12. septembar

[Brok]

490. p.n.e. Na istočnoj obali Atike, kod Maratona, Atinjani, njih 9.000, pobedili desetostruko brojniju vojsku persijskog cara Darija. U bici poginula 192 grčka vojnika, Persijanaci imali oko 6.000 žrtava. Vest o pobedi u Atinu doneo glasnik Filided pretrčavši 40 kilometara, potom umro od premora. Po tom događaju se u modernom vremenu zove najduža trka u atletici.

1494. Rođen francuski kralj Fransoa I. Tokom vladavine osvojio Milano, ali nije uspeo da se učvrsti u Italiji. Njegovu ambiciju da postane rimsko-nemački car sprečio Karlo V, s kojim je potom Fransoa I vodio četiri rata.

1683. Poljski kralj Jan III Sobjecki potukao tursku vojsku i razbio dvomesečnu opsadu Beča, čime je sprečen prodor Turske u srednju Evropu.

1772. Rusija osvojila persijsku oblast uz Kaspijsko more, uključujući grad Baku.

1801. Ruski car Aleksandar I anektirao gruzijsku kraljevinu. Istočna gruzijska kraljevina, stvorena četiri decenije ranije, posle oslobođenja od Persijanaca, prihvatila ruski protektorat 1783. Rusija 1810. anektirala i zapadnu Gruziju, do tada pod vlašću Otomanskog carstva.

1916 . Na Kajmakčalanu počela ofanziva srpske vojske protiv Bugara i Nemaca, u I svetskom ratu. Ofanziva završena 3. oktobra 1916, kao prva pobeda srpske vojske po povlačenju preko Albanije.

1919. Italijanska armija sastavljena od dobrovoljaca, pod komandom pesnika Gabrijela Danuncija, zauzela Rijeku. Grad ostao pod italijanskom vlašću do kraja II svetskog rata.

1943. Nemački komandosi u II svetskom ratu, na osnovu naredbe Adolfa Hitlera, oteli bivšeg italijanskog diktatora Benita Musolinija, kog su nove italijanske vlasti stavile u zatvor.

1968. Albanija saopštila da napušta Varšavski pakt.

1970. Palestinski otmičari u Jordanu digli u vazduh tri aviona, oteta šest dana ranije posle poletanja iz Njujorka ka Evropi. Otmičari prethodno oslobodili putnike u zamenu za palestinske zatvorenike, među njima otmičarku četvrtog aviona Lejlu Kaled.

1974. Vojnim pučem svrgnut etiopski car Haile Selasije. Selasije 1928. posle smrti Menelika II postao kralj, a 1930. car Etiopije.

1980. U vojnom puču pod vođstvom generala Kenana Evrena u Turskoj oborena vlada Sulejmana Demirela.

1994. U Poljskoj održane prve zajedničke vojne vežbe snaga NATO-a i bivšeg Varšavskog pakta.

1999. Indonezija prihvatila raspoređivanje mirovnih snaga Ujedinjenih nacija u Istočnom Timoru.

2000. U eksploziji automobila koji je uleteo u podzemnu garažu u zgradi Berze u Džakarti poginulo 15 osoba, više desetina povređeno.

2001. NATO se, prvi put u svojoj 52 godine dugoj istoriji, pozvao na član 5. Povelje NATO-a o zajedničkoj odbrani, čime je stvorena mogućnost kolektivnog vojnog odgovora na terorističke napade u SAD. U govoru naciji, predsednik SAD Džordž Buš rekao da su SAD napadnute i da će iskoristiti sva odbrambena sredstva kako bi terorizam bio pobeđen.

2003. Rezolucijom Saveta bezbednosti UN Libiji ukinute sankcije uvedene posle terorističkih napada na francuski i avion SAD krajem osamdesetih. Prethodno s Fondacijom Gadafi postignut sporazum o isplati odštete porodicama žrtava oborenog francuskog aviona.