Littorio, klasa bojnih brodova

[Rade]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] Bojni brod Littorio

Klasa Littorio, poznata i kao klasa Vittorio Veneto, klasa je italijanskih bojnih brodova. Klasu su činila četiri bojna broda; Littorio, Vittorio Veneto, Roma i Impero, ali su samo prva tri broda iz klase izgrađeni. Izgrađeni u periodu od 1934. do 1940, bili su najmoderniji bojni brodovi u sastavu italijanske ratne mornarice. Razvijeni su kao odgovor na francuske bojne brodove klase Dunkerque, naoružani topovima kalibra 381 mm, brzine od 30 čvorova. Projekat ovih bojnih brodova bio je interesantan Špancima, ali je izbijanja Drugog svetskog rata obustavila dalje planove.

Razvoj

Italijani su Vašingtonskim pomorskim sporazumom iz 1922. godine dobili odobrenje za gradnju kapitalnih brodova ukupne tonaže od  70 000 tona, a što se moglo izgraditi u periodu od 1927. do 1929. Francuskoj je takođe odobreno dodatnih 70 000 tona kapitalnih brodova. Obe zemlje su trpele pritiske da izgrade manje bojne brodove, sa manjim kalibrom brodske artiljerije. Prvi projekat italijanskog bojnog broda, izrađen 1928, bio je deplasmana od 23 000 tona, naoružan sa šest topova kalibra 381 mm u dvocevnim kupolama; dozvoljenih 70 000 tona deplasmana dozvoljavala su gradnju tri bojna broda ovog projekta, što bi Italijanima obezbedilo držanje bar dva broda u operativi u bilo koje vreme. Oklopna zaštita i autonomija su žrtvovani zbog brzine i vatrene moći. Italijani nisu puno polagali na autonomiju broda, s obzirom da su brodovi bili namenjeni za upotrebu u Sredozemnom moru. Kasnije, tokom 1928. godine, konstruktori su projektovali drugi brod, deplasmana 35 000 tona, naoružanog sa šest topova kalibra 406 mm, sa oklopnom zaštitom koja je štitila od projektila kalibra 406 mm. Najmanje jedan brod ovog projekta bi bio izgrađen nakon tri broda deplasmana 23 000 tona, čim bi se prekinula zabrana gradnje brodova. Međutim, novac nije obezbeđen za gradnju brodova ovog projekta, pošto Italija nije želela da podstiče trku u naoružavanju sa Francuskom. Londonski pomorski sporazum iz 1930. je zabranu gradnje brodova produžio do 1936, s tim da su Francuska i Italija zadržale pravo gradnje ranije odobrenih brodova ukupne tonaže 70 000 tona. Obe zemlje su odbacile predlog Britanije da ograniče projekte novih bojnih brodova na 25 000 tona, a kalibar topova na 305 mm. Nakon 1930, italijanska mornarica je odbacila sve nove projekte bojnih brodova. Nemačka je započela gradnju tri džepna bojna broda klase Deutschland, naoružane sa šest topova kalibra 280 mm, a Francuska je kao odgovor Nemcima položila kobilice za dva bojna broda klase Dunkerque. Francuski bojni brodovi su bili naoružani sa osam topova kalibra 330 mm. Krajem 1932, italijanski konstruktori odgovaraju projektom sličnim francuskom, ali naoružanim sa šest topova kalibra 343 mm u trocevnim kupolama, sa deplasmanom od 18 000 tona. Italijanska mornarica odlučuje da je projekat malog bojnog broda nepraktičan, te da bi trebalo nastaviti sa projektom većeg bojnog broda; pripremljen je projekat bojnog broda deplasmana 26 900 tona, naoružanog sa osam topova kalibra 343 mm u dvocevnim kupolama. I ovaj projekat će biti napušten, ovog puta u korist projekta bojnog broda deplasmana 35 000 tona i naoružanog topovima kalibra 406 mm. Topovi kalibra 406 mm biće kasnije zamenjeni topovima kalibra 381 mm, pošto bi projektovanje i izrada topova kalibra 406 mm značajno usporila gradnju broda. Topovi kalibra 381 mm su izabrani iz razloga što je Italija već imala na raspolaganju topove tog kalibra, preostale od bojnih brodova klase Francesco Caracciolo, čija je gradnja otkazana. Konačno, usvojili su da se brod, sada deplasmana 40 000 tona, naoruža sa devet topova kalibra 381 mm u trocevnim kupolama. Deplasman je bio van dozvoljenih normi, ali kako je sistem međunarodne kontrole naoružanja u vreme ulaska ovih brodova u naoružanje već bio van funkcije, nije bilo ni konsekvenci.

