Evo kako su Beogradski krajevi dobili imena!Verovatno nam niko nikada neće objasniti logiku po kojoj su novobeogradski blokovi dobijali nazive. Verovatno nikada nećemo saznati ni zašto je ulica najboljeg gradonačelnika u istoriji ovog grada, gospodina (mada je bolje da kažem druga) Branka Pešića, poprilično udaljena od centra grada, kao ni zašto je Milan Mladenović dobio samo parče trotoara pretenciozno nazvano ”Plato”. Sasvim sigurno, sa druge strane, znamo da vas uvodnici u ovakvim tekstovima ne interesuju, pa ih preskačete, tako da nemam pametno objašnjenje zašto ga pišem. Ali eto, neka razlog bude zahvalnost onom jednom čitaocu koji ga je pročitao. Hvala, mama.
Što se tiče naziva krajeva, ovako stoje stvari…
ZvezdaraDeo ove opštine se nalazi na brdu koje se nekada zvalo Veliki Vračar. Krajem osamdesetih godina XIX veka odlučeno je da se tu podigne opservatorija ili kako se po srpski govorilo – zvezdarnica. Ovaj kraj je ubrzo po njoj postao prepoznatljiv, pa se tako i nazivao. Celo ovo područje bilo je 1952. godine podeljeno na Stari Đeram i Zvezdaru, a osam godina kasnije njihovim spajanjem nastaje današnja Zvezdara.
MedakovićManji deo ovog kraja, tačnije njegovog trećeg dela je na opštini Zvezdara, dok najveći deo Medakovića pripada Voždovcu. Ime je dobio po novinaru Miloradu Medakoviću, Njegoševom biografu, koji je inače rođen u Liki.
DušanovacOdmah posle Prvog svetskog rata na istočnom obodu Beograda počelo je da raste naselje na imanjima čiji je vlasnik bio Dušan Spasić. Ceo kraj je po njemu i dobio ime Dušanovac. Sve do izgradnje auto-puta početkom sedamdesetih ovde su se nalazile pretežno male i srednje kuće bez većih industrijskih objekata. Ovaj kraj je glavno mesto događanja u kultnom romanu Dragoslava Mihailovića ”Kad su cvetale tikve”.
Braće JerkovićNaselje je dobilo ime po partizanima, braći Dušanu i Nebojši Jerkoviću. Dušan je bio komandant Užičkog odreda, a poginuo je 1941. godine na Kadinjači. Proglašen je za narodnog heroja. Nebojša je bio komandant Mačvanskog odreda. Braća su, inače, rođena u Sremu, u mestu Ogar kod Pećinaca.
ČukaricaIme je dobila po Čukarevoj mehani koja se nalazila na mestu današnje Crkve svetog Đorđa, a bila je jako značajna za tadašnje stanovništvo – seljaci koji su nosili robu na pijacu tu su se zadržavali, odmarali, ponekad i ostavljali svoje zaprege. Mehanu je držao Stojko Čukara, a na ovom mestu se nalazila i Čukar česma. Čukar, ne Čukur.
ŽarkovoPostoje dve priče o nazivu ovog kraja. Prva, interesantnija, kaže da je na ovom prostoru nekada davno živeo zmaj koji je činio zla po selu. Njegova vlasnica je navodno bila baba Jula. Ne Mira Marković, već žena po kojoj je Julino brdo dobilo ime. Jednoga dana ovom zmaju se suprotstavio vitez Žarko i tako spasao selo. Mesto na kojem je pala glava zmaja dobilo je ime Zmajevac, gde je pao rep – Repište, a gde je otekla krv Bele Vode. Druga verzija je manje interesantna, ali i te kako realnija. Na ovom mestu je u XVI veku živeo Promićur Žarko, a budući da turski poreski činovnici nisu znali naziv tog imanja, nazivali su ga prosto ”Žarkovo selo”.
Cerak (Cerak Vinogradi)Zvanično je deo Žarkova. Naselje je projektovano krajem 1970-ih godina i vrhunski je primer kasne moderne. Arhitekte Marušić i Borovnica dobili su Oktobarsku Nagradu grada Beograda za projekat izgradnje ovog naselja 1985. godine. Samo ime opisuje izgled Ceraka pre pomenutog projekta – predeo je bio pod cerovom šumom i vinogradima.
BanjicaIstočni deo ovog kraja pripada Savskom vencu, dok je zapadni deo na teritoriji Voždovca. Do Drugog svetskog rata ovaj deo grada je bio poznat kao mirno poljoprivredno selo sa malim brojem stanovnika, ali i sa mnogo podzemnih termo-mineralnih voda. Čak sa preko hiljadu izvora! Po njima je Banjica dobila ime. Nakon rata dolazi do urbanizacije i izgradnje velikih stambenih blokova i solitera što je dovelo do iscrpljivanja ovih resursa.
VračarTri su priče o imenu ovog kraja tj. ove opštine. Prva datira s početka XVI veka i prema njoj je ovaj kraj dobio ime po junaku – neverniku čije je ime bilo Vračar, a koji je na tom mestu imao kolibu. Prema drugoj, ime potiče od vrapčijih polja jer je mnogo ovih ptica bilo nastanjeno na teritoriji današnjeg Vračara. Treća priča, jednostavno, kaže da su Turci verovali da na ovom mestu Srbi vračaju. Interesantno je da su jedno vreme u ovom kraju živela dva najpoznatija ”vrača” devedesetih godina – Lav Geršman i Ljubiša Trgovčević.
