Američki ABM program 20. veka i dalje perspektive razvoja

[Kubovac]

Paralelno sa razvojem protivavionskog sistema "MiM-3A Nike Ajax" i "MiM-14 Nike Hercules", počeo je i razvoj antibalističkog sistema Nike Zeus. Sistem je bio zamišljen kao zaštita od Sovjetskih ICBM projektila.....

"Nike Zeus A"
Projektil je bio veoma sličan projektilu iz sistema Nike Hercules sa određenim poboljšanjima, pre svega ugradnjom jačeg bustera koji je omogućio raketi domet od oko 320 km.
Raketa je bila dužine 13,28 metara, težine oko 5000 kg, sa 20 kT nuklearnom bojevom glavom.
Vođenje rakete je bilo radio komandno.
Raketa je ipak proizvedena u malom broju i zamenjena je raketom Zeus B koja je i bila glavna okosnica ABM sistema Nike Zeus.


"Nike Zeus B"
Projektil je bio znatno unapređen u odnosu na Zeus A. Raketa je trostepena i imala je mogućnost presretanja raketa na velikim visinama.
Domet rakete je oko 400 km, plafon 280 km.
Raketa je bila dužine 14,73 metara, 10350 kg, sa 400 kt termonuklearnom bojevom glavom.

Lansiranje projektila - presretača "Nike Zeus-B":

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

Radari za rano upozoravanje ABM sistema "Nike Zeus B":
Korišteni su radari ZAR (Zeus Akvizicijski radar), monopulsni radari velike snage, sa mogućnošću praćenja 50-100 ciljeva.
Domet radara je bio oko 850 km.
Radar se sastojao od predajnog radara i prijemnog radara.

Predajni radar je sačinjen od 3 širokopojasne antene koje su emitovale 3 VF signala sa krajeva rotirajućeg jednakostraničnog trouglastog diska. Brzina rotacije trouglastog diska ZAR radara je bio 10 okretaja po minuti, što znači da se svaki cilj skenira svake 2 sekunde od strane jedne od 3 antene ZAR-a.
Predajni radar je rotacioni trouglasti jednakostranični antenski sistem sa tri predajne antene, smešten unutar fortifikacijskog bunkera, ograde, koja je za 4,72 metara visočija od predajnog antenskog sistema i od koje se elektromagnetna energija odbija i formira vertikalni snop do 70 stepeni.

Predajni radar ranog otkrivanja sistema "Nike Zeus B" - ZAR - Zeus Akvizicijski radar:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Prijemni radar je sačinjen kao i predajni radar sa istom brzinom rotacije poluloptaste Luneberg reflektorske antenske strukture i primao je odbijeni signal od potencijalnog cilja. Prijemni radar je dodatno bio zaštićen kupolom visine 37 m.
Prijemni radar je rotirajući polu-loptasti Luneberg reflektor sa tri prijemne horn antenske strukture i stacionarne refleksne ravni (površine), prečnika oko 200 metara.
Prečnik jednog prijemnika je 24,38 metara.

Prijemni radar ranog otkrivanja sistema "Nike Zeus B" - ZAR  - Zeus Akvizicijski radar:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Izgled položaja ZAR - Zeus akvizicijskog radara:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

Sastav raketne baterije "Nike Zeus B" i principi rada:

Raketna baterija se sastojala od 1 Centra za upravljanje vatrom sa Baterijskim kontrolnim procesorom podataka (BCDP), 1 ZDR (Zeus radar za prepoznavanje mamaca i određivanja pravih ciljeva) radara, 3 TTR (radar za praćenje cilja), 2 TIC (Kompjuter za presretanje cilja) koji rukovde sa 6 MTR (radar za praćenje i navođenje rakete) i 24 rakete na lansirnim rampama.

Ovakav sastav baterije mogao je jednovremeno gađati 3 cilja sa 2 rakete.

ZAR radar je početne podatke o potencijalnim ciljevima slao ZDR-u koji putem računara kontroliše, vrši provere i prepoznaje mamce od stvarnih ciljeva. Ciljevi koji imaju veliku verovatnoću da su stvarni, šalju se u Baterijski procesor podataka (BCDP) koji određuje koji će od 3 TTR radara preuzeti praćenje cilja i koje će se rakete lansirati na taj cilj. TTR radar ima domet od 560 km.
Kada odabrani TTR zahvati cilj i ima stabilno praćenje iz Baterijskog procesora podataka stiže komanda za lansiranje na lansirnu rampu i raketu, a podaci se prosleđuju TIC kompjuterima koji rukovode sa MTR radarom tokom praćenja i navođenje rakete preko moduliranog signala koji se iz TIC-a preko MTR-a šalju na raketu.