Karakteristike

Brodovi klase Littorio se međusobno razlikuju po dimenzijama. Tako su bojni brodovi Littorio i Vittorio Veneto bili dugi između perpedikulara 224,05 m, odnosno dugi preko svega 237,76 m, dok su bojni brodovi Roma i Impero bili 240,68 m dugi preko svega. Sva četiri bojna broda su imala gaz od 9,6 m, dok je širina trupa iznosila 32,82 m. Deplasman brodova u klasi kretao se od 40 517 tona (Vittorio Veneto) do 40 992 tona (Roma). Brodovi su iz gradnje izašli sa pramčanim bulbom, ali kako je bulb izazivao velike vibracije, bile su neophodne modifikacije.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] Bojni brod Vittorio Veneto

Posada bojnih brodova Littorio i Vittorio Veneto je brojala 80 oficira i 1750 mornara; posada se uvećavala za do 31 lice ukoliko je brod obavljao dužnost komandnog broda. Standardna posada bojnih brodova Impero i Roma bila je uvećana za 100 mornara. Početni planovi razvoja brodova ove klase predviđali su krcanje i upotrebu šest autožirova La Cierva. Međutim, umesto njih je ugrađen katapult, a brod opremljen sa tri izviđačka hidroaviona Ro.43, ili „mornaričkim“ lovcima Re.2000, s tim da je Re.2000 nakon izvršenja zadatka morao da sleti na aerodrom na kopnu.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] Bojni brod Roma

Pogonski kompleks se sastojao od četiri parne turbine Belluzzo koje su bile pogonjene parom iz osam Yarrow kotlova na naftu. Pogonski kompleks, snage 128 200 KS je obezbeđivao brodu maksimalnu brzinu plovljenja od 30 čvorova. Na morskim ispitivanjima, postignuti su rezultati iznad očekivanog: bojni brodovi Littorio je dostigao maksimalnu brzinu plovljenja od 31,3 čv, dok je Vittorio Veneto plovio maksimalnom brzinom od 31,4 čv; oba broda su ove brzine postigle pri standardnom deplasmanu, dok je maksimalna brzina plovljenja prilikom operativne upotreba bila manja, nekih 28 čvorova. Tankovi goriva su bili kapaciteta 4140 tona, što je brodu obezbeđivalo autonomiju od 4580 milja, ploveći krstarećom brzinom od 16 čv.

Porinuće bojnog broda Impero, koji nikada nije završen.

Naoružanje

Primarnu artiljerijsku bateriju činila su devet topova kalibra 381 mm, modela L/50 Ansaldo 1934, koji su bili raspoređeni u tri trocevne kupole, dve na pramcu i jedna na krmi. Maksimalna elevacija cevi iznosila je 35 stepeni, što je obezbeđivalo daljinu gađanja od 42 260 metara. Topovi su koristili pancirno-probojna zrna mase 885 kg i razorna zrna mase 774 kg. Velika brzina zrna na ustima cevi (870 m/s) je umanjivala životni vek topovskih cevi i povećavao rasipanje pogodaka. Životni vek cevi topa 381 mm bio je 120 punih barutnih punjenja. Brzina gađanja iznosila je jedan projektil na svakih 45 sekundi.

