Vojnicke sahrane, groblja i spomenici u ratu

[vitez koja]

Spomenik izginulim borcima Šumadijske divizije, I i II poziva


Na donjoj strani starog vojnickog groblja u Sumaricama, 1998. godine postavljen je spomenik posvećen izginulim borcima Šumadijske divizije, I i II poziva iz Prvog svetskog rata. Skulptura prikazuje srpskog vojnika u uniformi  iz Prvog svetskog rata, a autori su braća Svetomir i Svetozar Radović.     

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Malo objasnjenje:
Pred Prvi sv.rat Srpska vojska je bila sastavljena od jedinica „prvog poziva“ (muškarci uzrasta od 21. do 31. godine), „drugog poziva“ (muškarci uzrasta od 32. do 37. godine) organizovanih u Narodnu vojsku, potom " trećeg poziva " ( muškarci od 38. do 45. godina ) i Poslednju odbranu (muškarci uzrasta od 18 do 20 i 46 do 50 godina) čije su jedinice bile na garnizonskoj i stražarskoj dužnosti. Srbija je bila organizovana u pet vojnih oblasti, svaka je nazvana po lokalnim rekama. Svaka vojna oblast regrutovala je po jednu pešadijsku diviziju prvog poziva, jednu pešadijsku diviziju drugog poziva , tri pešadijska puka trećeg poziva; jedan eskadron konjice, trećeg poziva; i određeni broj pozadinskih pešadijskih bataljona i konjičkih eskadrona trećeg poziva.

Nakon izvrsene mobilizacije I formiranja, Sumadijska divizija I poziva nalazila se u sastavu 2.armije pod komandom generala/vojvode Stepe Stepanovića, a Sumadijska divizija II poziva u sastavu Užičke vojske pod komandom generala Miloš Božanovića.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[vitez koja]

Slovačko groblje

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

U jugoistočnom delu Spomen parka „Kragujevački oktobar“ nalazi se spomenik Slovacima, koji su krajem Prvog svetskog rata 1918. godine streljani na Stanovljanskom polju. Te godine u Austrougarskoj monarhiji, iscrpljenoj dugim ratovanjem, počele su brojne revolucionarne, socijalne i nacionalne pobune. Slovaci i Česi, pripadnici 71. austrougarskog pešadijskog puka, umorni od ratovanja, bili su pod uticajem revolucionarnih ideja iz Rusije i uglavnom na strani porobljenih Srba.

2. juna, 1918. godine, izbila je pobuna u kojoj je učestvovalo oko 700 vojnika, na čelu sa narednikom Viktorom Kobilikom. Međutim, pobuna je ugušena, a sutradan je stiglo i pojačanje, uvedeno je opsadno stanje i policijski čas.Vojni generalni guverner, baron Remen, odredio je specijalnu sudsku komisiju i članove prekog vojnog suda, koji je 44 vojnika i podoficira osudio na smrt. Streljanje je izvršeno po podne, na dan izricanja presude, 8. juna, 1918. godine, u znak odmazde za pobunu. Streljana su 42 Slovaka i 2 Čeha.     
 
Izgradnju spomenika 1922. godine su pokrenuli Nikola Stevanović, načelnik vojne muzike i potpukovnik Miliher, vojni ataše Čehoslovačke Republke. Na prostoru koji je ograđen betonskim parapetom i metalnom ogradom sa kopljima, nalaze se dve grobnice sa zidanim, natkrivenim vitrinama u kojima su nekada bila izložena vojna obeležja.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Ispred grobnica se naliz obelisk isklesan od belog mermera, na čijem vrhu se nalazi bronzana figura orla raširenih krila. Na samom spomeniku urezan je krst ispod kojeg se nalazi natpis „Spomenik miloj braći Čeho-Slovacima streljanim u pobuni21. juna 1918. god. u Kragujevcu“ i imena streljanih.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
       
Ispred ulaza u ograđen prostor, sa leve i desne strane kapije, na postamentima se nalaze ležeće figure dva lava, koje simbolično čuvaju grobnice. Na postamentima su i bakarne ploče sa lavovima uzdignutim na zadnje noge, kao u borbi, replike lavova sa nekadašnjeg grba Čehoslovačke republike.     