Šema rada raketne baterije "Nike Zeus B":

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

Dalji razvoj američkog ABM sistema: Projekat AB sistema „Sentinel“ i Program AB sistema „Safeguard“

UVOD:

Razvojem protiv-raketnog sistema „Nike Zeus“ iz PVO sistema „Nike Ajax“ i „Nike Hercules“, ustanovljeno je vremenom (početkom 60-tih godina prošlog veka) da sistem više ne zadovoljava u potpunosti potrebe protiv-raketne ili bolje reći protiv-interkontinentalno balističke raketne odbrane.
U tom smislu započeti su projekti modernizacije AB sistema „Nike Zeus“ i prvi takav razvojni projekat je nazvan „Nike X“.
Glavni razlozi tako brze potrebe za modernizacijom AB sistema „Nike Zeus“ su bili što je jedna baterija mogla gađati samo 3 cilja jednovremeno i u tom smislu je mogla već sa 4 istovremeno lansirana sovjetska ICBM projektila mogla biti prezasićena.

Cilj projekta „Nike X“ je bio razvoj radara sa faznom rešetkom koji bi značajno uvećao mogućnosti radarskih struktura i jednovremeno praćenje, zahvat i gađanje znatno većeg broja ciljeva od strane jedne vatrene jedinice.
Koncept je takođe predviđao i razvoj veoma brze rakete znatno kraćeg dometa tipa „Sprint“, koje bi presretale ICBM projektile na visinama od 6.1 do 30 kilometara i daljinama od 8 – 40 m. Presretanje na nižim visinama bi smanjilo problem nuklearnog zamračenja nakon uspešno izvršenog presretanja, jer bi zamračenje bilo na znatno manjem prostoru nego da je presretanje na većim visinama. Raketa je trebalo biti korištena zajedno sa dalekodomentnom raketom „Zeus B“ za sistem „Nike Zeus“ dometa oko 140 km i maksimalne visine leta od 280 km.
U tom smislu je projekat „Nike X“ modernizovan kroz projekat „Sentinel“ i 1969. godine počelo je njegovo uvođenje u operativnu upotrebu...Uvodi se i nova dalekodometna raketa kao dalja modernizacija rakete „Zeus B“ - „LIM-49 Spartan“

[Kubovac]

Projekat Sentinel / Safeguard

S obzirom da se od kompletne zaštite teritorije SAD odustalo jer je to ocenjeno kao preskupo i nemoguće bez milionskih žrtava već u prvom udaru, odlučeno da se modernizovani Nike Zeus/X pretvori u sistem „Sentinel“ koji će biti manje ambiciozan i koji će štititi samo najveće gradske urbane aglomeracije i raketne baze za američke ICBM projektile, radi uzvratnog udara , a u cilju odvraćanja SSSR-a i Kine od napada.
Tokom 1967. godine objavljena je namera o formiranju 17 pozicija sa ABM sistem „Sentinel“ sa oko 700 novih „Sprint“ projektila.
Nakon velikog protivljenja javnog mnjenja da se ABM sa nuklearnim b/g smešta u blizini najvećih gradskih aglomeracija, odlučeno je da se suspenduje odluka i još jednom razmotri.
Konačno, marta 1969. godine, donešena je konačna odluka o preimenovanju projekta  „Sentinel“ u projekat  „Safeguard“, koji će biti još manje ambiciozan i koji će štititi isključivo raketne baze sa silosima za ICBM projektile „Minuteman“ i „Titan II“.
Nova koncepcija sistema „Sentinel“ sada nazvana „Safeguard“, zamislila je odbranu raketnih baza-silosa za američke ICBM projektile u 2 zone odbrane, dalju i bližu.
U daljoj zoni dejstvovala bi nova raketa „LIM-49 Spartan“ koja bi trebalo da presretne nadolazeće ICBM projektila izvan zemljine atmosfere, a ako ona ne uspe, onda se presretanje vrši u bližoj zoni ultra-brzom raketom kraćeg dometa tipa „Sprint“.


