PALUBA

Raketni sistem PVO "MiM-3A Nike Ajax", prvi je operativni raketni sistem PVO u svetu, uveden u upotrebu 1954. godine. Sistem je američke proizvodnje.
Koristi radio-komandno vođenje raketa i složen sklop radarskih sredstava za otkrivanje i zahvat cilja i navođenje protivavionskih raketa.
Domet raketa po daljini iznosi 48 km, a po visini 21 km.
Buster rakete je na čvrsto gorivo, a marševski motor na tečno gorivo.
Masa rakete iznosi 1100 kg, od čega čak 700 kg otpada na buster.
Raketa ima 3 bojeve glave, u nosu, u centralnom delu i u repnom delu (5 kg, 85 kg i 55 kg) koje se aktiviraju komandom sa zemlje.

Jedan raketni divizion mogao je jednovremeno gađati samo 1 cilj.
Ukupno je proizvedeno oko 260 sistema.

Sistem "MIM-3A Nike Ajax" je bio razvijen, slično kao i njegov pandan u SSSR-u "S-25 Berkut", da odbije masovan Sovjetski napad bombarderima i bio je u mogućnosti da gađa visoko-podzvučne jurišnike i bombardere.

Položaj baterije/diviziona MIM-3A sastojao se od tri glavne razmeštajne prostorije:
- administrativna prostorija
- razmeštajna prostorija za raketne lansere i skladište raketa za dopunu
- centar za upravljanje vatrom sa pratećim osmatračkim i nišanskim radarima

Razmeštajna prostorija za raketne lansere bila je u proseku udaljena od Centra za upravljanje vatrom oko 900 metara, ali uvek u liniji pogleda (vizuelna vidljivost)...
Na razmeštajnoj prostoriji je najčešće bilo smešteno 12 raketnih lansera sa raketama, mada je bilo odstupanja. Na dežurstvu na lanserima je bilo 8 raketa, a još 4 u podzemnim skladištima u spremnosti za brzo postavljanje na lansere.

Razmeštajna prostorija raketnih lansirnih rampi sistema "MiM-3A Nike Ajax":

[attachment=1]

 Centar za upravljanje vatrom se sastojao od radara ranog upozoravanja LOPAR, dva monoimpulsna radara za praćenja cilja TTR (target tracking radar) i rakete MTR (missile tracking radar).

Osmatračko-akvizicijski radar LOPAR:

[attachment=2]

Radari praćenja cilja TTR i raketa MTR

[attachment=3]

Funkcionisanje sistema:

Radar LOPAR je imao mogućnost osmatranja u opsegu od oko 360 km i oko 30 km po visini. Podatke o ciljevima predavane su preko računara u Centru za upravljanje vatrom na radar za praćenje ciljeva TTR.
Kada TTR ostvari zahvat na cilj, vrši se lansiranje rakete. Raketa se lansira gotovo potpuno vertikalno, a po otpadanju bustera počinje da se sa visine "obrušava" prema cilju. Kada buster otpadne sa rakete, radar za vođenje rakete MTR preuzima vođenje rakete gotovo pravolinijskom putanjom preticanja do tačke gde se predviđa susret raketa sa ciljem.
Podaci koji se prikupe iz TTR i MTR se šalju u analogni komandni računar koji neprestano preračunava preticanje i potencijalnu tačku susreta rakete sa ciljem i na taj način MTR može korigovati putanju rakete. Raketa ima dipol antene sa kojima komunicira sa "parnjacima" na MTR anteni i tako se navodi neprestavno se nalazeći u snopu preticanja....
Kada dođe do susreta rakete sa ciljem u zoni uništenja, raketa se po komandi iz komandnog računara aktivira i dolazi do detonacije tri bojeve glave u telu rakete koje svojim fragmentarnim dejstvom uništavaju, obaraju avion.

Raketa Nike Ajax (u pozadini i mlađi,  unapređeni brat Nike Hercules ):

[attachment=1]

Raketni sistem PVO "MiM-14 Nike Hercules" je dalja i dubinska modernizacija sistema PVO "MiM-3A Nike Ajax". Izvedena su značajna poboljšanja na radarskim sistemima, raketi i njenom dometu i preciznosti, ali i mogućnosti nošenja nuklearne bojeve glave i gađanja ciljeva na zemlji.
Sistem je povučen iz upotrebe u vojsci SAD-a do 1974. godine uvođenjem sistema "MiM-104 Patriot", dok se u još nekim evropskim vojskama upotrebljavao i tokom 80-tih godina prošlog veka.