Jedan od topova kalibra 381 mm, modela L/50 Ansaldo 1934

U sekundarnoj bateriji nalazilo se 12 topova kalibra 152 mm, modela L/55 Ansaldo Model 1934, razmeštenih u četiri trocevne kupole. Dve kupole su ugrađene pored kupole br. 2 glavne artiljerije, a druge dve pored krmene kupole glavne artiljerije. Ovi topovi su koristili pancirno-probojne projektile mase 50 kg, koji su na ustima cevi imali brzinu od 910 m/s. Topovima je bilo moguće zauzeti elevaciju od 45 stepeni, čime je maksimalna daljina gađanja iznosila 25 740 metara, dok je brzina gađanja iznosila oko 4 projektila u minuti. Protivavionsko naoružanje se sastojalo od snažne baterije od dvanaest topova kalibra 90 mm L/50, dvadeset topova kalibra 37 mm L/54 i šesnaest topova kalibra 20 mm L/65. Topovi kalibra obezbeđivali su dalju zaštitu od napada iz vazdušnog prostora i bili su smešteni u jednocevnim kupolama, kvadriaksijalno stabilisani. Brzina gađanja ovih topova iznosila je 12 projektila u minuti, dok je domet iznosio 10 800 metara. Topovi kalibra 37 i 20 mm su bili projektovani za blisku zaštitu i imali su domet od četiri, odnosno dve hiljade metara.

Oklopna zaštita

Oklopni pojas je bio projektovan da zaštiti brod od pogodaka projektila kalibra 380 mm ispaljenih sa daljine od preko 16 000 metara i bio je nagnut pod uglom od 11°. Horizontalnu zaštitu iznad municijskih komora činila je oklopljena paluba, debljine 162 mm. Iznad mašinskih prostora, debljina oklopljena palube smanjena je na 110 mm, dok je na ivičnim delovima palube debljina iznosila 90 mm. Krmeni kormilarski prostor i prostor za pomoćne uređaje bio je zaštićen oklopom debljine 105 mm, dok je komandni toranj bio zaštićen bočnim oklopom debljine od 50 do 130 mm. Artiljerijske kupole primarne baterije bile su zaštićene oklopom debljine 350 mm sa čela, odnosno 200 mm sa boka i odozgo. Kupole sekundarne artiljerije su bile zaštićene oklopom debljine 280 mm sa čela, odnosno 70 mm sa boka. Protivavionski topovi su imali zaštitne štitove debljine od 12 do 40 mm.

Bojni brodovi klase Littorio su imali i protivtorpednu zaštitu, koju je projektovao Umberto Puljeze. Puljezeva protivtorpedna zaštita se zasnivala na protivtorpednoj pregradi, debljine 40 mm, koja se prostirala iz osnove oklopnog pojasa ka dnu trupa. Na taj način se formirala praznina u kojoj se nalazio prazan rezervoar širok 3800 mm, zida debelog 6 mm; ostatak praznine je bio popunjen tečnošću. Rezervoar se protezao celom dužinom protivtorpedne zaštite, i imao je namenu da se deformiše usled udarca torpeda i time primi na sebe ceo udarac. Protivtorpedna pregrada je štitila unutrašnjost brodskog trupa od šrapnela torpeda, kao i od efekata eksplozije tog istog torpeda. Sistem je projektovan tako da je štitio brod od udara torpeda sa bojevom glavom mase 350 kg.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ] Struktura trupa bojnog broda klase Littorio

Sistem protivtorpedne zaštite nije ispunio očekivanja, i to zbog propusta u konstruisanju. Naime, spoj unutrašnje protivtorpedne pregrade sa dnom trupa, izrađen zakovicama, nije bio dovoljno snažan da izdrži opterećenje na smicanje koje je nastajalo prilikom eksplozije torpeda aktiviranog prilikom kontakta sa oplatom broda