Projekat raketnog sistema PVO "S-250 Elektron"

[Kubovac]

Projekat sistema PVO "S-250 Elektron"

Raketni sistem PVO S-125 Neva prihvaćen je u inventar oružanih snaga SSSR-a tokom 1961. godine, a njegovi tvorci nagrađeni su Lenjinovom nagradom.
Njegov projektil 5V24 V-600P imao je efikasan domet od 10 km protiv veoma niskoletećih ciljeva.

Da bi se povećao domet na malim nadmorskim visinama, iste godine su pokrenuta dva paralelna razvoja:
- raketa 5V27 V-601P unapređena varijanta za sistem S-125M Neva sa dvostrukim dometom
- potpuno nov sistem S-250 Elektron, sa zadatkom da dostigne cilj brzine 2 Maha koji leti na 100 m nadmorske visine, na daljinama do 40 km

Radar za upravljanje vatrom NIR-250 imao je složen dizajn koji uključuje:
- rad na talasnoj dužini od 4 cm
- 75 kW snagu prenosa
- po elevaciji fazno modulisana, a po azimutu mehanički upravljana, antena za prenos uskog snopa "širine olovke"
- centralni predajnik, prijemnik po elevaciji i po azimutu sa strana (ala S-75M Volhov)
- predajnik komandi navođenja projektila sa fiksnim snopom
- ogromne veličine 15 m x 17,5 m i težina 26 t

Procenjujući nove parametre rakete, početna osnova bila je raketa V-755 sistema S-75M Volhov, sa dometom od 24 km prema cilju koji leti na 100 metara visine i sa težinom od 2,3 t.
Na koncu, nova dvostepena, komandno vođena raketa proračunata je na lansirnu težinu veću od 3 t, postižući prosečnu brzinu 850 m/s i dostižući domet od 40 km na maloj nadmorskoj visini.

Faza rada startnog motora trajala bi do 3,5 sekunde, ubrzavajući raketu do 700 m/s.
Motor druge faze, odnosno marševski motor bi tokom svog rada u trajanju od 47 sekundi lagano ubrzavao raketu do maksimalne brzine od 1000 m/s na daljinama od 40 km.

Da bi se odredila očekivana daljina akvizicije (zahvata) cilja radarom za upravljanje vatrom NIR-250, napravljeni su sledeći proračuni:

- radar izvršava akviziciju cilja za manje od 20 sekundi
- vreme donošenja odluke i izvršenja lansiranja naredne 3 sekunde
- vreme leta rakete do maksimalne daljine od 40 km iznosi 47 sek.
- očekivana najveća brzina cilja - do 600 m/s
- potrebna daljina otkrivanja cilja - 82 km

Otkrivanje cilja koji leti na visini od 100 km na daljini od 82 km, uslovljeno je linijom horizonta.

Da bi se ispunio uslov da se cilj na visini od 100 metara može otkriti na 82 km, bilo je potrebno antenu podići na stub visine 90,5 metara!!
Da bi se ispunio ovaj zahtev, antena je podignuta na stub visine oko 80 metara, jer je centar radarskog snopa bio na dodatnih 10,5 metara visine i to je ispunilo uslov od 90,5 metara.
U slučaju izgradnje tornja od fero-betona, proračunata težina je bila oko 2000 t!!

Ipak, tokom 1964. godine, raketa 5V27 (V-601P) je primljena u upotrebu, sa dometom od 17 km protiv nisko letećih ciljeva i bez veće nadogradnje na već konstruisan sistem PVO S-125 Neva.

Dalji rad na sistemu S-250 Elektron je obustavljen, ali je njegovo nasleđe preživelo sa univerzalnim jarbolom 40V6MD za podizanje radara iz porodice sistema PVO S-300P za otkrivanje ciljeva i radare za upravljanje vatrom na visine do 40 metara, sa mnogo lakšom strukturom, montažno-demontažnog tipa.

Slika 1: Antenski stub visine 80 metara, za radar NIR-250, sistema S-250 Elektron

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Slika 2: Skica upotrebe sistema S-250 Elektron

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Slika 3: Naslednici projekta - stubovi 40V6MD za podizanje antena radarskim sistema iz porodice S-300P, radi lakšeg otkrivanj i dejstva na niskoleteće i veoma niskoleteće ciljeve

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]