Karakteristike novih raketa AB sistema „Sentinel“ / „Safeguard“

Dalekodometna raketa "LIM-49 Spartan":
- težina – 13100 kg
- dužina 16,8 m
- bojeva glava – nuklearna, 5 megatona
- motor – 3-stepeni
- gorivo – čvrsto raketno
- operativni domet – 740 km
- visina leta – 560 km
- brzina rakete – 8 Macha
- vođenje – radiokomandno
- lansirna platforma – silos

Dalekodometna antibalistička raketa "Spartan":

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Ultra-brza raketa kraćeg dometa "Sprint":
-težina -–3500 kg
- dužina – 8,20 m
- bojeva glava – nuklearna, do 1 kiloton
- motor – 2-stepeni
- gorivo- čvrsto raketno
- operativni domet – do 40 km
- plafon leta – do 30 km
- brzina rakete – 10 Macha
- vođenje – radiokomandno
- lansirna platforma – silos


Ultra-brza antibalistička raketa "Sprint":

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

Antibalistički sistem iz programa "Safeguard"

Konačnim prelaskom na AB sistem „Safeguard“, (krajem 60-tih godina prošlog veka) koji je u stvari „skraćena“ i preimenovana verzija AB sistema „Sentinel“, počelo se sa planiranjem 3 lokacije na kojima će sistem biti postavljen radi zaštite strateških ICBM baza-silosa američke vojske. Na kraju je u potpunosti izgrađen samo 1 kompletan položaj i to u Severnoj Dakoti, zbog ratifikacije Sporazuma sa SSSR-om o ograničenju količine nuklearnih bojevih glava.

Antibalistički sistem „Safeguard“ se sastoji od nekoliko glavnih komponenti:

* Osmatrački sistem ranog upozoravanja:
- PAR – AN/FPQ-16 Perimetarski Akvizicijski Radar

* Raketna baterija:
- MSR – Baterijski Akvizicijski Radar
- Lansirni silosi dalekodometnih projektila „Spartan“
- Lansirni silosi kratkodometnih projektila „Sprint“
- Udaljeni silosi kratkodometnih projektila „Sprint“

AB sistem Safeguard, razmeštaj komponenti sistema:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

*Opis komponenti sistema iz programa Safeguard:

Osmatrački sistem ranog upozoravanja AN/FPQ-16:

AN-FPQ-16 Perimetarski akvizicijski radar PAR

PAR je jedna impresivna gigantska radarska struktura izgrađena kao četvorostrana skraćena piramida, na koju je ugrađen radar sa pasivnom faznom rešetkom sa zadatkom da detektuje nadolazeće balističke projektile koji bi dolazili preko Severnog Pola. Podaci o detektovanim ciljevima bi se dalje prosleđivali MSR-u (Baterijskom Akvizicijskom radaru) i centru NORAD.
Domet PAR-a je bio veći od 3200 km. Jedini izgrađeni radarski položaj imao je piramidu sa samo jednim radarom sa pasivnom faznom rešetkom i mogao je pokrivati zonu osmatranja od 120 stepeni. Radarska piramidalna struktura je bila dimenzija 62 x 65 metara i visine 40 metara. Stranica na kojoj se nalazila fazna rešetka bila je nagnuta pod uglom od 25 stepeni.
Sama fazna rešetkasta antena je bila ugrubo osmougaonog oblika približnog prečnika od 30 metara.
Trafostanica za napajanje i administrativna zgrada su bile smeštene u podzemnim ojačanim bunkerima.
Povlačenjem iz operativne upotrebe sistema „Safeguard“ krajem 1976. godine, PAR je ostao u upotrebi kao deo Američke svemirske osmatračke mreže. I dan danas se koristi u te svrhe.

