PALUBA

AN/TPS-63 je 2D L-band osmatrački radar namenjen za otkrivanje nisko letećih ciljeva i popunjavanje rupa u osmatranju radara velikog dometa (gap-filler). Za vreme svoje pune službe u sistemu VOJiN, pokazivao je izuzetne karakteristike u otkrivanju.
Proizvođač radara je američka kompanija "Westinghouse".
Inicijalno je nabavljeno 8 radarskih kompleta, od kojih su 4 predata jedinicama VOJiN, a 4 radara Saveznoj upravi za kontrolu letenja, gde se takođe koristio uz sekundarni radar.

Karakteristike radara:

- domet otkrivanja: 148 km - 222 km - 296 km
- otkrivanje po visini: 12,2 - 18,3 km
- tačnost po daljini: 150 m
- otkrivanje po azimutu: 360 stepeni
- brzina okretanja antene: 6, 12, 15 okretaja u minuti
- rezolucija po azimutu: 2.7 stepeni
- tačnost po azimutu: 0.35 stepeni
- radne frekvencije: 1225 - 1400 MHz
- broj prijemnih kanala: 2 (dual-frequency)

Osmatrački radar AN/TPS-63:

[attachment=1]

Radar ima tri instrumentalna dometa: mali do 148 km, srednji do 222 km i veliki do 296 km.
Za pouzdano praćenje niskoletećih i ciljeva sa malim odraznim površinama, upotrebljava se mali domet i veća brzina okretanja antene.
Kompaktno radarsko polje je na malom dometu do visine od oko 12,2 km, a na srednjem i velikom do 18,3 km.
Radar je veoma mobilan, 4 čoveka montiraju radar za operativan rad za 1h, a demontaža i gotovost za transport iznosi 30 minuta.
Reflektor antene je modularnog tipa, pa se može sklopiti i složiti u kabinu, te se transport radara može obaviti samo sa 1 vozilom.
Radi lakšeg transporta i rezerve u izvorima napajanja, transport se obično obavlja sa 2 do 3 vozila.
Antena se sastoji od paraboličnog cilindra – reflektora i antenskog niza kao radijatora.
Radar je sa vertikalnom polarizacijom sa širinom snopa od 2,7 stepeni po azimutu i 0,5 do 40 stepeni po mesnom uglu.
Radar je opremljen digitalnim brisačem stalnih odraza i digitalnim ekstraktorom ciljeva.
Radar je tehnički veoma pouzdan, a za održavanje poseduje sistem za proveru ispravnosti radara koji omogućuje brzu detekciju kvara na modularnom principu.

Tokom rata 99-te godine, korišćeno je nekoliko radara AN/TPS-63, 3 kompleta, ostali (5 kompleta) su bili u rezervi zbog istrošenih ili gotovo istrošenih predajnih cevi.
Pre rata, pripremljen je 1 komplet kabine CVOJ koji je omogućavao izdvojeni rad do 100 metara od kabine radara. Početkom agresije dovršena su i preostala 2 kompleta i ugrađena na ostala 2 radara.

Nakon rata i obnove i remonta oštećenih sredstava, u jedinicama VOJiN se tokom 2004. godine nalazilo 5 radara AN/TPS-63, ali su samo 3 kompleta povremeno kraće ili duže korišćena jer su im resursi predajnih cevi bili pri kraju, dok su kod 2 kompleta resursi predajnih cevi bili potpuno istrošeni.

Radar AN/TPS-63 se više ne nalazi u operativnoj upotrebi jedinica VOJiN Vojske Srbije.

Poznat je i tužan događaj iz rata 1999. godine na planini Maljen, mesto Divčibare.
Dana 06/04/99 desila se tragična pogibija dva mlada potporučnika, Željka Savičića i Siniše Radića, kada je protivradarska raketa pogodila direktno u kabinu radara. Ovo je bila i jedina pogibija u 126. Brigadi VOJiN tokom rata 1999-te.

Na mestu pogibije, njihovi ratni drugovi iz 31. bataljona VOJiN podigli su im spomenik.

Osmatrački radar AN/TPS-63:

[attachment=1]

https://youtu.be/hgikrZjM7kU