Sistemi PVO i PRO Rumunske vojske

[Kubovac]

Sistemi protivvazduhoplovne i protivraketne odbrane Rumunske vojske

Za razliku od drugih, prosperitetnijih država istočne Evrope, koje su do 1991. godine bile članice Varšavskog pakta, Rumunija donedavno nije bila u mogućnosti da izdvoji značajna finansijska sredstva za radikalnu modernizaciju i jačanje sopstvenog sistema PVO. S tim u vezi, trupe još uvek imaju jako dotrajale radare sovjetske proizvodnje, koje postepeno zamenjuju novi američki radari. Pokrivanje kritičnih objekata i glavnog grada trenutno obezbeđuju fizički zastareli sistemi protivvazduhoplovne odbrane koje su isporučili SSSR i NATO saveznici.

Radarska sredstva kontrole vazdušnog prostora

Tokom Hladnog rata, radio-tehničke jedinice rumunskih oružanih snaga bile su opremljene opremom sovjetske proizvodnje. Dakle, prema informacijama dostupnim u otvorenim izvorima, u periodu od 1961. do 1988. godine, 18 dežurnih radarskih stanica metarskog dometa P-14F i 6 kompleta 5N84A Oborona-14, 10 centimetarskih/decimetarskih radara P-37, zajedno sa PRV-13 radio visinomerima, kojih je bilo je isporučeno 13, kao i 9 radarskih sistema Kabina-66/66M i dva tro-koordinatna radara ST-68U. Pored toga, rumunske radarske jedinice su imale oko 50 mobilnih radara P-12 i P-18 metarskog radnog područja, kao i niskovisinske stanice P-15 i P-19.

Radar P-18:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Trenutno je u upotrebi nekoliko radara P-37 iz socijalističkog nasleđa, koji rade zajedno sa PRV-13, sa desetak mobilnih P-18.

Radarski čvor P-37 i visinomer PRV-13:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Najvredniji su novi radari: 5 AN/FPS-117 (V), 2 AN/TPS-77 i 17 AN/TPS-79R.

Radar sa tro-koordinatnom faznom rešetkom AN/FPS-117 (V) proizvođača Lockheed Martin radi u frekvencijskom opsegu od 1 215-1 400 MHz, dizajniran je za otkrivanje i praćenje balističkih i aerodinamičkih ciljeva različitih klasa i sposoban je da vidi visoko-visinske vazduhoplovne ciljeve na daljinama do 470 km.

AN/FPS-117 (V) radar se može premestiti ako je potrebno, ali se obično postavlja trajno. Prva stanica tipa AN/FPS-117 (V) počela je sa radom na teritoriji Rumunije 1998. godine.

Radar AN/FPS-117 (V):

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

AN/TPS-77 radar je mobilna verzija AN/FPS-117(V) dizajnirana za brzo premeštanje i raspoređivanje. Stepen kompatibilnosti na ove dve stanice dostiže 80%.

Ceo hardver AN/TPS-77, zajedno sa radnom stanicom operatera i povezanim komunikacionim objektima, nalazi se u jednom kontejneru. Radar se može utovariti na vojni transportni avion C-130 i transportovati na putevima sa dva teška vojna kamiona.

Radar AN/TPS-77:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

U martu 2008. Rumunija je potpisala ugovor sa američkom korporacijom Lockheed Martin za zajedničku proizvodnju mobilnih radara AN/TPS-79R.
Stanica, koja radi u frekvencijskom opsegu 2,7-2,9 GHz, ima domet detekcije od 110 km, sposobna je da efikasno radi na vazduhoplovnim ciljevima na malim visinama i dizajnirana je da brzo zatvori praznine u radarskom polju (gap filler, prim. Kubovac) koje se mogu formirati nakon kvara velikih stacionarnih radara. U budućnosti, mobilni radari AN/TPS-79R i AN/TPS-77 trebalo bi da zamene stare sovjetske stanice P-18.

Radar AN/TPS-79R:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Sve informacije dobijene sa fiksnih i mobilnih radarskih punktova stižu u Vazduhoplovni operativni centar, koji se nalazi u gradu Otopeni, 16 km severno od Bukurešta. Rezervni centar za kontrolu vazduhoplovstva i PVO (2. centar za nadzor vazdušnog prostora „Sever“) nalazi se u 71. vazduhoplovnoj bazi „General Emanoil Jonesku“, koja se nalazi u blizini grada Kampija Turzi.

Stabilnu interakciju između svih veza rumunskog sistema PVO obezbeđuje 85. puk veze, opremljen savremenom opremom zapadne proizvodnje.

