Finansijska služba JNA

[kosta1961]

To je pozadiska organizacija nadležna i odgovorna za intendantsko obezbedjenje oružanih snaga u miru i ratu.

Govorićemo o školama koje su pohadjali oficiri finansiske službe JNA.

Finansiska služa nije postojala u NOR-u mada je novac korišćen kada ga je bilo.Korišćen je za kupovinu lekova,hrane i drugih neophodnih stvari.Kao sredstvo plaćanja su korišćene i dragocenosti do kojih se došlo plenom.Pored ovog za finansiranje NOV i POJ korišćen je i narodni zajam.U prvo vreme ove poslove su obavljali ekonomi,intendanti,sanitetski organi,politički komesari,a kasnije su formirane pojedine službe pozadine.

Finansiska služba je počela da se formira  po oslobodjenju Beograda ,oktobra 1944g,a u celini tek po završetku rata.Ona se razvijala uporedo sa razvojem društveno-ekonomskog ,finansiskog i bankarskog sistema.

Delokrug rada i nadležnost u celom posleratnom periodu su bili da se obezbedi nesmetano i racionalno finansiranje armije.Razvoj službe je bio uslovljen razvojem privredno-društvenog sistema,pratio je zakone i propise.Iako se neposredno posle rata oslanjala na iskustva Crvene Armije i bivše jugoslovenske vojske u kasnijem mirnodopskom radu je ovo odbacila i krenula svojim putem.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Razvoj službe se odvijao u nekoliko delova
Od 1945-1948g -  ovo su godine kada se formiraju organi finansiske službe.Tako su u komandama armija ,RV i PVO,RM i KNOJ formirana odelenja ,a u komandama divizija odseci,a u nižim jedinicama sekcije.Ovi poslednji su imale šefa,blagajnika  i jednog do dva pisara-borca.

1949-1958g - ovaj period je važan za definisannje razvoja i nadležnosti službe.Pored toga doneta su normativna akta po kojima se materijalno i finansisko poslovanje obavlja jedinstveno i na isti način.Tada je nastala i organizaciona šema Finansiske uprave JA.

1959-1969g Naredjenjem Vrhovne komande 1959g izvršena je reorganizacija jedinica i ustanova nakon koje se usavršavalo materijalno i finansisko poslovanje.Posebno je razmatrano uvodjenje mehanizacije.Odnosno oktobra 1960g je formirano odelenje za mehanografiju,a pri armijama ,RM,RV odseci.Tada si uzvršene pripreme za mehanografsku obradu knjigovodstva,statistike i planiranja u JNA.

1970-1985g u to vreme su račuvnovodstveni centri preuzeli najveći deo poslovanja finansiske službe.U početku bilo je više RC na teritoriji armije ,a onda se spojilo u jedan RC.To je ostvareno 1973g tako je svaka armija imala svoj RC,a RV i PVO  ,VPO, SSNO imaju svoj.Ipak i ovakav rad je imao manjkavosti(veliki broj dokumenata u opticaju,sporost u tokovima informacija i dr).Zbog toga se 1975g uvode računari(„May-600“).Tako je finansiska služba prva uvela računare u JNA.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Tokom rada i razvoja ove službe pojavio se problem nedostatka kadra.U početku su radila lica koja su imala iskustva u gradjanstvu,lica sa osnovnim ekonomskim znanjem pa i lica bez ovog znanja.Osnovno osposobljavane starešna se obavljalo putem vojnostručne nastave jednom nedeljno.

Posle rata se krenulo u osposobljavanje novih kadrova i usavršavanje već postojećih.Zato se krenulo u redovno školovanje preko škola i kurseva.

Kursevi su odigrali značajnu ulogu pogotovu odmah posle rata.Bio je -Finansiski kurs ,formiran aprila 1945g.Održavani su u Zemunu a kasnije i u Somboru.Na tim kursevima su predavali profesori sa znanjem finansiskog poslovanja ,ali su korišćeni i materijali Crvene armije i bivše jugoslovenske vojske.Njega su pohadjale starešine koje su htele da se usavršavaju ili oni koji su hteli da predju u ovu službu.

Blagajnički kurs –održavani su od 1949-1951g u Sremskoj Kamenici.Sve ukupno je bilo 201 slušaoc i svi su proizvedeni u vojne službenike finansiske službe.

Kursevi za prekvalifikaciju oficira rodova i službi u finansisku službu - formiran je pri Finansiskoj oficirskoj školi 1952g.Primani su oni oficiri koji iz zdravstvenih ili drugih razloga nisu mogli ostati u rodu ili službi.Pored njih primani su i oni oficiri koji su bili višak posle prelaska na mirnodopski život.Kursevi su održavani u intendantsko-finansiskim školskom centru u Trebinju,kasnije u Sarajevu.Bilo je devet klasa i trajao je do 1964g.

Vršena je i prekvalifikacija mladjih oficira ,koji su završili neku višu ili visoku školu(ne nužno ekonomskog smera).Po završetku kursa prevedeni su u čin potporičnika ili poručnika finasiske službe.Pojavio se problem podoficira u služi ,pa je 1960g oformljen poseban kurs za njih.Njega su pohadjali podoficiri drugih rodova i službi,trajao je šest meseci.Kurs je imao deset klasa i ukupno je završilo 330 polaznika.