Perimetarski akvizicijski radar PAR AN/FPQ-16:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

 Raketna baterija (baza):

BATERIJSKI AKVIZICIJSKI RADAR MSR

Baterijski Akvizicijski Radar (Missile Site Radar - MSR) MSR, je konstrukciono takođe četvorougaona betonska skraćena piramidalna struktura. Stranice piramide su nagnute pod uglom od 51.5 stepeni i sadrže antene sa faznom rešetkom kružnog oblika, prečnika 4 metra. Baterijski akvizicijski radar je namenjen da samostalno ili nakon prijema podataka od PAR-a (Perimetarskog Akvizicijskog Radara) vrši pretraživanje VaP-a, zahvat i navođenje projektila Sprint i Spartan na nadolazeće balističke projektile.
Jedna kružna antena na jednoj stranici piramide pokriva nešto preko 90 stepeni, tako da sve četiri stranice opremljene istim kružnim antenama sa faznom rešetkom pokrivaju ceo krug od 360 stepeni.
Maksimalan domet radara je bio preko 1100 km.

Baterijski akvizicijski radar MSR:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

LANSIRNI SILOSI

Nedaleko od pozicije MSR-a, nalazilo se 30 silosa za 30 dalekodometnih projektila LIM-49 Spartan i 16 silosa za 16 kratkodometnih projektila Sprint.
Ukupno 46 antibalističkih projektila.
Na 4 pozicije udaljene od MSR-a od 16-32 kilometra, nalazila su se još 4 položaja sa po 16 silosa sa 16 kratkodometnih projektila Sprint, ukupno 64 projektila.
Ukupno je jedan položaj Baterije - Baze za antibalističku zaštitu sadržao 30 dalekodometnih antibalističkih projektila LIM-49 Spartan i 80 kratkodometnih antibalističkih projektila Sprint (u praksi u operativnu upotrebu uvedeno 70 projektila)....
Usled ratifikacije Sporazuma o ograničenju nuklearnog naoružanja između SAD i SSSR-a, izgrađen je samo jedan kompletan položaj i to upravo taj u Severnoj Dakoti, za zaštitu ICBM baze američke vojske sa projektilima "Minuteman".
Izgrađen je i još jedan Baterijski radar MSR sa 2 antene (polje pokrivanja 180 stepeni) koji je trebao biti korišten u Montani i on je danas srušen.

Još jedna slika razmeštajne prostorije sa raketama Sprint i Spartan u prvom planu:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[Kubovac]

*Funkcionisanje antibalističkog sistema iz programa "Safeguard", protok informacija i budućnost komponenti sistema

Antibalistički sistem iz programa „Safeguard“ okvirno funkcioniše na sledeći način. AN/FPQ-16 PARCS ili kako je skraćeno nazivan u programu „Safeguard“ - Perimetarski Akvizicijski Radar (PAR) koristi jednu antenu sa faznom rašetkom za obezbeđenje osmatranja, ranog upozoravanja i određivanja trajektorije leta neprijateljskog ICBM. Ta antena se sastoji od 6144 male dipol antene. Funkcija ovog PAR položaja je dalekodometno osmatranje (preko 3200 km), detekcija i selekcija pretećih ciljeva i praćenje ICBM projektila radi određivanja trajektorije njihovog leta radi presretanja istih sa delekodometnim antibalističkim projektilom „LIM-49 Spartan“.

PAR ne vrši vođenje AB projektila, nego određuje trajektoriju leta neprijateljskih ICBM projektila i te podatke prosleđuje iz svog Centra za obradu podataka u Centar za obradu podataka Baterijskog Akvizicijskog Radara (MSR), koji je udaljen oko 40 kilometara. Na osnovu ovih podataka, Baterijski Akvizicijski Radar (MSR) počinje praćenje pretećih ciljeva, vrši zahvat i vođenje AB projektila „Sprint“ i „Spartan“. Baterijski Akvizicijski Radar se sastojao od 5001 male dipol antene na svakoj od svoje 4 antene sa faznim rešetkama.

I PAR i MSR preko svojih Centara za obradu podataka, komuniciraju sa Antibalističkim Odbrambenim Centrom unutar komandno-informacionog sistema NORAD.
Kako sam i ranije pisao, po zahvatu pretećeg cilja, prvo se lansira dalekodometni projektil „LIM-49 Spartan“, pa ako ne uspe presretanje, lansira se kratkodometna brza raketa „Sprint“ sa udaljenih silosa (16-32 km od baze) i ako ni one ne uspeju, vrši se lansiranje kratkodometne brze rakete „Sprint“ iz same raketne baze.

Šema funkcionisanja i protoka informacija u sistemu "Safeguard":

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]