Glavni i rezervni komandni punkt PVO povezani su sa NATO integrisanim sistemom protivvazduhoplovne odbrane u Evropi (NATINADS), čije se centralno komandno mesto nalazi u vazduhoplovnoj bazi Ramštajn u Nemačkoj. Dvosmerna razmena podataka odvija se preko digitalnih kablovskih i satelitskih komunikacionih kanala. Informacije koje dolaze sa radarskih postova kontinuirano se emituju u realnom vremenu.

Protivvazduhoplovni raketni sistemi teritorijalne odbrane (PVO teritorije i objekata)

Tokom 1960-ih i 1970-ih, Rumunija je bila korisnik najsavremenijeg sovjetskog oružja, kao i druge zemlje istočnog bloka. Tako je početkom 1960-ih ovoj zemlji isporučeno 10 tada najnovijih sistema PVO SA-75M Dvina, četiri tehnička diviziona i 631 raketa V-750. Ovi rani modifikovani kompleksi sa 10- centimetarskom stanicom za navođenje i njihovim projektilima, uz sovjetsku tehničku podršku, prošli su nekoliko faza modernizacije i remontnog održavanja između 1971. i 1986. godine, što im je omogućilo da rade do ranih 1990-ih.

Od 1964. godine rumunska protivvazduhoplovna odbrana objekata je ojačana poboljšanim sistemom PVO S-75M Volhov, čija je stanica za navođenje radila u frekvencijskom opsegu od 6 cm. Do 1982. SSSR je prebacio 15 takvih kompleksa i 708 raketa V-755. Ovaj kompleks, u poređenju sa SA-75M „Dvina“, imao je veću otpornost na ometanje i na klastere i poboljšanu preciznost navođenja.

Već 1983. godine u Rumuniju su stigle tri „sedamdeset i petice” najnovije modifikacije u to vreme, S-75M3 Volhov. Ukupno, do 1988. godine, Bukurešt je dobio 16 takvih kompleksa i 674 rakete V-759, sposobne da gađaju visinske ciljeve na daljinama do 55 km, domet u visinu bio je 30 km. Zbog prisustva televizijsko-optičkog nišana, povećana je otpornost na ometanje i poboljšana tajnost rada.

Raketni sistem PVO S-75M3 Volhov:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Početkom - sredinom 1980-ih, Rumunija je bila poslednja među zemljama istočnog bloka koja je pustila u upotrebu niskovisinski PVO sistem S-125M1A Neva. Zajedno sa 4 raketna i 1 tehničkih diviziona primljeno je 260 projektila V-601PD.

Do kraja osamdesetih godina prošlog veka, zajedno sa sistemima protivvazduhoplovne odbrane teritorije i objekata, iz SSSR-a je stiglo 10 simulatora Akkord-75/125, jedan automatizovani sistem upravljanja ASURK-1ME, jedan Almaz-2 i šest Almaz-3.

Ipak, skreće se pažnja na činjenicu da je Sovjetski Savez od druge polovine 70-ih godina prošlog veka oklevao da najnovije sisteme PVO prebaci u Rumuniju. Jedini izuzetak je sistem PVO srednjeg dometa S-75M3 Volhov. Ali ovaj kompleks je bio široko rasprostranjen među saveznicima SSSR-a, kao i u zemljama trećeg sveta, a do sredine 1980-ih Zapad je naučio da se nosi sa njim. Zbog ličnih ambicija rumunskog diktatora Nikolaja Čaušeskua i protivrečnosti koje su izazvali sa sovjetskim rukovodstvom, rumunski sistem PVO, za razliku od drugih zemalja Istočnog bloka, nije dobio dalekometne sisteme PVO S-200VE i najnovije mobilne višekanalne sisteme velikog dometa S-300PMU.

Rumunija je jedna od retkih zemalja u kojoj su, do nedavno, u upotrebi ostali sistemi PVO S-75M3 Volhov sa raketama na tečno gorivo i oksidantom.

Prema osnovnim informacijama, Zajednička komanda Vazduhoplovstva i PVO Rumunije sada ima 6 diviziona PVO S-75M3 Volhov. Međutim, sudeći po indirektnim podacima, 1. protivvazduhoplovna raketna brigada „General Nikolae Daskalesku“, raspoređena u blizini Bukurešta, i dalje ima 2 diviziona S-75M3, ali je i njihova borbena efikasnost dovedena u pitanje.