Jedan od prvih vidova školovanja kadrova finasiske službe  je –Školovanje na fakultetima podsredstvom domova vojnih studenata – u tri doma vojnih studenata (Beograd,Zagreb i Ljubljana)  studirali su i studenti ekonomskih fakulteta. Upisali su fakultet 1945/46g i to  ratni oficiri od zastavnika do majora ali bilo je i vojnih stipendista-bez čina.Prva generacija je diplomirala 1948g,gde su oni bez čina proizvedeni u čim poručnika i rasporedjeni u vojnu privredu,samo iz Beogradskog doma je diplomoralo  je 40  ekonomista.

Škole su bile- Finansisko vojno učilište .Ono je formirano 1947g u Somboru i imalo je samo jednu klasu.Polaznici(njih 41) su primani iz gradjanstva i po završetku su dobili čin potporučnika finasiske službe.

 Finansiska oficirska škola-FOŠ.Počela je sa radom 1948g i nju su pohadjali oficiri koji su predhodno završili neki od kurseva. Na školovanje su upućivane starešine sa raznih dužnosti,različite starosne strukture i činova.Prva klasa je završila u Somboru,druga u Sremskoj Kamenici,a od III-VII klase  u Trebinju.Kroz ovu školu je proveden ceo oficirski kadar finansiske službe,pa je škola 1955g prestala sa radom.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Intendantska vojna akademija(IVA)-finasiski smer.Tu je bilo prvo redovno školovanje kadrova finasiske službe,po posebnom programu u vojnoj akademiji prijemom pitomaca iz gradjanstva.Na ovoj akademiji (koja je kasnije promenila naziv u Vojnoekonomsku akademiju-VEA) od 1960g je postojao  smer za oficire itendantske službe.Do 1968g trogodišne školovan je prošlo je 6 klasa i ukupno 126 oficira finansiske službe.

[kosta1961]

Zbog visokog stepena razvoja JNA a i zbog savladavanja novih sadržaja tehničko-tehnoloških dostignuća školovanje je od 1966g bilo četvorogodišnje.

Smatralo se da je bolje stipendirati kandidate na ekomomskom fakultetu koji bi nakon diplomiranja išli jednu godinu u VEA ,pa bi nakon toga dobili  čin potporučnika finansiske službe.Ovaj način školovanja je trajao od 1972-1975g,i onda je napušten ,jer velik broj kandidata nije hteo da se aktivira.

Nastavljen je predjašnji rad škole,da bi 1979g smerovi intendantske i finasiske službe posle druge godine( III i IV godina) izdvojeni iz sastava VA ,KoV i upućivani u Centar vojnih škola KoV u Sarajevu gde su radili po posebnom programu.

Škola za usavršavanje oficira finansiske službe – Od 1961g postoji ova škola koja služi da se oficiri doobuče i usavrše ,pre svega oni koji su školovanje završili preko kurseva.Trajala je 10 meseci i završilo je jedanaest klasa,poslednja 1970g

Viša intendantska vojna akademija-finansiski smer (VIVA) – Tokom 1952g je formirana posebna grupa-odelenje oficira finansiske službe.Tu su završavali Višu vojnu akademiju oficiri finasiske službe čina majora i potpukovnika koji su bili na takvim formaciskim položajima.Od 1956g na školovanje su primani,po konkursu,oficiri od kapetana I klase i viši,bez obzira na dotadašnje dužnosti,ali uz uslov da polože prijemni ispit.Školovanje je trajalo dve godine,a za poslednju (desetu) klasu jedna godina.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Komandno štabna akademija(KŠA) – Ukidanjem VIVA oficiri finansiske službe nisu mogli da steknu visoko vojno obrazovanje.Tako je 1976g pri KŠA primljeno i nekoliko oficira finasiske službe.Školovanje  je trajalo dve godine,ali prva tri semestra su radili po opštem programu,kao i sve starešine rodova,dok su četvrti završavali izdvojeni po programu intendanske službe.Od 1977g to je postalo jednogodišnje školovanje i sve ukupno je do 1985g završilo 18 oficira.Poslednjih godina,zbog pogrešnih gledanja na razvoj kadrova finansiske službe ,nastao je prekid školovanja.

Vanredno školovanje u vojnim akademijama – jednom broju pripadnika JNA je 1973g omogućeno da se vanredno školuju u vojnim akademijama i visokim vojnim školama kao što su Komandno štabna škola taktike ,Visoka vojno-politička škola i dr.Smatralo se da je školovanje uz rad ekonomičnije i racionalnije od redovnog.Pored toga ovako su starešine službi koje nisu imale mogućnost za redovno školovanje mogli da napreduju u karijeri.Ovako su tri oficira finansiske službe završile KŠA KoV.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Vanredno školovanje na drugim visokoškolskim ustanovama – Oficiri finansiske službe su vanredno studirali na fakultetima ,pre svega ekonomske struke ,širom Jugoslavije .Tako je ova služba dobila diplomirane ekonomiste,magistre pa i doktora ekonomije.U 1985g je bilo 234 diplomiranih ,29 magistara i 5 doktora ekonomskih nauka.