Unapređenja rakete:

Kod sistema "MIM-3A Nike Ajax", raketa nije mogla biti naoružana nuklearnom bojevom glavom, a s obzirom da je to sada bio zahtev, modifikovana raketa sada za sistem "MIM-14 Nike Hercules" je mogla biti naoružana nuklearnom bojevom glavom snage od 2 - 10kT, što bi značilo u dejstvu protiv masovnog napada visokoletećih bombardera.
Takođe, s obzirom na domet rakete i mogućnost nošenja nuklearne bojeve glave, uvedena je i mogućnost gađanja ciljeva na zemlji. Raketa je inače doživela više poboljšanja, uglavnom u smislu otpornosti na elektronske smetnje. Domet rakete za sistem "MIM-14 Nike Hercules" bio je 140 km po daljini i 45,7 km po visini.
Sposobnost rakete i sistema protiv niskoletećih ciljeva je bila i ostala - ograničena.
S obzirom da je cilj bio povećanje daljine gađanja, bilo je neophodno i poboljšati ili uvesti nove akvizicijske i nišanske radare.
Modifikacija startnog motora kombinovanjem 4 motora Nike M5E1 na čvrsto gorivo u jednu celinu nazvan Hercules M42.
Marševski motor je trebao biti "rođak" sa rakete iz sistema Nike Ajax, međutim taj motor koji je bio na tečno gorivo nije bio adekvatan zahtevima a i rad sa tečnim gorivom je bio rizičan i stvarao probleme kod eskploatacije, pa je uveden motor na čvrsto gorivo.

[attachment=1]

Unapređenja Centra za upravljanje vatrom:

U tom smislu, na mesto glavnog akvizijskog radara umesto akvizicijskog radara LOPAR, uveden je akvizicijski radar HIPAR, a radar LOPAR je ostao u sastavu diviziona kao pomoćno sredstvo, dok su TTR (radar za praćenje cilja po daljini i elevaciji) i MTR (radar za praćenje i vođenje rakete) modernizovani za rad u uslovima elektronskih smetnji. Uveden je i novi radar za merenje daljine cilja (target range radar) TRR.
Rad na otkrivanju i gađanju ciljeva bazično ostaje isti kao kod "MIM-3A Nike Ajax", o čemu sam već pisao, uz znatno bolje karakteristike radara HIPAR u odnosu na LOPAR, s tim da je LOPAR ostao kao "pomoć" HIPARU u akviziciji ciljeva. Olakšan je rad prilikom gađanja ciljeva u uslovima elektronskog ometanja modifikacijom TTR i MTR radara, a uvođenjem novog radara za merenje daljine do cilja TRR dobio se još jedan radar koji daje podatak ključan za određivanje tačke preticanja odnosno tačke u kojoj se predviđa susret rakete sa ciljem i povećala verovatnoća pogađanja cilja.

Novi osmatračko-akvizicijski radar HIPAR iz sastava sistema PVO "MiM-14 Nike Hercules":

[attachment=1]

Koja je svrha i namena ugradnje čak 3 odvojene bojeve glave u raketu?

Usled slabe rezolucije ondašnjih radara za praćenje ciljeva i raketa (TTR i MTR), često se dešavalo da se para ili odeljenje aviona prikaže na radaru kao jedan malo veći odraz, onako "razliven". Tada se navođenje vrši u centar odraza. Pritom, ovo može biti i samo 1 avion, malo veće odrazne površine (bombarder ili silično). Zbog toga ima 3 bojeve glave koje se aktiviraju sukcesivno, sa minimalnim vremenskim razmakom, da se napravi "veća šteta" na cilju/ciljevima.
Već sledeća modifikacija rakete u okviru sistema "Nike Hercules" pojačava bojevu glavu i uvodi i mogućnost da bude nuklearna. Ovo je urađeno zato što radari praćenja cilja (TTR) još uvek u to vreme nisu mogli biti bog zna kako bolje rezolucije. Zbog težine bojeve glave, moralo je i više goriva i tako je raketa dobila i na dometu....