Poslednji put trenažna paljba rumunske „sedamdeset petice” održana je 2016. godine na poligonu Kapu Midija, koji se nalazi na obali Crnog mora, 20 km severno od grada Konstance. Nakon lansiranja protivvazduhoplovnih raketa na stvarne ciljeve, sistem PVO S-75M3 sa tri lansera, umesto sa šest, koliko je postavila država, ostao je na ovoj poziciji još tri godine.

Borbeno dežurstvo sistema PVO S-75M3 u okolini Bukurešta vršeno je do 2018. godine. Trenutno, lanseri koji su ostali na položaju nemaju rakete spremne za borbu. Prema izjavama rumunskih zvaničnika, protivvazduhoplovni raketni sistemi sovjetske proizvodnje biće trajno povučeni nakon što stigne zamena u vidu američkih protivvazduhoplovnih sistema Patriot.

Deo pozicija na kojima su nekada bile raspoređene „sedamdeset petice“ sada posedaju sistemi PVO HAWK PIP IIIR. Satelitski snimci pokazuju da su lanseri ovih kompleksa prekriveni zaštitnim kupolama koje se brzo skidaju, a koje štite od nepovoljnih meteoroloških faktora.

Rumunija je od Holandije kupila 2004. godine 8 nisko-visinskih protivvazduhoplovnih raketnih sistema Hawk sa 213 raketa. Ali zbog finansijskih poteškoća, pušteni su u rad tek 2012. godine. Prvobitno je trebalo da se sistemi protivvazduhoplovne odbrane, konstruisani 1970-ih, nadograde na nivo Hawk XXI.

Međutim, tokom restauratorskih radova, kompleksi iz doba hladnog rata dovedeni su do srednjeg standarda PVO sistema HAWK PIP IIIR. Istovremeno, rumunski izvori tvrde da je postojeći HAWK PIP IIIR već sposoban za interakciju sa protivvazduhoplovnim sistemima Patriot PAC-3+.

Glavna vatrena jedinica kompleksa Hawk je protivvazduhoplovna baterija od dva voda. Prvi Raketni vod ima radar za osvetljavanje cilja, tri lansera sa po tri protivvazduhoplovne vođene rakete na svakom i pulsni akvizicioni radar. U drugom Raketnom vodu nalazi se radar za osvetljenje i navođenje, tri lansera sa po tri PVO vođene rakete i akvizicioni radar kontinualnog talasa. Na komandnom mestu baterije nalazi se punkt za obradu informacija i centar za distribuciju vatre. (prim. Kubovac)
Modifikacija HAWK PIP IIIR dobila je kompjuterizovano univerzalno komandno mesto sa sopstvenim radarom za bliske daljine, sposobno da istovremeno vidi nekoliko ciljeva na malim visinama na udaljenosti od 60 km i može da gađa nadzvučne vazduhoplovne ciljeve na daljinama od 1 do 35 km i u raspon visina od 0,03-18 km.

Jedinice rumunskog PVO sistema Hawk uspešno su gađale mete za obuku na poligonu 2012, 2013. i 2017. godine. Prema informacijama objavljenim u rumunskim medijima, potrošeno je oko 30 raketa. Očekuje se da će kompleksi HAWK PIP IIIR ostati u upotrebi narednih 7 godina.

Raketni sistem PVO Hawk PIIP IIIR:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Krajem 2017. Rumunija je sklopila međuvladin sporazum sa Sjedinjenim Državama o kupovini, u okviru programa inostrane vojne prodaje, sedam baterija raketnog sistema Patriot PAC-3+ za ukupno 3,9 milijardi dolara. Ova konfiguracija sistema PVO omogućava vam da se nosite sa aerodinamičkim ciljevima na udaljenosti do 100 km i presretanje operativno-taktičkih balističkih raketa na udaljenosti od oko 25 km.

Prema ugovoru, sedam multifunkcionalnih radara AN/MPQ-65, sedam komandnih mesta AN/MSQ-132, 28 lansera M903, 56 protivvazduhoplovnih vođenih raketa Patriot MIM-104E sa poboljšanim navođenjem-TBM (GEM-T), 168 raketa Patriot Advanced Capabiliti-3 (PAC-3) za poboljšanim segmentima projektila (MSE), sedam generatora energije EPP III i 13 uređaja za podizanje jarbola. Raytheon i Lockheed Martin su generalni izvođači za isporuku.

