљним то што се пустило да свако вуче на своју страну и растаче државу. То свакако. Али се не може рећи да је Југославија крива за распад Мале Антанте. Опште је позанта ствар да је управо краљ Југославије ,Александар, кога се у Марсеју убили знамо који, иницирао савезе балканских земаља.

Нити је кнез Павле гурнуо Румунију у Тројни пакт.

nisam ja ni reka da je glavni krivac ali su vodili politiku ulizivanja prvo Francuzima pa onda Njemcima tako da se nisu bas ni pretrgali sa upornoscu. produzivali su vrime koje je moglo biti puno bolje iskorišteno. Čehoslovačka je bila glavni i najjaci clan Male antante, kad su njih prepustili samo su otvorili vrata nevoljama. Njemacka vojska je bila blijeda sjena vojske iz 1941., tada im se moglo suprotstaviti. nakon okretanja leđa Čehoslovačkoj sve je krenulo nizbrdo i za Jugoslaviju i za Rumunjsku.

Bugarima su glavna prijetnja bili Turci, osim toga sto su bili slabi. Sa Grčkom se lako moglo dogovoriti da budu glavna protuteza ikakvom Bugarskom pokusaju napada.
Mađarima je glavni suparnik bila Čehoslovačka ali i oni su bili slabi i lose opremljeni.
Italiji je glavna prijetnja bila Njemacka na Balkanu.

sve ovo vridi do 1938., posli toga je sve bilo gotovo.

znam da su Jugoslavenska i Rumunjska vojska bile slabo opremljene ali njihov glavni smjer napada je u Mađarskoj (i to ako bi Mađari napali). Na granici sa Njemackom bi bili u obrani, sa Talijanima bi također bili u obrani. Glavnina Njemacke vojske bi bila usmjerena na Čehoslovačku. Svaki pokušaj Njemačke da prvo napadne Jugoslaviju i Rumunjsku u ono vrime(1938.) bi bilo jako tesko ako ne i nemoguce.
sve u svemu prokockana prilika.

Još će ispasti da je Jugoslavija kriva za 2SR... jer eto nije podržala saveznike i dopustila je Njemačkoj da ih okupira ili uvuče u svoj savez...  :komp
Bugarima prijetnja bila Ataturkova Turska  ??? ??? ???
A što se tiče tvrdnje kako je Italiji na Balkanu glavna prijetnja bila Njemačka ...  :zid :zid :zid :zid :zid


Ja kao neko ko je, da bi dobio validnu diplomu, morao da pročita "metre" knjiga na ovu i ostale istorijske teme, molio bih vas da reviziju istorije i laičke interpretacije ne stavljate na ovaj forum koji pretenduje da bude ozbiljan.

Prvo, Cehoslovaci nisu hteli da krvave gace za svoju drzavu, drugo Francuzi i Englezi su dok si rekao keks predali Hitleru najjacu vojnu industriju evrope sa najmodernijim naoruzanjem jedne drzave, trece Poljaci su ugrabili parce pite sa ledja kao Sovjeti njima kasnije.

o cemu vi pricate

da malo smirim strasti..glavni sporedni krivci su Francuska i VB jer su zbog svoje nespremnosti dozvoljavale gotovo sve Hitlerove zahtjeve. Dokaz nespremnosti i manjka volje znamo svi, dok se ratovalo u poljskoj na zapadu se samo šetkalo malo naprid malo nazad. da ne duljim dalje jer svi znate da je tako. Pocelo je sa Austrijom, proslo je preko Čehoslovačke i zavrsilo u Poljskoj. ne moze mi niko opravdati valjanost Minhenskog dogovora. Tribam li spominjati Etiopiju ili Japansko napredovanje u Kini? nazalost ima toga jos.

da je Jugoslavija bila nespremna, bila je. npr: pred pocetak rata imala je streljiva za topove za 5 (pet) dana. kako to opravdati? neko ce reci siromasna zemlja ali u 20 godina da bar to nisu mogli osigurat e to je tesko opravdati

opet smo otisli van teme, nadam se da cemo ovo brzo srediti pa da se vratimo na temu