Spomenik je svečano otkriven 28. septembra 1924. godine, u prisustvu roditelja i rodbine streljanih, visokih predstavnika Kraljevine SHS, Republike Čehoslovačke i mnogobrojnih građana Kragujevca.

[vitez koja]

Spomenik dr Elizabet Ros

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Tokom 1914. i 1915. godine od epidemije tifusa u Srbiji je umrlo 35.000 vojnika i izmedju 100.000 i 200.000 civila. Kad je epidemija uzela maha, Srbija je zatražila pomoć saveznika. Stiglo je 200 lekara i 500 medicinskih sestara, a u pomoć su stigle i humanitarne i medicinske misije, naročito iz Velike Britanije sa pretežno ženskim osobljem.

Dr Elizabet Ros je rodjena 14. februara 1878. godine u Londonu, a veći deo života je provela u gradiću Tejn, u Škotskoj. Dr Elizabet Ros je bila veoma obrazovana žena, plemenita i dovoljno hrabra da napusti sve i da dođe u Kragujevac, da u poljskoj bolnici leči ranjene i bolesne.Po dolasku u Kragujevac ona je zatekla oko 1.000 bolesnika, medju kojima i lekare i bolničarke.
Samo nedelju dana po dolasku u Kragujevac i ona je počela da oseća prve znake tifusa. Radila je sama u teškim uslovima ostajući sa bolesnicima sve dok je mogla.Posle 13 dana borbe sa tifusnom groznicom umrla je 14. februara 1915. godine. Sahranjena je na Varoškom groblju u Kragujevcu. Pored nje počivaju još dve njene koleginice iz Britanske humanitarne misije Mejbel Dirmer i Lorni Feris.


[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Na spomeniku je uklesano "Ovde leži dr Elizabet Ros", a ispod je ćiriličnim pismom zapisano "Narodu ste srpskom darovali srce".

Terenska jedinica kragujevačkog  Crvenog krsta, nosi naziv Dr Elizabet Ros, kao i ulica u spomen-parku u Šumaricama, koja vodi pored PMF-a i Mašinskog fakulteta. Njen grob, Kragujevčani redovno održavaju i obilaze, a posećuju ga i mnoge zvanične delegacije grada.

Pored toga, na zgradi Crvenog krsta u Kragujevcu je postavljena i spomen ploča doktorki Elizabet Ros i drugim članicama britanske misije koje su, pre 100 godina, u Prvom svetskom ratu lečile srpske borce od tifusa i same preminule od te bolesti.      

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[vitez koja]

Spomenik vojvodi Radomiru Putniku


[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Radomir Putnik (24. januar 1847. Kragujevac — 17. maj 1917. Nica) srpski vojskovođa, ministar vojni, vojvoda, načelnik Glavnog generalštaba Vojske Kraljevine Srbije u Balkanskim ratovima (1912-1913) i u Prvom svetskom ratu. Kao glavni strateg srpske vojske, Putnik je bio i glavni arhitekta velikih srpskih pobeda u bitkama na Kumanovu (1912) protiv Osmanlija, protiv Bugara na Bregalnici (1913), protiv Austro-Ugara na Ceru i Kolubari (1914).

Tvorac je moderne srpske vojske. U okviru školovanja i obuke oficira uveo je različite novine, uključujući i rešavanje taktičkih zadataka. Srpsku vojsku je osavremenio novim naoružanjem, na ključna mesta je postavio talentovane oficire i nije dozvolio da se politika umeša u vojne poslove.
Zajedno sa Živojinom Mišićem pripremio je sve ratne planove za Balkanske ratove i za Prvi svetski rat. U periodu od 1912. do 1916. godine bio je načelnik Vrhovne komande. Posle velike pobede nad osmanskim snagama u Kumanovsko bici u oktobru 1912, postao je prvi srpski vojvoda, što je srpski ekvivalent činu feldmaršala.