Ispit za čin – ovo je smatrano kao individualno usavršavanje oficira.Oficiri finansiske službe su polagali za čin ili klasu- kapetana,majora,pukovnika ,odgovarajuća klasa vojnog službenika kao i za činove podoficira.Kasnije(1985g) se zadržalo samo polaganje  za čin majora finansiske službe.Iako su neki u vojsci smatrali da ne treba da postoji  ovakav način sticanja čina ,pokazalo se da je pogodan jer neki oficiri iz različitih razloga nisu mogli da pohadjanju neku od visokih škola.

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

Školovanje rezervnih oficira – Uporedo sa školovanjem aktivnih starešina  ,školovane su i rezervne starešine za ratne potrebe finasiske službe.Prvo školovanje je počelo u Školi rezervnih oficira(ŠRO)1947g u Sremskoj Kamenici.U 1949/50g su održavani kursevi za rezervne oficire,a od 1956g se prešlo na jednogodišne školovanje.Ono je vršeno iz dva dela,prvo 6 meseci u školi,pa 6 mes. na praksi u jedinicama ili ustanovama.Usavršavanje je vršeno pozivanjem na dvomesečne vežbe u FOŠ ili u finansiske organe jedinica ili ustanova.Kasnije je školovanje rezervnih starešina prekinuto,pa je poslednja bila 29 klasa (26 rezervnih oficira) je završilo školovanje marta 1966g.

[kosta1961]

Za kolegu Nikolax
Iz knjige Razvoj oružanih snaga SFRJ 1945-1985 -Pozadina III

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[kosta1961]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[kosta1961]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[kosta1961]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[kosta1961]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[kosta1961]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[kosta1961]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[kosta1961]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[NikolaX]

Zahvaljujem, kolega Kosta1961.

Donosim ovdje zanimljiv članak o problemu popune kopitarima u pripremanju i izvršavanju mobilizacije OS, koji je 1989. godine objavljen u Vojnom delu. Autor je general-pukovnik Stevan Mirković.
Nadležni mogu da prerasporede ove tekstove.

„b) Popuna kopitarima. Popuna kopitarima i opšte stanje konjarstva u zemlji gotovo je dramatično loše i apsolutno ne odgovara ni značaju ni potrebama popune jedinica i sastavu ratnih oružanih snaga. U posleratnom periodu broj konja u Jugoslaviji stalno opada. Tako, na primer, broj konja u 1955. godini iznosio je 1,242.000, u 1965. - 1,109.000, u 1975. - 922.000, a 1985. - 409.000 grla. (Statistički godišnjak Jugoslavije 1986, Savezni zavod za statistiku)
Postoji neshvatljivo neodgovoran odnos prema ulozi konja u ratu, koji se zasniva na apsolutizaciji tehničkog faktora. Za zemlju čiji je veliki procenat teritorije brdsko-planinski, bez obzira na razuđenost veštačkih komunikacija, a uzimajući u obzir i naš koncept ONOR-a, potcenjivati ulogu konja u pozadinskom i operativnom obezbeđenju znači unapred se odreći velike prednosti nad eventualnim agresorom. Krajnje je vreme da se stvore potrebni materijalni i drugi uslovi za zaustavljanje negativnih kretanja u razvoju konjarstva. Razvoj konjarstva, odnosno obezbeđenje konja za potrebe oružanih snaga u ratu, mora se usmeravati u pravcu podržavanja razvoja postojećih ergela, odnosno podsticanja imalaca konja, naročito brdskih. To su, pre svega, brojne stočarske zadruge koje masovno gaje konje za potrebe svojih zadruga na brdskom i visokoplaninskom zemljištu. Pored toga neophodno je da Armija vrati svoje mesto i ulogu koje je imala u razvoju konjarstva, tj. da bude centar za obuku vojnika i starešina veterinarske službe, konjovodaca, zatim za ispitivanje i razvoj zaprežne i tovarne opreme itd., a s tim u vezi i za razvoj sportskog konjarstva. Partizanski ešeloni JNA i TO moraju biti nosioci tog razvoja. Valja razumeti da konjarstvo nije samo odbrambeni već i razvojni problem Jugoslavije, naročito kada je reč o brdsko-planinskom području, pa se njegovom unapređenju mora prići dvonamenski – kao sintezi odbrambenih i razvojnih potreba i, shodno tome, u tom pravcu preusmeriti odgovarajuće materijalne, kadrovske i druge resurse. Izvesno je da JNA treba da bude značajan inicijator razvoja konjarstva kod nas i da u tom pogledu društvu mora pružiti adekvatnu pomoć i podršku.” (general-pukovnik Stevan Mirković, O mobilizaciji oružanih snaga, Vojno delo 2/1989)

[kosta1961]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]

[kosta1961]

[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]
[ Attachment: You are not allowed to view attachments ]