Skica rakete Nike Ajax sa 3 bojeve glave:

[attachment=1]

Izgled položaja Centra za upravljanje vatrom "MiM-14 Nike Hercules": Velika bela kupola u sredini sadrži akvizicijski radar HIPAR, na heksagonalnim tornjevima sa leve strane su bele kupole koje sadrže TTR i TRR radare, u sredini na heksagonalnom tornju tamno-telene boje pomoćni akvizicijski radar LOPAR i krajnje desno na heksagonalnom tornju bela kupola sadrži MTR radar:

[attachment=1]

Način funkcionisanja sistema PVO "MiM-14 Nike Hercules":

[attachment=2]

Taktička unapređenja kod sistema "MiM-14 Nike Hercules:

Sada se čak, u slučaju krajnje nužde, mogle razmišljati i o pomeranju položaja i tehnike diviziona na novu lokaciju, iako je to i dalje bilo veoma zahtevno.
Takođe, rakete su na pojedinim položajima bile smeštene i u podzemnim silosima i otvaranjem poklopaca sa vrha silosa, rakete bi mogle vertikalno biti lansirane.
Instalacija novih sistema "MIM-14 Nike Hercules" i modernizacija starih "MIM-3A Nike Ajax" na standard "MIM-14 Nike Hercules", počela je juna 1961. godine. Postojala su i druga unapređenja sistema pa i stvaranje antibalističke verzije "Nike Zeus", ali ona nije masovno proizvođena.
Sistem "MIM-14 Nike Hercules" je u USA povučen iz upotrebe 1974. godine i zamenjen sistemom "MIM-104 Patriot". U Evropi, sistem je služio i tokom 1980-tih.

Ako se dobro sjećam mislim da nisu bili silosi već kao skloništa sa poklopcem.

Nešto slično onim lanserima za P35. Pokušaću naći.

pozdrav

Edit: evo link.

https://telstarlogistics.typepad.com/telstarlogistics/2008/11/a-nike-missile-base-where-the-cold-war-never-ended.html

https://www.flickr.com/photos/telstar/sets/72157605529160330/

https://youtu.be/CBtSrn1mNmc

Odlična slika raketa sistema PVO "MiM-14 Nike Hercules" na raketnom položaju u mestu Oedingen u tadašnjoj zapadnoj Nemačkoj, 1980. godine....
Kao u nekom "post-apokaliptičnom" filmu....

[attachment=1]

Kratak istorijat korišćenja raketnog sistema PVO “MiM-14 Nike Hercules” u Turskoj

Raspoređivanje sistema PVO MIM-14B / C "Nike Hercules" na turskoj teritoriji počelo je krajem 1960-ih. Iako su ovi kompleksi imali teoretsku mogućnost premeštanja na nove položaje, postupak raspoređivanja i manevrisanja bio je prilično složen i dugotrajan. Generalno, mobilnost američkog sistema PVO "Nike-Hercules MIM-14C" bila je uporediva sa mobilnošću sovjetskog kompleksa PVO "S-200" velikog dometa. Do završetka hladnog rata u Turskoj je bilo raspoređeno 10 baterija sistema PVO “Nike-Hercules”.
Svi položaji nalazili su se na nadmorskoj visini od 300 do 1800 m.

Dijagram (Slika 1) pokazuje da su protivvazdušni raketni sistemi velikog dometa u zemlji raspoređeni neravnomerno tokom 90-tih godina prošlog veka. Protivvazdušna odbrana istočnih regiona koji se graniče sa Jermenijom i Gruzijom trebalo je da se izvodi pomoću lovaca presretača, protivavionske artiljerije i mobilnih sistema kratkog dometa. Stacionarni položaji sistema PVO velikog dometa nalazili su se u zapadnom delu Republike Turske. Sudeći po lokacijama i pravcu u kome su bili orijentisani lanseri protivavionskih projektila, pre svega su morali da štite luke i morske tesnace. Najveća gustina položaja raketnih sistema zemlja-vazduh zabeležena je u okolini Istanbula.