Odmah na početku Prvog svetskog rata, Кragujevac je postao sedište najviših državnih ustanova i Vrhovne komande. Vrhovna komanda smestila se, sa vojvodom Radomirom Putnikom na čelu, u zgradu Okružnog načelstva, današnja zgrada Suda.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Nemačko - austrougarska ofanziva u jesen 1915. kao i ulazak Bugarske u rat na strani Centralnih sila, primoravaju srpsku vojsku na povlačenje. Vrhovna komanda napustila je Кragujevac 11. oktobra 1915. a za njom je, sa vojskom, krenulo i civilno stanovništvo.

Spomenik je postavljen 1992. godine na istoimenom trgu ispred zgrade Okužnog suda i delo je vajara Nikole Jankovića. Posvećen je velikom vojskovođi Prvog svetskog rata, Radomiru Putniku, koji je rođeni Kragujevčanin. Bio je vojnik i vojskovođa srpske vojske punih 40 godina i smatra se tvorcem moderne srpske vojske.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[vitez koja]

Metino brdo – spomenik prvom protiavioncu

Sa Metinog brda, prvi put u istoriji svetskih ratova, sa zemlje  je artiljerijskom vatrom oboren neprijateljski avion! Prvi čovek koji je to uspeo, bio je običan vojnik, redov u dopunskom bataljonu artiljerijskog puka „Tanasko Rajić“, a zvao se Radoje Ljutovac – Raka.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Kada su 1915. Srbiju ponovo napale Austougarska i Nemačka, Radoje je raspoređen u specijalnu jedinicu, novoformiranu Protivavionsku bateriju, koja se nalazila na Metinom brdu kod Kragujevca, da bi od neprijateljskih aviona branila grad, Vojno-tehnički zavod i druge važne objekte.    
 
U prepodnevnim časovima 30. septembra 1915. godine, oglašena je uzbuna,  jer su se iz pravca Lapova, prema Kragujevcu kretali neprijateljski avioni. Doleteli su iznad Kragujevca i uspeli da izbace 45 bombi, od kojih je 16 palo na Vojno-tehnički zavod, 8 na železničku stanicu, a ostale po naseljenom delu grada. Na avione su srpski vojnici otvorili vatru i pucali iz pušaka i mitraljeza, ali bez uspeha. Radoje Ljutovac  se nalazio pored  topa, koji nije bio namenski napravljen kao protivavionski, već je bio modifikovani turski top, zarobljen još 1912. godine. Nanišanio je i opalio granatu i na opšte zaprepašćenje svih, prvom granatom je pogodio avion.

Naslednici Rake Ljutovca kažu, da je on pucao bez primljenog naređenja i odobrenja komandira, ali posle ovog podviga , komandir mu je dao konja kojim je odjahao u grad i pored zapaljenog aviona, praćen svojim saborcima, Ljutovac je vojnički salutirao poginulim protivnicima i odao im počast, kao častan srpski vojnik. Piloti u avionu bili su kapetan fon Šefer i oficirski pripravnik Oton Kriš. Nekoliko dana posle ovog podviga, jedinstvenog u svetu, stiglo je i zvanično priznanje, pa je Radoje Ljutovac odlikovan Karađorđevom zvezdom sa zlatnim mačevima i unapređen je u čin kaplara.      

Dan kada je Ljutovac prvi u svetu oborio avion paljbom iz topa,  30. septembar po novom kalendaru, uzet je za krsnu slavu Protivavionske artiljerije Kraljevine Jugoslavije, a od pre nekoliko godina slave ga i Artiljerijsko raketne jedinice za protiv-vazduhoplovna dejstva Vojske Srbije.

U znak sećanja na ovaj događaj, na Metinom brdu 1996. godine, Vojska Jugoslavije i Grad Kragujevac podigli su spomenik, koji predstavlja mali protivpešadijski top iz Prvog svetskog rata na masivnom, pravougaonom betonskom postamentu. Na široj strani postamenta, na bronzanoj ploči u reljefu je naslikan lik, u svetu slavnog artiljerca  Radoja Ljutovca, sa propratnim tekstom.

[vitez koja]

Spomenik palim Sumadincima

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

U Kragujevačkom Malom parku, neposredno kraj gradske pijace, nalazi se jedan od najznačajnijih spomenika podignutih u Srbiji u periodu između dva rata, Spomenik palim Šumadincima.