KaraburmaNa starim turskim kartama područje je imenovano kao Kajaburun (”Kaya-burun”), što na turskom znači ”stenoviti rt”. Eto.
SenjakPre nego što je postao zanimljiv višim klasama Beograda, ali i stranim diplomatama, Senjak je bio brdo sa kog se pružao najbolji pogled na ostatak grada. Pošto su poljoprivrednici nekada držali seno po celom Beogradu, često je dolazilo do požara, pa je zato bilo naređeno da se ono drži na jednom mestu, a za tu namenu je izabran baš ovaj kraj, po čemu je i dobio ime.
ŠumiceKapiram da je ovo sasvim jasno. U ovom kraju se nalazi omanja gradska šuma. Interesantno je da se svi objekti u njoj, kao i sa njene leve i desne strane u delu koji gleda na auto-put nalaze na istoj adresi – Ustanička 125.
VidikovacNi ime ovog kraja nije neka viša filozofija. Nastao je krajem sedamdesetih između Labudovog Brda i Ceraka, a ime je dobio po lokaciji sa koje se vidi veliki deo istočnog Beograda.
PalilulaNaziv je nastao tako što je u vreme vladavine Turaka u varoši bilo zabranjeno pušenje, kao i bilo kakva upotreba duvana na ulicama zbog opasnosti od požara. Oni koji nisu mogli bez lule, da bi je zapalili, morali su da idu van gradskih zidina. Jedno od tih mesta bila je i današnja Palilula. Druga priča o imenu ove opštine kaže da je Miloš Obrenović naredio da se neki stari zanati koji su opasni po život u zbijenim oblastima, poput puškarskog zanata i proizvodnje baruta, izmeste iz gradskih zona na prostor današnjeg Tašmajdana. Na tom prostoru je bilo zabranjeno pušenje zbog opasnosti od eksplozije. Priča se da se po izlasku odatle nailazilo na tablu u obliku lule koja je označavala da je na tom mestu pušenje dozvoljeno. Vrlo je verovatno da su obe priče razlozi zašto Palilulu danas baš tako zovemo.
KonjarnikKao i Medaković, pripada i Zvezdari i Voždovcu. Na Konjarniku se nalaze Učiteljsko naselje, Rudo i Denkova Bašta (prostor između hotela ”Srbija” i ulice Vojislava Ilića). Ovaj kraj su nakon Prvog svetskog rata naselili Kalmici, izbeglice Ruskog građanskog rata. U Kozarčevoj ulici su krajem dvadesetih izgradili pagodu koja im je služila kao budistički hram, a na prostoru današnjeg Konjarnika su napasali svoje radne konje, po čemu i ovaj kraj dobija ime. Inače, pagoda je srušena tokom nemačke okupacije.
MirijevoJedan od najstarijih pisanih podataka važan za ime Mirijevo datira iz turskog perioda. To su katastarski popisi Beograda i okoline za period 1476-1566. godine. U pitanju su popisi muškog stanovništva jer su muškarci bili ti koji su plaćali dažbine. Ime može da potiče od turske reči ”mirija”, što upravo znači – dažbina. Moguće je i da ime potiče od stanovništva makedonskog sela Mirovo koje je došlo u ovaj kraj bežeći od Turaka. Kroz vekove Mirijevo je imalo više imena: Mirine, Miranovac, Mirjevci, Miranje, Milijevo, Milijero, Mirova, Miriova i Miria-Nebel, u vreme kada je bilo čisto nemačko selo.
DedinjePo jednoj teoriji ime potiče od naziva ”dede”, koji se davao starešini tekije, muslimanskog manastira. Prema turskom popisu iz 1560. godine jedna od beogradskih tekija je upravo ovde imala svoje vinograde. Ipak, verovatnije je da je poreklo srpsko, sa značenjem ”dedino brdo” zbog dedinjskih dvorova porodice Karađorđević koji su građeni od 1924. do 1936. godine. Mnogi imućni Beograđani počeli su još tada gradnju raskošnijih letnjikovaca, a sa vremenom i pravih porodičnih vila baš na ovom mestu.
MiljakovacMiljakovac I je sagrađen 1970-e, a Miljakovac II 1973. godine. Danas postoji i Miljakovac III, samoniklo naselje privatnih kuća, smešteno iza miljakovačke šume. Ovaj kraj je poznat po Miljakovačkim izvorima za koje se smatra da su jedni od najčistijih izvora u Beogradu. Navodno je ceo kraj upravo po njima dobio ime jer su mnogi Beograđani verovali da vodom sa ovih izvora mogu da se leče, te su ih nazivali ”Mili izvori”. Zanimljivo je da je miljakovačka pijaca otvorena na placu koji je nekada bio velika zelena površina, a zemlja koja je odavde iskopana poslužila je za zatrpavanje i ravnanje čuvene Mitićeve rupe kod Slavije. Kakve ovo veze ima sa imenom? Nikakve.
BežanijaOvo je najstarije naselje na teritoriji Novog Beograda. Arheološka iskopavanja dokazuju da je područje bilo naseljeno još u Neolitu. Pod svojim današnjim imenom Bežanija je poznata od 1512. godine kada je područje bilo naseljeno sa 35 srpskih porodica koje su pobegle preko reke Save u Srem posle pada srednjovekovne srpske države. Otuda i naziv.
LionKraj je dobio ime po kafani ”Lion” koja se nalazila na zapadnom uglu ulica Miloša Zečevića i Bulevara. Šta znaš, možda se u budućnosti neki deo našeg grada bude zvao Kraj Sumnjivog morala.
Izvor:
www.jeba.ga