Prva baterija Patriot PAC-3+ stigla je u Rumuniju početkom avgusta 2020. godine i sada je koriste rumunske oružane snage u Nacionalnom centru za obuku protivvazduhoplovne odbrane za obuku 74. raketnog puka za protivvazduhoplovnu borbu, specijalno formiranog 2019. godine. Naredne tri baterije PVO sistema Patriot trebalo bi da stignu krajem 2022. godine i ući će u službu 74. puka. Još tri Patriot PAC-3+ baterije biće isporučene između 2024. i 2026. godine.

Raketni sistem PVO Patriot:


[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]


Protivraketni sistem AEGIS Ashore u vazduhoplovnoj bazi Deveselu

U 2016. godini u vazduhoplovnoj bazi Deveselu na jugu Rumunije pušten je u rad zemaljski protivraketni sistem AAMDS (AEGIS Ashore Missile Defense System). Objekat protivraketne odbrane koji se nalazi u Rumuniji ranije je bio u probnom radu u Sjedinjenim Državama, u blizini grada Morestona u Nju Džersiju.

Zbog činjenice da su glavni konstruktivni elementi modularni, testirani su u SAD, a zatim transportovani u Rumuniju u kontejnerima. Ukupna masa metalne četvorospratne zemaljske nadgradnje prelazi 900 tona.

Pored AEGIS-a, koji uključuje multifunkcionalni radar AN/SPY-1, ovde su raspoređene 24 protivrakete SM-3 Block IB. Prema najavljenim planovima, na teritoriji Rumunije planirano je razmeštanje još 24 rakete-presretača. To mogu biti presretači SM-3 Block IIA sa dometom paljbe od 2.000 km i maksimalnom visinom do 1.000 km.

Modernizacija američkih AAMDS kompleksa koji se nalaze u Evropi planirana je za 2022. godinu. Pored novih brzih računara sa poboljšanim softverom, u arsenalu protivraketnih sistema pojaviće se i dodatne rakete SM-6, koje će omogućiti efikasno suočavanje sa krstarećim raketama i borbenim avionima.

AEGIS Ashore Missile Defence System:

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Procena stanja protivvazduhoplovne i protivraketne odbrane Rumunije i perspektive razvoja

Sistem PVO Rumunije je trenutno u fazi reorganizacije i modernizacije, pa stoga nije u stanju da pruži dostojan otpor neprijatelju, koji ima savremena i brojna sredstva vazdušnog napada. Međutim, rukovodstvo rumunskog ministarstva odbrane ulaže značajne napore da popravi situaciju. Pre svega, to se odnosi na pokrivanje važnih strateških objekata i administrativnih i industrijskih centara.

Jednokanalni sovjetski sistemi sa raketama S-75M3 Volhov na tečno gorivo zamenjuju se višekanalnim američkim sistemima protivvazduhoplovne odbrane Patriot PAC-3+, koji koriste rakete na čvrsto gorivo uskladištene u zatvorenim transportnim i lansirnim kontejnerima.

U bliskoj budućnosti će takođe morati da se nađe zamena za sisteme PVO HAWK PIP IIIR na malim visinama. Prema nekim izveštajima, to mogu biti norveško-američki sistemi protivvazduhoplovne odbrane NASAMS-3 sposobni da dobiju oznaku cilja u standardu za razmenu podataka Link 16. U sklopu ovog kompleksa, koji je razvila norveška kompanija Kongsberg Defense & Aerospace zajedno sa američkom korporacije Raytheon, koriste se rakete „vazduh-vazduh” AIM-120 AMRAAM-ER. Deklarisani domet gađanja je 50 km, a plafon 20 km.

Protivraketni kišobran u obliku raketa PAC-3 MSE i SM-3 Block IB daje nadu da će odbiti napad ograničenog obima IRBM i OTR.

Za zamenu radara sovjetske proizvodnje planirano je postavljanje dodatnih radara AN/TPS-79R i AN/TPS-77, kao i moćnih stacionarnih radara neimenovanog tipa.

Kao što je već pomenuto u publikaciji „Moderna lovačka avijacija Rumunije“, Ministarstvo odbrane Rumunije nabavlja 32 aviona F-16 u Norveškoj pored već postojećih 14 lovaca F-16MLU. U narednih nekoliko godina lovci 5. generacije F-35A Lightning II trebalo bi da uđu u službu.

Uzimajući u obzir činjenicu da je zemlja članica NATO-a i da su u slučaju oružanog sukoba ostale članice alijanse obavezne da stanu na stranu Bukurešta, ubuduće rumunska PVO u slučaju oružanog sukoba u kojem se koristi samo konvencionalno oružje može postati ozbiljna sila sposobna da nanese značajne gubitke svakom neprijatelju.

Izvor