Slika 1:

[attachment=1]

Posle rasformiranja Varšavskog pakta i raspada SSSR-a, broj sistema PVO “Nike-Hercules” raspoređenih u Turskoj postepeno se smanjivao. Poslednji sistemi PVO u okolini Istanbula ugašeni su 2007. Međutim, za razliku od ostalih zemalja NATO-a, sistemi PVO koji su uklonjeni sa borbenog dežurstva nisu rashodovani, već su poslati u skladište u 15. raketnu bazu, lociranu na severozapadu Istanbula.

Od 2009. godine, sistemi PVO "Nike-Hercules" ostali su samo na obali Egejskog mora. Ovakav raspored sistema PVO na stacionarnim položajima jasno pokazuje protiv koga su prvenstveno usmereni. Iako su Turska i Grčka punopravne članice NATO-a, između ovih zemalja postoje ozbiljne tačke konfrontacija, koje su u prošlosti više puta dovodile do oružanih sukoba.
Uprkos činjenici da su sistemi PVO “Nike Hercules” u Turskoj izuzetno istrošeni i beznadežno zastareli, još uvek su zvanično u funkciji.

Položaji sistema PVO MIM-14 Nike-Hercules i dalje se održavaju u blizini Izmira, Kojakoia i Karakoia. (Slika 2)

[attachment=2]

Satelitske slike pokazuju da je samo deo lansera opremljen raketama, što ukazuje na nedostatak raketa zemlja-vazduh. Tri uskladištene baterije su ravnomerno raspoređene duž obale, kontrolišu vazdušni prostor sa boka Egejskog mora i preklapaju zone dejstva.

Uprkos činjenici da su "MIM-14 Nike-Hercules" u Turskoj kompleksi poslednjih modifikacija koji se po potrebi mogu premeštati, zapravo, većina njih je vezana za stacionarni radar za otkrivanje vazdušnih ciljeva. Sredinom 1980-ih, dalekometni sistemi PVO "Nike-Hercules" bili su povezani sa moćnim stacionarnim radarima sa faznim antenskim nizom “Hughes HR-3000”. S tim u vezi, standardni radari “AN / FPS-71” i “AN / FPS-75” su korišćeni kao pomoćni.

Nabavkom strateških sistema PVO “S-400 Trijumf”, modernizacijom sistema "I-Hawk (Hawk-XXI)" i uvođenjem domaćih sistema PVO srednjeg i dugog dometa “Hisar-O”, sistemi PVO “Nike Hercules” uskoro bi trebalo i konačno da budu potpuno penzionisani u Turskoj vojsci.

Slika 3: Položaj raketnog sistema PVO "Nike Hercules" u okolini Izmira

[attachment=3]

Slika 4: "MIM-14 Nike-Hercules" lanser u Muzeju vazduhoplovstva vazduhoplovne baze Etimesgut, 15 km zapadno od Ankare

[attachment=4]

Baza Tuono je bila raketna baza italijanskog ratnog vazduhoplovstva i NATO-a koja je bila aktivna između 1966. i 1978. godine i nalazi se u opštini Folgarija u Trentino-Alto Adiđe na 1543 metra nadmorske visine u blizini Paso Coe, nekoliko stotina metara od granice sa Regija Veneto, tačnije sa provincijom Vićenca. Ova baza predstavlja samo jednu od tri lansirne sekcije stare strukture, i predstavlja najvišu od 12 koje je Vazduhoplovstvo izgradilo 1960-ih na severoistoku.

Godine 2010. otkupila ga je opština Folgarija i ponovo je otvorena kao muzejska postavka u autonomnoj pokrajini Trento. U februaru 2013. godine zvanično je priznat od strane Vazduhoplovstva kao verni svedok sistema naoružanja PVO „Nike-Hercules“.

Foto-album:

Lansirne rampe sa projektilima:

[attachment=1]

Kabine upravljanja vatrom sa računarima:

[attachment=2]

Radar za praćenje i navođenje raketa MTR i Osmatračko-akvizicijski radar LOPAR:

[attachment=3]

Radar za praćenje cilja po azimutu i daljini TTR i Radar za praćenje cilja po daljini TRR:

[attachment=4]