Spomenik je smešten u centralnom delu parka i čitav prostor sa pristupnim stazama njemu je podređen i prema njemu oblikovan. Daje poseban pečat ne samo Malom parku, već i čitavoj okolini i predstavlja ukras ovog dela grada. Delo je jednog od najvećih jugoslovenskih vajara Antuna Augustinčića. Spomenik je podignut 1932. Godine, a na Petrovdan, 12 jula 1932. u Kragujevcu je svečano osvećen i otkriven.Njegovo podizanje, predstavljao je veliki događaj ne samo za Kragujevac već i za čitavu Jugoslaviju. O otkrivanju Spomenika palim Šumadincima pisao je tada i pariski „Ilustrasion“.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
Interesantna stvar je da postoji i dokumenatarni filmski zapis o otkrivanju spomenika! Film prati ceo tok svečanosti – defile sokola pred đacima i građanima, omladine u narodnim nošnjama, neotkriven spomenik sa počasnom stražom koju čine četnici, svečanu tribinu sa počasnim zvanicima među kojima su ministar dvora Bogoljub Jevtić i patrijarh srpski Varnava, otkrivanje spomenika i polaganje venaca…

http://www.europeana.eu/portal/record/08620/1037479000000180065.html

Građen je na krstastoj osnovi. Do uzdignutog kamenog postolja vodi nekoliko stepenica kružnog toka, a na samom podnožju umetnuta su četiri reljefa. Na postamentu su četiri grupe figura, livene u bronzi, koje simbolizuju četiri pokolenja i četiri istorijske epohe, kroz četiri događaja, Prvi i Drugi srpski ustanak, Balkanske ratove i Prvi svetski rat. Iz sredine postamenta uzdiže se stub obložen pločama granita, na čijem je vrhu smeštena statua devojke, livene u bronzi, u iskoraku sa podignutom rukom iznad glave.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] [ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
U ruci devojka, ponovo, drži krunu. Naime, posle Drugog svetskog rata kruna je bila skinuta i umesto nje stavljen lovorov venac, koji je devojka držala do početka devedesetih godina prošlog veka, kada je kruna vraćena na svoje mesto.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]




Toliko za sada , pa cu nastaviti...

[Kuzma®]

Vec su postavljene fotografiji srpskog vojnickog groblja Zejtinlik u Solunu a ja sada postavljam fotografiju iz vremena kada je ono nastajalo

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

A ovo je sahrana engleske bolnicarke Katarine Harlej

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Na njenom grobu pise:

Катарина Мери Харлеј, рођена 3. маја 1853. године, умрла у Битољу 7. марта 1917 - жртви светског рата, племенитој Енглескињи, великој добротворки српског народа.

Велика жено,
На твоме гробу уместо цвећа
Српска захвалност вечно ће цвати
За твоја дела и твоје име
Поколења ће далека знати.

[vitez koja]

...

[nyupnik]

Pohvale za temu. 

Pa da i ja stavim koju sliku...

Prvo, spomenik grobnice 941 Austro-ugarskih vojnika na groblju Kozala u Rijeci, podignut za vrijeme talijanske vlasti. Latinski natpis veli "Nekoć neprijatelji, danas braća". Inače su Talijani imali običaj obnavljati i održavati A-U spomenike na svojem teritoriju.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Komarno/Komarom/Komoran na Dunavu u današnjoj Slovačkoj, grobnica srpskih vojnika:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[nyupnik]

Grobnica talijanskih vojnika poginulih u 1. svj. ratu, Zadar:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Inače zadarsko gradsko groblje obiluje velebnim grobnicama talijanskih vojnika i oficira, i ideološki i nacionalno vrlo oprečnih narodnoj vlasti, i bez obzira na to vrlo lijepo očuvanim. Ima valjda nešto u onome "Ultra cineres hostibus ira non superest" (nešto kao "mržnja prema neprijatelju ne seže dalje od praha" - natpis na A-U crkvici u Javorci kod Tolmina, obnovljenoj od strane Talijana).